به گزارش ایرنا، خالی بودن بیش از ۸۰ درصدی سد زاینده‌رود منبع اصلی تامین آب آشامیدنی و بهداشت، محیط زیست، کشاورزی و صنعت مرکز ایران نگران کننده به نظر می رسد که مسوولان امر باید هر چه زودتر نسبت به حل این مشکل اساسی منطقه مرکزی ایران و این استان تدابیری عاجل بیندیشند.
توسعه شهرها و مناطق مسکونی، اضافه برداشت‌های غیرقانونی، استفاده گسترده از آب در صنایع و کشاورزی از جمله مواردی محسوب می شود که چالش و بحران آب را در این خطه افزایش داده که راه حل اکنون آن به انجام رساندن طرح‌های انتقال آب به عنوان نیاز ضروری این منطقه است.
امسال ذخیره سد زاینده‌رود که ظرفیت کلی آن ۱.۴ میلیارد متر مکعب است در مقایسه با سال قبل ۵۶ درصد و نسبت به متوسط بلند مدت (۴۴ سال) بالغ بر ۶۵ درصد کمتر است.
از سوی دیگر گزارش مطرح شده سازمان هواشناسی مبنی بر اینکه ۸۰.۶ درصد از مساحت استان اصفهان درگیر خشکسالی است باید به عنوان زنگ خطر جدی در نظر گرفت، بر اساس این گزارش از مجموع مقدار مساحت درگیر خشکسالی، ۱۴.۵ درصد خفیف، ۲۰.۳ درصد متوسط، ۲۱.۴ درصد شدید و ۲۴.۴ درصد بسیار شدید مواجه است.
کارشناسان و متخصصان حوزه آب، جلوگیری از برداشت های غیرمجاز در بالادست، تسریع در اجرای طرح‌های انتقال آب، نگاه ملی به معضل خشکی دوره ای زاینده‌رود به جای نگاه استانی و مواردی از این دست را برای حل مشکل بی آبی و علاجی برای بزرگترین رودخانه مرکزی ایران پیشنهاد می‌کنند.
به اعتقاد یک پژوهشگر آب، تاخیر در اجرای طرح‌های انتقال آب به هیچ عنوان به صلاح نیست و بی شک مشکلات عدیده‌ای را برای استان اصفهان و مناطق همجوار رقم خواهد زد که چالش در تامین آب آشامیدنی و بهداشت و به خطر افتادن جان مردم مهم‌ترین معضل خواهد بود.
شتاب اجرای طرح‌های انتقال آب باید بیشتر شود
لطف الله ضیایی پزوهشگر آب در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه هیچ شکی در اجرای طرح‌های تامین آب منطقه مرکزی کشور و اصفهان نیست، گفت: میزان توجه، جدیت و شتاب در اجرا و تکمیل این طرح‌ها باید بیشتر شود و تصمیم‌گیران از هیچ حمایتی برای پیشبرد آنها دریغ نکنند.
وی برنامه ریزی و اتخاذ سیاست‌های مبتنی بر زیست بر مبنای کم آبی را با اهمیت دانست و افزود: به غیر از سرعت در اجرای طرح‌های انتقال آب، جلوگیری از هدررفت آب در تمامی بخش‌های کشاورزی، صنعت، آشامیدنی و بهداشت ضروری است.
این پژوهشگر آب تصریح کرد: این امر باید با جدیت دنبال شود زیاده خواهی در منطقه‌ای، نباید به نبود آب و خشک شدن درختان و به بن بست رسیدن کشاورزی در نواحی دیگر منجر شود.
ضیایی با تاکید بر ضرورت انسجام و دوری از برخوردهای منطقه‌ای برای رفع تعارضات گفت: کم‌آبی مناطق مرکزی ایران و خشکی زاینده‌رود به‌عنوان شاهرگ حیاتی این نواحی یکی از اصلی‌ترین مشکلات امروز کشورمان است و مختص اصفهان نیست پس متولیان باید به صورت ملی به آن بنگرند.
وی خاطرنشان کرد: جریان دوره‌ای و نه دائم رودخانه زاینده رود مشکلات متعددی را برای محیط زیست، پوشش گیاهی و گونه‌های جانوری بوجود آورده و از سوی دیگر نرسیدن آب کافی به تالاب بین‌المللی گاوخونی، خطر انتشار ریزگردها را بیش از گذشته به ما گوشزد می‌کند.
به اعتقاد مسئولان و کارشناسان امر، طرح انتقال آب کوهرنگ سه شامل سد و تونل، مهم‌ترین پروژه انتقال آب به حوضه آبریز زاینده‌رود به شمار می‌رود که اگرچه سال‌ها از زمان بهره برداری وعده داده شده آن می‌گذرد اما در چند سال اخیر با جدیت بیشتری در حال اجراست.
عملیات اجرایی طرح انتقال آب کوهرنگ سه شامل سد و تونل در سال ۱۳۷۷ با هدف تأمین آب به میزان حدود ۲۵۰ میلیون مترمکعب در سال برای تأمین بخشی از کمبود آب منطقه مرکزی ایران آغاز و قرارداد ساخت سد تونل سوم کوهرنگ در سال ۱۳۸۹ بسته شد و قرار بود سال ۹۳ به بهره برداری برسد که این امر در آن زمان محقق نشد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان در این ارتباط در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: سد کوهرنگ سه که تاکنون حدود ۴۶ درصد پیشرفت فیزیکی داشته بر اساس پیش‌بینی انجام شده سال آینده آبگیری میشود و عملیات ساخت این سد ۲ قوسی به ارتفاع ۱۲۰ متر تا ۲ سال آینده به اتمام خواهد رسید.
مسعود میرمحمدصادقی با اشاره به اینکه اعتبارات مورد نیاز پروژه انتقال آب کوهرنگ سه تامین شد، اضافه کرد: این از خاصیت سدهای بتنی به شمار می‌رود که قبل از اتمام آبگیری شوند و پس از آن به بهره برداری برسند.
وی خاطرنشان کرد: هم اینک ساخت تونل این طرح انتقال آب به اتمام رسیده و در سال قبل و سال‌جاری به صورت موقت بوسیله آن حدود ۵۰ میلیون مترمکعب پمپاژ آب انجام شد.
میرمحمدصادقی طول این تونل را به علاوه دسترسی آن ۲۴ کیلومتر اعلام کرد.
ثمره طرح انتقال آب بهشت‌آباد مختص اصفهان نیست
دیگر طرح انتقال آب به مرکز کشور، طرح انتقال آب از بهشت‌آباد به فلات مرکزی ایران شامل سه بخش، احداث سد ۱.۵ میلیارد متر مکعبی به ارتفاع ۱۷۸ متر، سامانه انتقال آب تا منطقه 'شلمزار' (در ۳۵ کیلومتری جنوب شهرکرد واقع در استان چهارمحال و بختیاری) که سامانه‌ای مشترک و بخش احداث خطوط انتقال از سامانه انتقال آب از شلمزار به اصفهان است.
شرکت آب منطقه‌ای اصفهان حدود ۱۲ سال پیش مطالعات این طرح مشتمل بر یک سد بنتی و تونل ۶۰ کیلومتری را آغاز کرد که وزارت نیرو در دولت یازدهم با بازنگری آن و با حذف تونل، با انجام آن از طریق خط لوله و ایستگاه پمپاژ و همچنین احداث یک سد موافقت کرد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان درباره این پروژه تصریح کرد: شرکت "آب نیرو" کارفرمای این پروژه است و تمامی اقدامات توسط آن مجموعه جلو می رود و آب منطقه‌ای اصفهان به دلیل مشکلات بین استانی که وجود داشت در اجرای این طرح دخالت ندارد اما تا آنجا که اطلاع دارم گرفتن مجوزهای این طرح در حال انجام است.
در این ارتباط عضو هیات علمی و استاد گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان معتقد است که اجرای طرح انتقال آب بهشت‌آباد علاوه بر طرح‌های مدیریت مصرف بهینه آب برای منطقه مرکزی ایران ضروری محسوب میشود.
علیرضا گوهری در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: نگاهی به منطقه مرکزی ایران و میزان منابع آبی نشان می‌دهد که طرح‌هایی نظیر انتقال آب بهشت آباد را باید با جدیت دنبال و اجرا کرد، زیرا ثمره آن تنها برای یک شهر و استان نیست و منطقه وسیعی را شامل میشود.
وی با بیان اینکه تمام طرح‌های مهندسی از جمله طرح‌های انتقال آب دارای معایب و مزایاست، گفت: طرح بهشت‌آباد مزیت‌های بسیار بیشتری نسبت به معایبش دارد و برای تکمیل آن باید بیشتر کوشید.
ضرورت جدی گرفتن هشدار کمبود آب آشامیدنی در اصفهان
در توضیح اهمیت این پروژه حیاتی که دیگر طرح مهم تامین‌کننده آب به شمار می‌رود باید بدانیم که اکنون آب آشامیدنی اصفهان از سامانه تصفیه خانه باباشیخعلی در غرب استان و از طریق تونل ۱۸ کیلومتری تامین میشود که ظرفیت انتقال آن بالغ بر ۱۰.۵ مترمکعب آب بر ثانیه است.
نکته مهم این که مطابق گزارش‌های شرکت آب و فاضلاب استان، نیاز کنونی استان ۱۵ مترمکعب بر ثانیه است، بنابراین کمبود قابل توجه آب آشامیدنی در این دیار در بسیاری از روزها وضعیت را به حالت هشدار در می‌آورد.
سامانه اول این تصفیه‌خانه (بابا شیخعلی) آب ۵۶ شهر و ۳۰۰ روستا در استان اصفهان تامین می‌کند، اما رشد جمعیت و افزایش استفاده شهروندان، احتمال نقص در این تصفیه‌خانه و وقوع هرگونه اتفاق ناگوار و توقف فعالیت آن، سبب خواهد شد که تامین آب آشامیدنی مردم این خطه با مشکل و حتی بحران رو به رو شود.
این تصفیه‌خانه یکی از بزرگترین تصفیه خانه‌های آب ایران به شمار می‌رود که در کیلومتر ۴۵ جاده اصفهان- شهرکرد و در جوار شهر زاینده‌رود واقع شده است، آب این تصفیه خانه در ابتدایی‌ترین نقطه، از سد زاینده‌رود و پس از آن از سد چم آسمان در فاصله هشت کیلومتر بالاتر از این مجموعه بوسیله کانال سرپوشیده تامین میشود.
بررسی اجمالی حوادث پیش آمده درسال‌های گذشته که شبکه آبرسانی اصفهان را با اختلال و مشکل مواجه کرد، ضرورت احداث و بهره برداری از سامانه دوم آبرسانی این خطه را دو چندان می‌کند.
در این ارتباط مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان با اشاره به اینکه ظرفیت انتقال این طرح ۹.۵۷ مترمکعب بر ثانیه است اظهارداشت: سامانه نامبرده از ۲۷ کیلومتر تونل تشکیل شده و یک تصفیه خانه و خطوط انتقال دارد که آب را به مخازن نگهداری آب پیلاف در مجاورت دانشگاه صنعتی اصفهان و مخزن گَوَرت در شرق اصفهان منتقل می‌کند.
میرمحمدصادقی کمبود اعتبار را دلیل اصلی عدم اجرای آن در سال‌های گذشته عنوان کرد و افزود: در زمان حاضر تونل آماده بهره برداری است و دیگر موارد پروژه نیز پیگیری میشود.
به گفته وی تامین اعتبار این طرح از طریق سرمایه گذاری از منابع داخلی شرکت آب منطقه‌ای، کمک‌های شرکت آب و فاضلاب از محل تبصره سه با مجوز شورای شهر در حال انجام است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان خاطرنشان کرد: خود طرح زمان بندی چهار سال دارد و مرحله اول تصفیه خانه حدود ۴۰ درصد پیشرفت داشته و حدود ۱۵ کیلومتر از خط اضطراری سامانه اجرا شده است و از محل فروش زمین‌های مازاد آب و فاضلاب و شرکت آب منطقه‌ای، هزینه‌ها در قالب تبصره ۱۲ قانون بودجه تأمین اعتبار خواهد شد.
ضرورت وارد مدارشدن سامانه دوم آبرسانی اصفهان بزرگ
به گفته مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان اصفهان تا زمانی که سامانه دوم آبرسانی اصفهان بزرگ وارد مدار نشود این خطه در تامین آب آشامیدنی دچار مشکل و تنگنا خواهد بود و بر اساس پیش بینی‌ها بخشی از این پروژه، سال آینده در تامین آب نقش آفرینی خواهد کرد.
هاشمی امینی در گفت و گو با ایرنا خاطرنشان کرد: اجرای طرح های آبرسانی و انتقال آب به منطقه مرکزی ایران اصلی ترین مطالبه مردم و مسئولان است.
وی اضافه کرد: اکنون عملیات لوله گذاری و تامین تجهیزات طرح در حال پیگیری و انجام است و بی‌شک راه اندازی بخشی از آن برای مدیریت پیک مصرف تابستان سال آینده اهمیت دارد.