«مهدی نوربخش» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، درباره شکست آمریکا در شورای امنیت برای اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران گفت: برای تشکیل جلسه اضطراری شورای امنیت سازمان ملل متحد و تصویب قطعنامه علیه ایران، آمریکا نیازمند ۹ رای مثبت از جمله آرای اعضای دائم شورای امنیت است.
وی با بیان اینکه آمریکا در کسب موافقت اعضای شورای امنیت با خود و ایجاد اجماع علیه ایران تاکنون ناکام بوده است، اظهار داشت: وقتی آمریکا اولین قطعنامه خود را برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران به شورای امنیت برد، فقط جمهوری دومینیکن به قطعنامه آمریکا رای مثبت داد، چین و روسیه با آن مخالفت کردند و مابقی اعضا رای ممتنع دادند.
آمریکا در رسیدن به هدف خود در مورد ایران شکست خورده است
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه آمریکا از آن زمان به بعد حتی موفق به کسب رضایت دیگر اعضا برای تشکیل جلسه علیه ایران نشده است، تصریح کرد: این برای اولین بار در تاریخ سازمان ملل متحد است که آمریکا این چنین شکسته خورده و نتوانسته به خواسته خود برسد. تنها چیزی که عاید ایالات متحده شده، این است که ۱۳ عضوی که با قطعنامه قبلی و فعلی مخالفت کرده بودند، دیگر حاضر نیستند قطعنامه‌ای بنویسند چرا که اگر بنویسند، آمریکا آن را وتو خواهد کرد.
نوربخش ادامه داد: اگر آنها این کار را بکنند و آمریکا نیز قطعنامه پیشنهادی آنها را وتو کند، به راحتی اسنپ بک انجام می‌شود. این ۱۳ کشور نمی‌خواهند این شانس را به آمریکا بدهند و به این دلیل، آمریکا در رسیدن به هدف خود در مورد ایران شکست خورده است.
وی با اشاره به رویکرد یکجانبه‌گرایانه آمریکا در سیاست خارجی خاطرنشان کرد: یکی از دلایل عمده شکست آمریکا در این موضوع رویکرد یکجانبه‌گرایانه واشنگتن است. برجام یک توافق عادی نیست بلکه یک توافق شاخص بین‌المللی و چندجانبه‌گرایانه است و از حمایت شورای امنیت و همچنین قدرت‌های بین‌المللی برخوردار است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه آمریکا نمی‌تواند بقیه اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد را مجبور به تسلیم در برابر خواسته‌اش کند، ابراز داشت: در این رابطه آمریکا شکست خورده اما کاری که ممکن است در نهایت رخ دهد، آن است که دولت ترامپ به صورت یکجانبه مدعی شود من به عنوان مشارکت‌کننده در برجام – در حالی که عضو برجام نیست – پایبند به اسنپ بک هستم و قطعنامه‌های پیشین سازمان ملل علیه ایران را اجرایی می‌کنم.
اجرای اسنپ بک توسط آمریکا موجب تنش در شورای امنیت می‌شود
به گفته نوربخش، در چنین شرایطی، آمریکا با دیگر اعضای شورای امنیت دچار تنش خواهد شد چراکه آنها به این رویکرد و تصمیم آمریکا ارزش قائل نخواهند بود، از آن حمایت نخواهند کرد. این موضوع موجب تنش در شورای امنیت شده و به اعتبار یک سازمان بین‌المللی لطمه خواهد زد.
وی با اشاره به مخالفت اروپایی‌ها با آمریکا بیان کرد: اروپایی‌ها با تسلیم نشدن در برابر ترامپ، اعتبار بزرگی را برای نهادهای بین‌المللی می‌خرند تا همگان بدانند وقتی معاهده‌ای امضا و از حمایت یک سازمان بین‌المللی مانند سازمان ملل متحد را برخوردار شد، هیچ کشوری بدون آنکه نظر و حمایت دیگران را کسب کند، حق ندارد یکجانبه از آن خارج شود و یکطرفه از تحریم‌های سازمان ملل متحد سو استفاده کند.
اروپا برای شورای امنیت اعتبار خرید
کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل افزود: کار اروپا به یک شکل اعتبار خریدن برای شورای امنیت است چراکه آنها نمی‌خواهند این نهاد دستخوش تصمیم‌های یکجانبه هر کشور خاص شود، حتی اگر آن کشور یک ابرقدرت بین‌المللی مانند آمریکا باشد.
نوربخش با اشاره به مخالفت‌های پیشین اتحادیه اروپا با خروج آمریکا از برجام یادآور شد: در گذشته هم اروپایی‌ها از آمریکا خواسته بودند از توافق هسته‌ای خارج نشود. وقتی رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه ترامپ بود، او نمی‌خواست آمریکا از این توافق خارج شود اما با رفتنش از دولت آمریکا و با آمدن جان بولتون به کاخ سفید، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا توانست ترامپ را قانع کند که آمریکا از برجام خارج شود.
اروپایی‌ها نمی‌توانستند برای ایران کاری را انجام دهند
وی با بیان اینکه اروپا هم در حرف و هم در عمل مخالف خروج آمریکا از برجام بوده است، عنوان کرد: اینکه اروپایی‌ها چه اقدامی برای تامین منافع ایران انجام داده‌اند، موضوع دیگری است. من بارها تاکید کرده‌ام که نباید فکر کرد اروپایی‌ها نمی‌خواستند برای ایران کاری را انجام دهند بلکه اروپایی‌ها نمی‌توانستند برای ایران کاری را انجام دهند.
وی با اشاره به وضعیت اقتصاد جهانی گفت: اگر به درهم تنیدگی نهادهای بین‌المللی و وضعیت ساختاری اقتصاد جهانی توجه کنیم، می‌بینیم آمریکا کنترل کامل نهادهای مالی دنیا را در اختیار دارد. هر کاری که کشورهای اروپایی برای انجام مبادله با ایران انجام می‌دادند، آمریکا مانع از آن می‌شد.
آمریکا بر تحریم‌های خود علیه ایران می‌افزاید
نوربخش اضافه کرد: یک عامل دیگر در این موضوع عدم تمایل شرکت‌ها، موسسات و نهادهای اروپایی است. آنها عمدتا خصوصی بوده و وابسته به دولت‌ها نیستند. بخش اعظم مراودات آنها، با آمریکا است و آنها نمی‌خواهند منافع خودشان را با آمریکا در مقابل منافعش در برابر ایران قرار دهند.
وی درباره اقدام بعدی آمریکا در صورت نافرجام بودن تلاش‌های این کشور برای اسنپ بک اظهار داشت: آمریکا پس از پایان این فرصت ۳۰ روزه، اعلام می‌کند که اسنپ بک انجام شده و مدعی می‌شود تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه ایران مجددا اعمال شده است. البته بقیه با آمریکا همراهی نخواهند کرد ولی آمریکا بر مقدار تحریم‌های پیشین خود علیه ایران اضافه خواهد کرد.
ترامپ از ابتدا به دنبال فروپاشی برجام بود
این کارشناس ارشد مسائل آمریکا ادامه داد: اگر آمریکا تصمیم بگیرد اسنپ بک را انجام دهد، مثلا این حق را به خود می‌دهد کشتی‌های ایران در آب‌های آزاد بین‌المللی متوقف کند. این موضوع خطرناک و چالش‌برانگیز است. اگر چنین اتفاقاتی رخ دهد، بی‌اعتمادی دنیا نسبت به آمریکا بیشتر می‌شود.
نوربخش در پاسخ به این سوال که اقدامات کنونی دولت آمریکا علیه ایران تا چه اندازه به منظور برگشت‌ناپذیر کردن برگشت به برجام است، تصریح کرد: ترامپ از ابتدا و حتی پیش از رئیس‌جمهور شدن، به دنبال فروپاشی و نابودی برجام بود. این هدفی بود که تندروهای آمریکا، اسرائیل و عربستان سعودی هم آن را دنبال می‌کردند. موضوعی که باعث تاسف و تاثر است، مخالفان برجام در ایران متوجه نشدند مخالفت‌های آنها با برجام در واقع بازی کردن در زمین ترامپ است.
روسیه و چین به دنبال حفظ برجام هستند
وی ادامه داد: البته آنها اکنون از روسیه و چین تمجید می‌کنند ولی همین روسیه و چین یکی از دلایل‌شان برای مخالفت با آمریکا در برابر فشار به ایران آن است که می‌خواهند از برجام محافظت کنند.
این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که با روی کار آمدن دولت دموکرات، تغییری در سیاست امریکا در قبال ایران ایجاد خواهد شد؟ خاطرنشان کرد: همانطور که در پلتفرم و برنامه حزب دموکرات آمده است، آنها به دنبال تغییر رژیم ایران نیستند بلکه می‌خواهند با بازگشت به برجام، زمینه مذاکره میان تهران و واشنگتن فراهم شود.
برخی جمهوریخواهان هم نمی‌خواهند ترامپ رئیس‌جمهور شود
نوربخش با اشاره به نتایج نظرسنجی‌های اخیر در آمریکا ابراز داشت: خیلی‌ها معتقدند نمی‌توان چندان به نظرسنجی‌ها تکیه کرد و دلیل‌شان را به نتایج نظرسنجی‌ها در انتخابات ۲۰۱۶ ارتباط می‌دهند که حاکی از ریاست‌جمهوری هیلاری کلینتون بود ولی الان شرایط بسیار فرق کرده است.
به گفته این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی، جامعه آمریکا بسیار متفاوت شده است. بر تعداد کسانی که نمی‌خواهند ترامپ مجددا رئیس‌جمهور شود، افزوده شده و حتی در کمپ جمهوریخواهان هم افرادی هستند که مخالفت ترامپ هستند.
شرایط برای انتخاب مجدد ترامپ سخت‌تر شده است
وی با بیان اینکه شرایط برای انتخاب مجدد ترامپ بسیار سخت‌تر از گذشته شده است، عنوان کرد: کسانی که بحث‌شان آن است که ریاست‌جمهوری بایدن موجب ایجاد اجماع درباره ایران میان اروپا و آمریکا می‌شود، این اجماع از نظر من درباره مذاکره است و نه تحریم. اما ترامپ هر کاری که در رابطه با ایران می‌خواهد انجام دهد، از تحریم شروع می‌شود.
نوربخش با بیان اینکه اگر بایدن، رئیس‌جمهور شود راه تعامل میان ایران و آمریکا هموارتر از از دوران ترامپ خواهد بود، یادآور شد: باید متوجه بود که نظرات دولت احتمالی بایدن در مورد خاورمیانه مانند مسائلی چون وضعیت فلسطین، اسرائیل و عربستان سعودی بسیار متفاوت از دولت کنونی ترامپ است. اینها فرصتی است که پیش روی ماست و باید از آن استفاده کنیم.
سه بحرانی که ترامپ با آنها روبه‌رو است
وی در پاسخ به این سوال که موفقیت یا شکست ترامپ در تمدید و اعمال تحریم‌ها علیه ایران، آیا می‌تواند تاثیری در انتخابات ریاست جمهوری این کشور داشته باشد؟ بیان کرد: ترامپ در شرایط کنونی هر اقدامی را در مورد ایران انجام دهد، تاثیر چندانی بر انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نخواهد داشت زیرا هم‌اکنون این کشور با بحران‌های شدیدی روبه‌رو است.
استاد دانشگاه هریسبرگ با بیان اینکه اکنون ایالات متحده با سه بحران اساسی مواجه است، گفت: بحران نخست، شیوع بیماری کووید۱۹ است که ترامپ در آن کاملا شکست خورده است. او ناکارامدی خود را در مقابله با شیوع این بیماری نشان داده است.
نوربخش با بیان اینکه بحران دوم تبعیض نژادی است، اظهار داشت: در این موضوع هم ترامپ عملکرد موفقی نداشته و می‌توان گفت او شکست خورده است. در اثر بیماری کووید۱۹ و تبعیض نژادی، یک مشکل عظیم اقتصادی در آمریکا ایجاد شده است.
وی افزود: این سه بحران، به گونه‌ای است که مردم به راحتی در کنار آن نمی‌گذرند و ترامپ نمی‌تواند به راحتی آن را پشت سر بگذارد. این مسئله موجب شده تا ترامپ هر اقدامی در مورد ایران انجام دهد، تاثیر چندانی در انتخابات نداشته باشد.
میان ایران و آمریکا جنگ نمی‌شود
این کارشناس ارشد مسائل آمریکا با بیان اینکه بعضی‌ها می‌گویند ترامپ ممکن است در روزهای پایانی ریاست‌جمهوری‌اش به ایران حمله کند، تصریح کرد: من این موضوع را چندان متحمل و نزدیک به ذهن نمی‌دانم. نه جامعه آمریکا آماده پذیرش این موضوع است و نه ترامپ، چنین موضوعی را خواهد پذیرفت. ارتش آمریکا هم موافق چنین جنگی نیست.
نوربخش در پاسخ به این سوال که چرا و چه چیزی موجب شده آمریکا دیگر مانند قبل نتواند علیه ایران اجماع‌سازی کند؟ خاطرنشان کرد: من آمریکا را یک کشور یکدست نمی‌دانم. دولت‌های مختلفی در آمریکا بر سرکار می‌آیند و هر کدام سیاست‌های مختلفی دارند. این سیاست‌های مختلف برای‌شان اعتماد و اعتبار ایجاد می‌کند.
ترامپ نه اعتبار بین‌المللی دارد و نه کسی به او اعتماد می‌کند
وی با بیان اینکه دولت اوباما به راحتی می‌توانست در مورد یک موضوع اجماع جهانی ایجاد کند، ابراز داشت: او این اجماع را بر اثر اعتماد و اعتباری که داشت، ایجاد می‌کرد. دولت اوباما یا بایدن می‌دانند چگونه اجماع بین‌المللی ایجاد کرد. این اجماع بین‌المللی نمی‌تواند تنها سیاسی یا به نفع آمریکا باشد. این اجماع باید در حول و حوش یک پدیده باشد تا هر کشوری در مورد آن به یک اصولی پایبند است.
به گفته این استاد دانشگاه، اجماع‌سازی نیازمند اعتماد به یک رئیس‌جمهور و وابسته به میزان اعتبار آن فرد است. همچنین باید حول یک محور باشد و گرایشات و سوالاتی درباره یک پدیده باید باشد. ترامپ نه اعتبار بین‌المللی دارد و نه کسی به او اعتماد دارد. او موضوعی را در مورد ایران مطرح کرده که مشروعیت ندارد چراکه همه می‌گویند برجام یک توافق بین‌المللی است که همه در آن برنده هستند و به امنیت جهانی کمک می‌کند.
عدم اجماع‌سازی مشکل ترامپ است
نوربخش اضافه کرد: مشکل، مشکل آمریکا نیست و مشکل ترامپ است و هر دولتی در آمریکا ایجاد شود که به ایدئولوژی راستگرایانه افراطی اعتقاد داشته باشد، قادر به اجماع‌سازی نخواهد بود.
وی با اشاره به مخالفت کشورهای اروپایی با آمریکا بیان کرد: چهار دلیل از سوی کشورهای اروپایی می‌توان برشمرد که در مقابل ترامپ بایستند. نکته نخست اینکه آنها می‌خواستند اعتبار یک نهاد بین‌المللی را حفظ کنند. بحث دوم این است که آنها بهای زیادی به همکاری‌های بین‌المللی می‌دهند و می‌خواهند کشورها به جای فشار به یکدیگر، با یکدیگر همکاری داشته باشند.
نگاه ترامپ به مذاکره، همکاری و ایجاد صلح نیست
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی افزود: دلیل سوم این است که کشورهای اروپایی فکر می‌کنند اگر وارد مذاکره دیگری با ایران شوند، آمریکا از آن مذاکره سواستفاده خواهد کرد. آنها می‌ترسند توازنی که در برجام وجود دارد، ایجاد نشود بلکه ترامپ فقط نظر خود را اعمال کند.
به گفته نوربخش، دولت کنونی به مذاکره یک نگاه ایدئولوژیک و سیاسی دارد و نگاهش به مذاکره، همکاری و ایجاد صلح نیست. کشورهای اروپایی هم نمی‌خواهند به دولت کنونی آمریکا این فرصت را بدهند که وارد حیطه دیپلماسی اجبار شود.