پنجاه و سومین نشست معاونان فرهنگی و اجتماعی و شصت و هشتمین نشست مدیران فرهنگی و اجتماعی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور با حضور منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به صورت حضوری و مجازی در محل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برگزار شد.
به گزارش روز چهارشنبه مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، عاملی در این نشست اظهار داشت: شیوع ویروس کرونا در سطح جهانی شرایط ویژه‌ای را برای کشورهای دنیا به وجود آورده است که دولت‌ها مجبور به برنامه‌ریزی‌های ویژه‌ای در این شرایط شده‌اند.
وی با بیان این که کشورها در شرایط شیوع ویروس کرونا با افت شدیدی به خصوص در اقتصاد مواجه شدند، افزود: طبق آمار بانک جهانی مجموع تولید ناخالص ملی جهان در پایان سال ۲۰۱۹، ۸۸ تریلیون دلار بوده است، درحالی که در سه ماهه اول ۲۰۲۰ با یک افت منفی ۱۲درصد مواجه شد و همچنین در سه ماهه دوم ۲۰۲۰، رشد منفی اقتصاد در دنیا ۲۰درصد بود که در مجموع تولید ناخالص ملی را به ۶۶ تریلیون دلار کاهش داد.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران ادامه داد: البته در سه ماهه سوم با رشد ۳۱درصد شاهد افزایش تولید ناخالص ملی به ۸۱ تریلیون دلار بودیم. این افزایش به دلیل رشد متوازن اقتصاد همه کشورهای جهان نیست بلکه ناشی از رشد ۲درصد اقتصاد چین است که ظرفیت درآمد ملی جهان را افزایش داد، در حالی که در کل سال ۲۰۲۰، پیش‌بینی‌ها و واقعیت موجود حکایت از این می‌کند که اقتصاد آمریکا رشد منفی ۵درصد را تجربه می‌کند.
عاملی خاطرنشان کرد: به طور کل تا پایان سپتامبر ۲۰۲۰ در مقایسه با دوره مشابه در سال ۲۰۱۹ اقتصاد جهان ۸درصد کوچک‌تر می‌شود که این اتفاق به معنای کاهش توان مالی خصوصا در دهک های پایین جامعه است.
وی اظهار داشت: در جمهوری اسلامی ایران نیز با به کاهش توان مالی مردم مواجه هستیم که بروز آن در جامعه علمی کشور نیز مشهود است، بنابراین اولین دغدغه ما شرایط اقتصادی جامعه است که از این منظر حوزه معاونت فرهنگی دانشگاه‌ها باید به تدبیر و تمهید خاص توجه کنند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: اگر وزارت علوم توان مالی یا هر امکانی دارد، یک تن‌خواه را به عنوان مساعدت دانشجویی اختصاص دهد تا نسبت به دانشجویان که نیاز دارند، کمک کند. گاهی یک تماس یا یک توجه به موقع، آثار مثبت و ماندگاری دارد.
عاملی تأکید کرد: نکته دیگری که باید توجه کرد موضوع انتقال آموزش عالی کشور به فضای مجازی و توسعه پیدا کردن آموزش الکترونیک است.
وی گفت: با فرامحلی شدن جهان و توسعه صنعت هم‌زمان ارتباطات، حوزه "فرهنگ مشترک" توسعه پیدا کرده است ولی همچنان عوامل بنیادینی مانند دین، زبان و ادبیات و سبک زندگی تمایزات قابل توجهی بین ملت‌ها به‌وجود می‌آورد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاکید بر این که ایران برای استفاده از فضای دوم در حال بازسازی است، ادامه داد: در شرایط کرونا به طور ناخواسته مجبور به استفاده از فضای دوم در بسیاری از عرصه‌ها مانند خرید، امور اداری، آموزش و پژوهشی و حتی بهداشت و درمان شدیم و البته کیفیت استفاده از این فضا نیاز به بحث و بررسی و کار گسترده دارد.
عاملی به ملاحظات فرهنگی در شرایط شیوع کرونا اشاره کرد و گفت: فرهنگ یک امر سهل ممتنع است به این معنی که مفهوم فرهنگ در مسیر تاریخی دائماً تغییر کرده و دراقع فرهنگ امروز با فرهنگ سده های گذشته تغییر اساسی دارد.
وی افزود: امروزه فرهنگ‌شناسان، فرهنگ را وجوه خاص زندگی تعریف می‌کنند، که وجوه خاص آن متمایز کننده ملت‌ها از یکدیگر است. با فرامحلی شدن جهان و توسعه صنعت هم‌زمان ارتباطات، حوزه "فرهنگ مشترک" توسعه پیدا کرده است ولی همچنان عوامل بنیادینی مانند دین، زبان و ادبیات و سبک زندگی تمایزات قابل توجهی بین ملت‌ها بوجود می‌آورد.
وی با بیان این که در حال حاضر سبک زندگی به طبع شرایط شیوع ویروس کرونا دچار تغییر شده است، خاطرنشان کرد: فراگیر بودن ویروس کرونا باعث شده تعداد مبتلایان و فوت شدگان کرونا افزایش یابد که این شرایط باعث احساس خطر در بین عموم مردم، جامعه دانشگاهی، دانشجویان، اساتید دانشگاهی و کارمندان شده است که همین احساس خطر، می‌تواند خطرزا باشد و دامنه اضطراب و فشار روحی را افزایش دهد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار داشت: در محیط دانشگاه به میزانی که استاد و دانشجو و کارمندان مورد توجه قرار گرفته شوند به همان میزان احساس پیوستگی به محیط دانشگاه پیدا می‌کنند.
عاملی تأکید کرد: مدیریت در شرایط اضطرار با مدیریت در شرایط عادی تفاوت جوهری دارد و با توجه به خود قرنطینگی و قطع ارتباطات حضوری، افراد نیاز به توجه بیشتری دارند. در شرایط تنهایی مورد توجه قرار گرفتن آثار معنوی بسیاری دارد. به عنوان مثال تماس تلفنی دانشگاه علامه طباطبایی با ۱۲ هزار دانشجو این دانشگاه اقدام بسیار مؤثری بود.
وی با یادآوری این که یکی از سه رکن شهروندی، احساس به حساب آمدن است، گفت: تقویت حس تعلق ملی بستگی به میزان توجه به مردم خصوصاً در شرایط فشار و اضطرار دارد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر این که افراد نیاز دارند که به آنها توجه شود، تصریح کرد: در محیط دانشگاه به میزانی که استاد و دانشجو و کارمندان مورد توجه قرار گرفته شوند به همان میزان احساس پیوستگی به محیط دانشگاه پیدا می‌کنند.
عاملی افزود: احساس به حساب آوردن بسیار حائز اهمیت است که حداقل آن یک ارتباط و تماس است و البته در سطح دیگری تامین نیازها را نیز شامل می‌شود.
وی پایه اصلی در حوزه شهروندی را تامین حقوق متقابل مردم و نظام سیاسی دانست و اظهار داشت: در فرهنگ اسلامی تأکید فراوانی بر رعایت حقوق افراد نه صرفاً بعنوان یک امر اخلاقی بلکه بعنوان یک وظیفه شرعی و قانونی می‌شود.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران ادامه داد: سطح درآمدی و توان مالی جامعه علمی اعم از اساتید و کارمندان و البته دانشجویان کاهش پیدا کرده است. لذا نیازمند تمهیدات جدی در این خصوص هستیم.
عاملی با بیان این که بودجه تحقیقاتی نسبت به گذشته ضعیف‌تر شده است و این امر می‌تواند در روند علمی کشور تأثیر بگذارد، ادامه داد: گزارشی از وضعیت مالی دانشگاه‌ها تهیه شود تا با تدبیر دقیق‌تری نسبت به تقویت منابع آموزش و پژوهشی توجه شود. بنابراین توصیه می‌شود گزارش دقیقی از میزان بودجه‌های پژوهشی و اعتبارات تحقیقاتی و آزمایشگاهی تهیه شود تا تدابیر سیاستی در این حوزه انجام شود.
وی فرهنگ دانشگاهی، فرهنگ صبر و بردباری و تعامل فکری معطوف به راه حل بیان کرد و گفت: امید است بتوانیم باوجود تحریم‌های ظالمانه که ضد حقوق بشرترین رفتارها در به اصلاح دوره تجدد و پسا تجدد به حساب می‌آید و یک ظلم آشکار است که تبدیل به یک هنجار سیاسی شده است، بتوانیم با تامین و تقویت استقلال اقتصادی کشور، برون رفت شکوفا و ماندگاری رقم بزنیم.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: امروز تحقیق و توسعه دانشگاهی، مرجع اصلی پیشرفت کشور است و با تقویت منابع و اعتبارات پژوهشی و با به فعلیت در آوردن توان علمی کشور در قالب شرکت‌های دانش بنیان با چرخش مالی مفید و موثر و محصولات کارآمد دست پیدا کرده و با توان بیشتری رشد خواهیم داشت.
عاملی خاطرنشان کرد: به آینده ایران بسیار امیدوار هستیم و اطمینان دارم با حکمت و تدبیر دانشگاهیان راهکارهای موثرتری را شاهد خواهیم بود.
وی با یادآوری این که در این شرایط خاص، ورود جامعه علمی و راهنمایی‌های اندیشمندانه، بسیار راهگشا و آرامش بخش است، افزود: در واقع می‌توان گفت این نحوه تعامل اجتماعی یکی از مهم ترین مسوولیت‌های اجتماعی دانشگاهیان و البته علمای حوزوی است.
وی گفت: تغییر افق چشم‌انداز و نظام برنامه‌ریزی به برنامه‌ریزی کلان ۴۰ ساله و برش‌های برنامه‌ای پنج‌ساله می‌تواند طی ۴۰ سال آینده، جمهوری اسلامی ایران را در ردیف ۱۰ کشور برتر اقتصادی و فرهنگی جهان تبدیل کند. باور و تدبیر همراه با حکمت و خودباوری ما را به این ظرفیت فرهیخته خواهد رساند.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران توجه به علم و دانش را یکی از عناصر فرهنگی قدرتمند مردم شریف ایران، دانست و گفت:تحولات اجتماعی ایران به تحولات علمی گره خورده است که از این منظر می‌توان، اخلاق سلامت و فضای سالم و الهی همراه با رفتار اخلاقی معطوف به احترام و همیاری و همکاری را در جامعه ترویج داد.
عاملی با یادآوری راهبردهای هفت گانه گام دوم انقلاب که توسط رهبر حکیم و دوراندیش مطرح شده است، اظهار داشت: بر این باور هستم که تغییر افق چشم‌انداز و نظام برنامه‌ریزی به برنامه‌ریزی کلان ۴۰ ساله و برش‌های برنامه‌ای پنج‌ساله می‌تواند طی ۴۰ سال آینده، جمهوری اسلامی ایران را در ردیف ۱۰ کشور برتر اقتصادی و فرهنگی جهان تبدیل کند. باور و تدبیر همراه با حکمت و خودباوری ما را به این ظرفیت فرهیخته خواهد رساند.
وی با بیان این که بنیان این تحول، مبتنی بر تحول در فرهنگ اجتماعی و فرهنگ اقتصادی است، تأکید کرد: اصلاح الگوی مصرف، توجه به نظم و احترام به قانون، احترام به یکدیگر و پرهیز از خشونت‌های کلامی و رفتاری، تامین محیط آرام، امیدوار و با نشاط و همچنین توجه و اتکال به خدای متعال مهم‌ترین عناصر فرهنگی هستند که به صورت برجسته‌ای در فرهنگ دانشگاهی وجود دارد و روزبه‌روز قوی‌تر خواهد شد.