به گزارش ایرنا، گوشه خیابان افتاده، در نگاه اول فکر می کنید، مرده است اما گاهی نوک انگشتش تکان می‌خورد ولی چنان در خودش مچاله شده که دردش را از چند متر دورتر هم می‌توان حس کرد.
این تصویر همیشگی معتادانی است که مردم آنها را به نام کارتن خواب می‌شناسند و مسوولان به آنان معتادان متجاهر می‌گویند، تعدادشان کم نیست هر چند آمار دقیقی هم ندارند ولی زیر پل‌های حاشیه شهر و گاهی در میادین و خیابان‌های اصلی نیز به چشم می‌خورند.
اینکه آنها را بتوان بیمار و یا مجرم دانست هنوز مانند همان موضوع انشایی است که می‌گفت علم بهتر است یا ثروت؟
البته مساله اعتیاد تنها منحصر به این دسته از افراد نیست چون در برخی مکان‌های عمومی همچون پارک‌ها و فضاهای سبز که تردد مردم در آن زیاد است برخی به‌صورت علنی بی هیچ ترس و واهمه‌ای اقدام به مصرف مواد مخدر می‌کنند.
به این خاطر آن دسته مهمتر از بقیه معتادان هستند چون در دوران کرونا آن روی دیگر خودشان را نشان دادند و با استفاده از فرصت تعطیلی کمپ‌های ترک اعتیاد، نمونه عینی چگونگی مصرف مواد مخدر در اماکن عمومی را به تصویر مردم کشیدند.
وقفه در جمع‌آوری معتادان متجاهر زیاد طولانی نبود اما همین مدت کم هم کافی بود تا جرائم خرد در جامعه افزایش پیدا کند و سرقت و خرده فروشی مواد مخدر زیاد شود
وقفه در جمع‌آوری معتادان متجاهر زیاد طولانی نبود اما همین مدت کم هم کافی بود تا جرائم خرد در جامعه افزایش پیدا کند و سرقت و خرده فروشی مواد مخدر زیاد شود، این را دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر کردستان گفت و اظهار داشت: تعطیلی کمپ‌های ترک اعتیاد به افزایش جرائم خرد در جامعه از جمله سرقت و خرده فروشی مواد مخدر دامن زده بود و علاوه بر آن باعث الگوپذیری جوانان از افراد متجاهر مصرف کننده مواد مخدر در ملاء عام و اماکن عمومی شده بود.
دبیر شورای مبارزه با مواد مخدر کردستان، آسیب پذیری خانواده معتادان متجاهر در قبال آزار و اذیت آنان را از پیامدهای تعطیلی کمپ‌های ترک اعتیاد اعلام کرد و افزود: دستگیر شدگان که بر اساس آخرین آمارهم اکنون در ترک‌های اجباری مراکز وابسته به بهزیستی بستری هستند.
سردار علی آزادی گفت: در پنج ماه منتهی به مرداد امسال در مجموع ۷۸۴ کیلوگرم انواع موادمخدر از سودگران مرگ و باندهای قاچاق در این استان کشف و ضبط شد.
وی به متوسط سن معتادان دستگیر شده در استان نیز اشاره کرد و یادآور شد: یک درصد این افراد بین ۱۵ تا ۲۰ سال، ۲۱ درصد بین ۲۰ تا ۳۵ سال، ۲۰ درصد ۵۰ تا ۶۰ سال و سه درصد ۶۰ به بالا بودند و بیشترین رده سنی با ۵۵ درصد را میانگین سنی ۳۵ تا ۴۰ سال به خود اختصاص داد ضمن اینکه ۳۸ درصد دستگیرشدگان بیکار و یا دارای مشاغل کاذب بودند.
سردار آزادی به اختصاص یک میلیارد و ۷۳۵ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان اعتبار در سال گذشته به حوزه پیشگیری، درمان و کاهش آسیب و مشارکت در زمینه مبارزه با اعتیاد در استان اشاره کرد و اظهار داشت: این مبلغ امسال ۳۰۰ میلیون تومان بود که بزودی به بهزیستی داده می‌شود.
اثر بخشی ناملموس هزینه های درمان اعتیاد
هر از گاهی از آثار مخرب اعتیاد و معتادان حرف‌های بسیاری گفته می‌شود، یادم هست چند وقت قبل با معتادانی که زیر پلی در ناحیه منفصل شهری نایسر صحبت می‌کردم، یکی از آنان اصرار داشت عکسش منتشر و دردهایش را به گوش همه برسانم.
یکی از مغازه‌دارانی که آن حوالی بود، بعد از گفت و گو با این معتاد به سراغم آمد و گفت: بعضی از معتادان کارتن خواب را خانواده هایشان از خانه بیرون می‌کنند و هر وقت برای خورد و خوراک کم بیاورند اصرار می‌کنند آنان را به کمپ‌های ترک اعتیاد ببرند.
وی افزود: آنها در این کمپ‌ها کمی استراحت کرده و غذای خوب گیرشان می‌آید و همین که بیرون می‌آیند، روز از نو و روزی از نو.
استاندار کردستان در خصوص تلاش دولت برای مبارزه با اعتیاد گفت: دولت هزینه‌های مختلفی در بخش درمان اعتیاد متقبل می‌شود ولی اثر بخشی آن کم و در فضای جامعه ملموس نیست.
بهمن مرادنیا افزود: پیش رفتن با دیدگاه سفید بودن وضعیت استان از لحاظ اعتیاد و کم بودن آمار معتادان، فریفتن خودمان است لذا باید آمار این افراد واقعی و بروزرسانی شود.
وی با بیان اینکه یکی از الزامات بازگشت معتادان پس از ترک به فضای کار و خانواده، ایجاد بسترهای مناسب برای بازپروری و درمان آنهاست، یادآور شد: بیشتر این افراد محل و ماوایی بعد از ترک ندارند لذا دوباره به دامان شوم مواد مخدر پناه می‌برند.
استاندار کردستان احساس ناامنی و بسیاری از معضلات اجتماعی را پیامد اعتیاد دانست و اضافه کرد: در جمع آوری معتادان باید ساماندهی کامل همه آنهایی که در استان هستند، مد نظر باشد.
مرادنیا گفت: در زمینه اعتیاد در استان یا هنوز با واقعیت روبرو نشده‌ایم، یا نمی‌خواهیم روبرو شویم و یا روبرو شده و نمی‌خواهیم واقعیت را بپذیریم چرا که در در جامعه معتادان به چشم می آیند و این یعنی تا چند سال آینده نمی‌توان به همین وضعیت سفید امیدوار بود.
مرادنیا : در زمینه اعتیاد در استان یا هنوز با واقعیت روبرو نشده‌ایم، یا نمی‌خواهیم روبرو شویم و یا روبرو شده و نمی‌خواهیم واقعیت را بپذیریم چرا که در در جامعه معتادان به چشم می آیند و این یعنی تا چند سال آینده نمی‌توان به همین وضعیت سفید امیدوار بود.
مرادنیا ایجاد اردوگاه ماده ۱۶ را از نیازهای استان دانست و بر لزوم ورود سپاه و بسیج برای ایجاد این اردوگاه تاکید کرد.
ماده ۱۶ چیست؟
به موجب ماده ۱۶ قانون مبارزه با موادمخدر و سه تبصره مربوط به آن، معتادان به مواد مخدر و روان‌گردان و متجاهر به اعتیاد با دستور مقام قضایی از یک تا سه ماه در مراکز دولتی و مجاز درمان نگهداری می‌شوند و بنا به نظر مقام قضایی تمدید این مدت بلامانع است که با درخواست مراکز مذکور، معتادان موضوع این بند مکلف به اجرای تکالیف مراقبت بعد از خروج هستند.
اگر چه با تصویب اصلاحیه قانون مبارزه با مواد مخدر در مجمع تشخیص مصلحت نظام در آذرماه ۸۹ و به خصوص اصلاح مواد ۱۵ و ۱۶ گام‌های مهمی برای کمک به ترک اعتیاد معتادان برداشته شد اما مشکل از جایی شروع شد که مراکزی برای نگهداری معتادان متجاهر که به کمپ‌های ماده ۱۶ معروف هستند، در کردستان وجود ندارد و این تازه اول ماجرای این استان است، چون مشمول این ماده نمی‌شود و مسوولان نگران این هستند که وقتی استان از این ماده برخوردار شود که راه بازگشت برای بسیاری از معتادان به گوشه خیابان ختم شده باشد.
مرکز جامع اعتیاد راهی برای نجات
مراکز جامع درمان و بازتوانی برای معتادانی است که تمایل به درمان داشته باشند تا پس از آن خدمات بازتوانی و مراقبت‌های بعدی و جامعه پذیری را دریافت کنند.
البته اینطور نیست که معتاد متجاهر در خیابان دستگیر و به مرکز جامع درمان و بازتوانی برده شود، معتادان متجاهر باید دوره درمانی ترک مواد را طی کند بنابراین کسانی می‌توانند در مراکز جامع پذیرفته شوند که از مراکز ماده ۱۶ بیرون آمده باشند، مراکزی که کردستان هیچکدام آنها را ندارد، چون آمارهایش این استان را به لحاظ اعتیاد سفید نشان می‌دهد.
مدیرکل بهزیستی کردستان با اشاره به نگهداری ۱۲۳ معتاد متجاهر در کمپ‌های اجباری و ۱۲۲ معتاد در کمپ‌های اختیاری ترک اعتیاد استان گفت: مرکز جامع اعتیاد با ظرفیت ۳۰۰ نفر بزودی راه‌اندازی می‌شود که به صورت یکساله تمام مراحل درمان تا مهارت آموزی و اشتغال معتادان در آن ددنبال می‌شود.
سید صباح قریشی افزود: بانک اطلاعاتی غربالگری معتادان استان هم در دست ایجاد و راه‌اندازی است.
آمارهای نگران کننده
آگاهی بخشی و اطلاع رسانی عمومی و همه جانبه به مردم با توجه به گستردگی دام اعتیاد در جامعه نقش مهم و مؤثری در پیشگیری از گرفتار شدن اقشار مختلف بویژه جوانان در دام این بلای خانمانسوز دارد.
در سنندج مرکز پیشگیری سطح سه در قالب تیم سیار جهت کاهش آسیب‌های اجتماعی راه‌اندازی شده که از این طریق سرنگ، پد الکلی و دیگر اقلام پیشگیری از بیماری‌های واگیردار در اختیار فرد معتاد قرار می‌گیرد.
رییس اداره سلامت روان اجتماعی و اعتیاد معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان اینها را گفت و اضافه کرد: طبق آخرین پیمایش ملی سلامت روان حدود پنج درصد افراد بزرگسال از سنین ۱۵ تا ۶۴ سال در استان مصرف کننده موادمخدر هستند که از این تعداد ۹۰/۷ درصد مرد و ۹/۳ درصد را زنان تشکیل می‌دهند.
رییس اداره سلامت روان اجتماعی و اعتیاد معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان اینها را گفت و اضافه کرد: طبق آخرین پیمایش ملی سلامت روان حدود پنج درصد افراد بزرگسال از سنین ۱۵ تا ۶۴ سال در استان مصرف کننده موادمخدر هستند که از این تعداد ۹۰/۷ درصد مرد و ۹/۳ درصد را زنان تشکیل می‌دهند.
فاروق وفایی اظهار داشت: ۵۲.۶ درصد معتادان استان شاغل و از این تعداد ۳۶.۵ درصد شغل دولتی، ۳۳.۷ درصد مشاغل خصوصی و ۱۸.۳ درصد خویش‌فرما هستند.
وی به وضعیت تحصیلی مصرف‌کنندگان موادمخدر استان گریزی زد و گفت: در مجموع ۶۴ درصد معتادین مدرک زیر دیپلم، ۱۵ درصد کاردانی و ۲۱ درصد مدرک لیسانس و بالاتر دارند.
رییس اداره سلامت روان اجتماعی و اعتیاد معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان یادآور شد: حدود ۶۳ درصد معتادان کردستانی متأهل و ۳۲ درصد آنان مجرد هستند.
وی تاکید کرد: در کردستان ۹/۸ درصد معتادین به هروئین، ۶/۴ درصد به حشیش، ۳/۱ درصد به قرص اکس، ۲۲/۶ دهم درصد به الکل، ۵۵/۲ درصد به تریاک، ۲۶/۲ درصد به شیشه و مواد صنعتی اعتیاد دارند.
رییس اداره سلامت روان اجتماعی و اعتیاد معاونت امور بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان ادامه داد: بیشترین تعداد مصرف‌کنندگان موادمخدر استان به ترتیب در سنندج، قروه و کامیاران زندگی می‌کنند.
وفایی با بیان اینکه ۱۱ هزار نفر معتاد در استان از سیستم بهداشتی و درمانی روزانه متادون دریافت می‌کنند، افزود: ۷۶ مرکز متادون تراپی در استان وجود دارد که از این تعداد ۴۳ مرکز در سنندج، هفت مرکز در زندان‌های استان و بقیه در دیگر شهرستان‌ها مستقر هستند.
هزینه‌های بی بازگشت
نیرو و امکانات زیادی برای ترک اعتیاد صرف می‌شود ولی مشخص نیست چه تعداد به زندگی عادی برگشته‌اند.
این مطلب را رییس دانشگاه علوم پزشکی کردستان گفت و اضافه کرد: ممکن است فرد معتاد بدلیل تکان‌های آنی تصمیم به ترک مواد مخدر بگیرد ولی بیشتر این موارد آنی و زودگذر است لذا باید فرد به جایی برسد که حاضر شود برای درمان خود هزینه هم بدهد و تا زمانی که اینگونه نباشد، هزینه‌های انجام شده برگشت ناپذیر خواهد بود.
دکتر فرزین رضاعی مساله متعادان متجاهر را جدا از این مساله دانست و افزود: برای این دسته از معتادان می‌شود توجیه غیر درمانی داشت ولی برای باقی معتادان باید این نکته را در نظر گرفت که چگونه حاضر است هزینه اعتیادش را بدهد اما هزینه درمان را نه.
چهره مخدوش شهر
مدیر کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری کردستان نیز با بیان اینکه یکی از مطالبات اصلی مردم استان جمع آوری معتادان متجاهر است، افزود: این افراد چهره شهر را مخدوش کرده و از لحاظ تربیتی و اجتماعی هم برای شهروندان ناخوشایند است.
فرانک قدسی با اشاره به راه اندازی اردوگاه صیانت و حرفه آموزی در ۱۰ استان کشور، اجرای این طرح در استان را پیش زمینه ای برای راه اندازی مرکز جامع اعتیاد برشمرد و گفت: تا زمانی که این اردوگاه در استان نباشد نمی توان به گام دوم بازگشت فعال معتادان بهبودیافته به جامعه و فضای کسب و کار امید داشت.
وی، فقر فرهنگی، فرار کودکان دارای والدین معتاد از مدارس، شیوع انواع تخلفات خرد و بزرگ در میان خانواده‌ها، سرقت و طلاق را تبعات جبران‌ناپذیر اعتیاد دانست و ادامه داد: تلاش شده است تا با استقرار ۱۰ دفتر تسهیل‌گیری در مناطق حاشیه‌ای شهر سنندج، فعال‌سازی ۲۳ مرکز در زمینه درمان اعتیاد و تدوین شیوه‌نامه ایجاد «اردوگاه درمان و صیانت از معتادین متجاهر» ظرفیت‌های لازم را در خصوص مبارزه با مواد مخدر در استان کردستان ایجاد کرد.
باز هم پیشگیری
موادمخدر جزو چهار بحران اصلی دنیاست، آگاهی بخشی امری بسیار مهم در کاهش آمار معتادان است.
با وجود همه تلاش‌ها برای ایجاد مرازک جامعه ترک اعتیاد و ماده ۱۶ و کمپ‌های ترک اعتیاد، راه نجات در برابر این بلای خانمانسوز، همان قدرتی است که در گفتن کلمه «نه» نهفته است.
پیشگیری از اعتیاد هزینه زیادی ندارد ولی در شرایطی که افرادی در دام این پدیده شوم افتاده‌اند، باید به فکر راهی بود که بتوان آنان را از راهی که در پیش گرفته اند به آغوش جامعه بازگرداند.
طبق آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور اعتیاد عامل ۶۵ درصد همسر آزاری، ۵۵ درصد طلاق، ۳۰ درصد کودک آزاری، ۲۵ درصد قتل‌های عمد و ۲۳ درصد نزاع و خشونت خواهد شد.