این عبارات بخشی از گفته‌های مهرنوش دختری ۳۴ ساله است که نزدیک به چهار سال زندگی مجردی و دوری از خانواده را تجربه کرده و اکنون در شرف ازدواج است. فارغ التحصیل رشته روانشناسی دانشگاه تهران است. به دلیل دوری محل کار از خانه پدری، جدایی از خانواده را انتخاب کرده و زندگی مجردی را همچون همه تجربیات زندگی‌اش مملو از لحظات تلخ و شیرین می‌داند.
می‌گوید: رسم دیرینه‌ای است که در جامعه ایران دختران و پسران قبل از ازدواج باید با پدر و مادر زندگی کنند. دستیابی به استقلال و مسئولیت‌پذیری مستلزم تشکیل زندگی مشترک است و استقلال قبل از تاهل در فرهنگ ایران پذیرفته شده نیست. بار سنگین مسئولیت‌ها و دشواری‌های زندگی مجردی را کتمان نمی‌کنم، اما شاید هر فردی دوست داشته باشد برای یک‌بار در زندگی این استقلال را تجربه کند.
زندگی مجردی که این روزها با افزایش سن ازدواج به گفته برخی کارشناسان حوزه روانشناسی بیش از گذشته مورد توجه جوانان قرار گرفته، برای شماری از نسل جوان یک فرصت به منظور دستیابی به استقلال، آزادی، تقویت مسئولیت پذیری، تعهد و خودباوری با هدف پذیرش زندگی در سال‌های آتی است.
برخی خانواده‌ها اما این سبک از زندگی را با آسیب‌های اجتماعی همچون خطر اعتیاد، برقراری روابط اجتماعی مخرب، تداوم تجردگرایی و فرار از پذیرش مسئولیت‌های زندگی مشترک قلمداد می‌کنند.
یک روانشناس بالینی و مشاور خانواده در این باره به خبرنگار اجتماعی ایرنا گفت: گرایش به زندگی مجردی قبل از ازدواج و تشکیل زندگی مشترک ناشی از دلایل متعددی است؛ به عنوان مثال شکاف نسلی به عنوان یکی از مهمترین علل گرایش به استقلال و تجردگرایی، برخی مواقع خانواده را دچار تنش می‌کند و فرزندان را به سمت استقلال طلبی سوق می‌دهد.
نرگس نوروزی افزود: اختلاف در افکار و اعتقادات گاه سبب عدم درک متقابل والدین و فرزندان، سلب آرامش در خانواده و بالتبع گرایش به استقلال و زندگی مجردی می‌شود. برخی مواقع نیز دوری از خانواده و تشکیل زندگی مجردی به سبب شرایط اتفاق می‌افتد؛ پذیرش در دانشگاه و زندگی دانشجویی، پذیرش در یک موقعیت شغلی و زندگی در خارج از کشور به ناچار والدین و فرزندان را از یکدیگر جدا می‌کند.
این مشاور تصریح کرد: امروزه سن ازدواج در جامعه افزایش یافته، بر این اساس با افزایش سن، دستیابی به اشتغال و استقلال مالی تمایل به زندگی مجردی هم افزایش می‌یابد. برخی فرزندان نیز با هدف فرار از تعهدات و مسئولیت‌ها به زندگی مجردی گرایش می‌یابند؛ فرار از اعتقادات خشک و تعصبات کورکورانه والدین و گاها فرار از انجام وظایف نقش همچون ادامه تحصیلات و ازدواج، نوجوان و جوان را به سمت تجردگرایی و زندگی تنها سوق می‌دهد.
بهره‌گیری از استقلال تجردگرایی مستلزم آموزش است
نوروزی تاکید کرد: برخی جوانان در درازمدت در یک محیط خانوادگی بسته (تعصبات خشک و کورکورانه) رشد و پرورش یافته‌اند؛ این جوانان با تشکیل زندگی مجردی و دستیابی به استقلال به یک آزادی وحشتناک می‌رسند و بر این اساس در بهره‌گیری از این استقلال افراطی عمل می‌کنند.
این روانشناس بالینی ادامه داد: به عبارت دیگر این جوانان برای استفاده از آزادی آموزش ندیده‌اند و براین اساس گاها به راه‌های مخرب کشیده می‌شوند.
نوروزی افزود: برخی خانواده‌ها اما به سبب اعتیاد پدر و مادر، نزاع همیشگی والدین و... به جدایی از خانواده برای کسب آرامش، ادامه تحصیلات و استفاده از حقوق اولیه توصیه می‌شوند. این نوجوانان با استفاده صحیح از آزادی و استقلال و مسئولیت پذیری به طور حتم موفق‌تر خواهند بود.
حجت‌الاسلام جلال نوری کارشناس مذهبی نیز در این رابطه به خبرنگار اجتماعی ایرنا گفت: برخی رفتارهای انسان به عنوان یک موجود اجتماعی عارضی و برخی رفتارها ذاتی و جزء شاکله شخصیتی و هویتی آدمی است. بر این اساس محدودیت در رفتارهای ذاتی سبب خلاء شخصیتی و تغییر در چارچوب‌های رفتاری است که ارتباطات اجتماعی و تعاملات اخلاقی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وی با بیان این که خانواده یک نهاد اجتماعی مبتنی بر روابط عاطفی، عاشقانه و پیوندهای سببی است، ضمن تاکید بر حفظ تعاملات خانوادگی ادامه داد: شخصیت انسان مستلزم پرورش احساسات و عواطف درونی است. این احساسات که از دوران نوجوانی شکل می‌گیرد، موجب گرایش به یافتن همسر، شریک زندگی و همراه می‌شود.
نوری تصریح کرد: افزایش سن ازدواج در دنیای مدرن اما سبب گرایش به زندگی مجردی، تنهایی، زندگی با همسالان و دوستان شده است؛ این در حالیست که این سبک از زندگی خلاء عاطفی و روانی جوان را تامین نمی‌کند. نواقص رفتاری و اشتباهات جوانان در زندگی خانوادگی به دلیل علقه عاطفی مادرانه و پدرانه نادیده گرفته می‌شود و این امر سبب تشکیل یک محیط اجتماعی بدون بغض، حسد و کینه است.
به گفته وی، این فرصت بی‌شک در زندگی با دوستان و همسالان وجود ندارد و این امر سبب آسیب به شخصیت درونی جوانان می‌شود.
تداوم زندگی مجردی و بروز اضطراب‌های درونی جوانان
این کارشناس مذهبی ادامه داد: تشکیل زندگی مجردی (پیش از ازدواج) به جهت پذیرش در دانشگاه و دستیابی به یک موقعیت اجتماعی ناخواسته است؛ اما تمایل به این سبک از زندگی و دوری از خانواده در درازمدت سبب افسردگی می‌شود، زیرا در زندگی مجردی فرصت گفت وگو و تخلیه هیجانات روانی وجود ندارد و این مساله به تدریج سبب خلق وخوی افسرده و اضطراب‌های درونی برای جوانان است.
نوری یادآور شد: گاه نیز زندگی مشترک والدین و فرزندان سبب بروز برخی چالش‌ها و مشکلات می‌شود. در این شرایط اضطرار حاکم است و باید بر اساس اصل «دفع افسد به فاسد» عمل کرد. به عبارت دیگر در این شرایط وضع پرخطر و کم‌خطر باید مشخص و شرایط کم‌خطر انتخاب شود. به عنوان مثال گاها بیکاری پدر خانواده، برخی رفتارهای روانی خاص والدین سبب بروز تنش و اختلافات مداوم در محیط خانوادگی است و بنابراین در این شرایط زندگی مجردی به جوانان توصیه می‌شود.
تاثیر زندگی مجردی بر سلامت مناسبات اجتماعی
امید علی‌احمدی جامعه‌شناس خانواده و کارشناس مسائل اجتماعی نیز در این باره گفت: یکی از مهمترین کارکردهای اجتماعی خانواده حمایت‌های روانی، عاطفی و اجتماعی است و بنابراین زندگی مجردی در مقابل زندگی خانوادگی با آسیب تنهایی همراه است. این آسیب همچنین با اثرگذاری بر سلامت روانی و جسمانی جوانان برای سلامت ارتباطات و مناسبات اجتماعی نیز مخرب است.
وی با بیان این که در زندگی مجردی (تنهایی) حمایت‌های اجتماعی، عاطفی و روانی از جوانان سلب می‌شود، گفت: در زندگی جمعی، کنترل اجتماعی و اعمال نظارت سبب برقراری نظم در زندگی فردی می‌شود.
این استاد دانشگاه با اشاره به پیوندهای عاطفی در خانواده ادامه داد: زندگی مجردان همچنین بیش از یک زندگی جمعی (خانوادگی) در معرض خطرات زیستی و روانی قرار می‌گیرد.
وی تاکید کرد: جوانان با دستیابی به بلوغ فکری باید به منظور کاهش هزینه‌های اقتصادی و جسمانی و افزایش اوقات فراغت والدین برای تشکیل یک زندگی مشترک و پذیرش مسئولیت‌های زندگی اقدام کنند؛ اما پیش از تشکیل زندگی مشترک، استقلال و انتخاب تنهایی با برخی آسیب‌ها همراه می‌شود.
گزارش از: الهام دربان