ساوه به دلیل قرار گرفتن در اقلیم گرم و خشک به خصوص در ۱۵ سال گذشته که میزان بارندگی ها کم و خشکسالی هایی به وقوع پیوست از نظر وضعیت منابع آبی در تنگنا قرار گرفت به گونه ای که بسیاری از کشاورزان و روستائیان به دلیل کمبود آب زمین ها را رها و راهی شهر شدند.
اما از ۲ سال گذشته که به گفته اغلب کارشناسان وارد دوران ترسالی شدیم، ساوه نیز از رحمت الهی بی نصیب نماند و نخستین آثار بارندگی های مطلوب در سرریز شدن سد الغدیر با حجم ۲۷۷ میلیون مترمکعب خود را نشان داد که پس از ۲۲ سال این اتفاق رخ داد.
در کنار مدیریت توزیع و تخصیص منابع آب سد الغدیر و احیای بسیاری از زمین های زراعی و بازگشت شمار زیادی از روستائیان شهرنشین به زادگاه خود و کار بر روی اراضی شان به خصوص در حوزه آبریز دشت مرکزی، اداره امور منابع آب شهرستان نیز با اجرای طرح و برنامه های احیاکننده منابع آبی در هفت سال اخیر باعث شد نه تنها شمار چشمگیری از چاههای غیرمجاز و جدیدالحفر پر شوند، بلکه سفره های زیرزمینی هم تقویت و آب مورد نیاز بخش کشاورزی و شرب شهرستان برای چشم انداز سالهای آینده تامین شود.
ساماندهی چاهها و صرفه جویی ۶ میلیون مترمکعبی در سفره های زیرزمینی
مدیر امور منابع آب شهرستان ساوه در گفت و گوی اختصاصی با ایرنا، اظهار داشت: یک هزار و ۳۳۹ منبع آبی (چاه مجاز) در سطح شهرستان ساوه وجود دارد که ۹۳۱ مورد از آنها را چاههای بخش کشاورزی با ظرفیت آبدهی سالانه ۳۰۰ میلیون مترمکعب، ۳۲ حلقه چاه آب شرب بهداشتی شهری و ۷۹ حلقه چاه آب شرب حوزه روستایی مجموعا با حجم آبدهی سالانه ۳۸ میلیون مترمکعب تشکیل می دهند.
«مجید امیرحسینی» با یادآوری قانون تعیین تکلیف چاهها (موضوع فرم های یک و پنج) که در سال ۱۳۸۹ تصویب شد، اظهار داشت: بر اساس این قانون هر کسی که قبل از سال ۸۵ اقدام به حفر غیرمجاز چاه نمود، باید با ثبت نام در دفاتر پیشخوان نسبت به تعیین تکلیف چاهها اقدام کند.
وی توضیح داد: فرم پنج مربوط به چاههایی بود که متقاضی به صورت خوداظهاری و داوطلبانه اطلاعات را در دفاتر پیشخوان برای دریافت پروانه قانونی ثبت می کرد و فرم یک نیز مربوط به آن دسته از چاههایی بود که اطلاعات آنها را شرکت امور آب جمع آوری کرده نمود که شمار این دسته از چاهها در شهرستان ساوه ۱۱۹ حلقه بود.
وی همچنین شمار چاههای شناسایی شده فرم ۵ (چاههای غیرمجاز با خوداظهاری مالک در دفاتر پیشخوان) در سطح شهرستان ساوه را ۴۷۴ حلقه عنوان کرد.
مدیر امور منابع آب شهرستان ساوه گفت: در دولت دهم کار تعین تکلیف چاههای فرم یک و پنج در سطح شهرستان ساوه انجام و مراحل تشکیل پرونده با بازرسی، کارشناسی و ارسال پرونده به کمیسیون های مربوطه انجام شد و اکنون منتظر ابلاغ تخصیص منابع آبی برای صدور پروانه چاههای مذکور (فرم یک) هستیم.
وی ادامه داد: ۱۲۰ حلقه چاه غیرمجاز که مشمول صدور پروانه نشدند نیز در دوران فعالیت دولت تدبیر امید در ساوه پر و بدین ترتیب معادل سه میلیون و ۳۶۸ هزار مترمکعب آب زیرزمینی صرفه جویی شد.
امیرحسینی اظهار کرد: با پر شدن ۱۲۴ حلقه چاه غیرمجاز جدیدالحفر که در ۱۰ سال اخیر شناسایی و پر شدند نیز افزون بر سه میلیون مترمکعب در منابع آبی زیرزمینی شهرستان ساوه صرفه جویی به عمل آمد.
وی همچنین شناسایی و توقیف ۶۵ دستگاه و ادوات حفاری غیرمجاز در دوران فعالیت دولت تدبیر و امید در سطح شهرستان ساوه را دیگر فعالیت های اداره امور منابع آب عنوان کرد و گفت: برای این موارد نیز پرونده های قضایی تشکیل شد.
به گفته این مسئول، ۳۰۰ دستگاه کنتور هوشمند حجمی برای کنترل و بهره برداری چاههای کشاورزی در سطح شهرستان ساوه نیز در هفت سال اخیر نصب شد.
وی اظهار داشت: با تکمیل ظرفیت سد الغدیر و بهره برداری از منابع آبی آن حدود ۴۰ حلقه از چاههای دشت ساوه که در محدوده شبکه آبیاری قرار داشتند در چارچوب مصوبات شورای حفاظت منابع آب و با هدف نگهداری از ذخایر آب زیرزمینی خاموش شدند و اراضی زیر کشت چاهها نیز از طریق شبکه پایین دست سد الغدیر تامین آب شدند که باعث اضافه شدن ۴۰ میلیون مترمکعب آب به حجم ذخایر زیرزمینی دشت مرکزی شد.
مدیر امور منابع آب ساوه گفت: ۱۸ حلقه از چاههای آب شرب شهرستان ساوه نیز که تامین آب منازل شهروندان را انجام می دادند از سوی شرکت آب و فاضلاب خاموش و با ایجاد تصفیه خانه و خط انتقال، تامین آب جایگزین از طریق سد الغدیر انجام شد که حدود ۵۰۰ لیتر در ثانیه است.
امیرحسینی اظهار کرد: وجود سد الغدیر ساوه چه برای بخش کشاورزی و چه در تامین آب شرب شهری بسیار حیاتی است و اکنون حدود ۶۰ درصد از آب مورد نیاز خانوارهای شهری را تامین می کند.
ساماندهی رودخانه ها و احیای زمین های لم یزرع
مدیر امور منابع آب شهرستان ساوه در مورد فعالیت های عمرانی و ساماندهی حریم و بستر رودخانه های فصلی این شهرستان در هفت سال اخیر، گفت: پروژه کنترل و بهره برداری آب رودخانه «مزلقان» در سالهای اخیر که بارش های مناسبی اتفاق افتاد با تقسیم و توزیع آب در انهار سنتی و همیاری کشاورزان با تعیین میراب انجام شد که در نتیجه آن حدود ۵۰ میلیون مترمکعب آب حاصل از سیلاب های این رودخانه برای مصرف در حوزه کشاورزی اختصاص یافت.
امیرحسینی افزود: این اقدام باعث شد که کشاورزانی که از این منبع استفاده می کنند دست کم برای سه ماه در فصل زراعی چاههای خود را خاموش کنند و همچنین حدود یک هزار هکتار اراضی لم یزرع در نتیجه آورد آب رودخانه مزلقان احیاء و دوباره زیر کشت رفت.
وی ادامه داد: برای تقویت منابع آبی در رودخانه مزلقان، بندهای تغذیه مصنوعی تحت عنوان پروژه تغذیه منابع آب اجرا شد که البته آغاز این طرح قبل از استقرار دولت دهم بود اما در دوره دولت تدبیر و امید به بهره برداری رسید.
به گفته این مسئول ایجاد بند انحرافی برای کنترل سیلاب و دریچه های کنترل سیلاب در این رودخانه برای مدیریت سیلاب در شرایط بحرانی و همچنین ایجاد سردهنه های تقسیم و توزیع آب در محدوده طرح تغذیه مصنوعی از دیگر پروژه های اجرا شده در رودخانه مزلقان است.
مدیر امور منابع آب ساوه افزود: در زمینه ساماندهی حریم و بستر رودخانه های شهرستان ساوه تاکنون حدود ۱۲۰ کیلومتر نقشه برداری و تعیین حریم با کمک مشاوران انجام شده است.
وی افزود: از این مقدار حدود ۳۵ کیلومتر در حوزه رودخانه مزلقان، ۳۰ کیلومتر در حوزه رودخانه قره چای، ۱۰ کیلومتر در مناطق کوهپایه و سولاق و مابقی هم به صورت متفرقه در مقیاس های چند کیلومتری با اولویت ساماندهی طرح های هادی روستایی تعیین حریم و بستر انجام شده اند.
امیرحسینی گفت: لایروبی شاخه فرعی مزلقان موسوم به رودخانه پرند به طول سه و نیم کیلومتر با یک میلیارد ریال اعتبار نیز در دوره فعالیت دولت کنونی انجام شد.
وی اظهار داشت: در مجموع ۲۷ میلیارد ریال اعتبار برای لایروبی و تعیین حریم و بستر در سالهای اخیر به ساوه تخصیص یافت.
به گفته او همچنین لایروبی روستای «خان آباد» با ۲۰۰ میلیون ریال اعتبار در سال ۹۸ از سوی شرکت امور منابع آب ساوه اجرا شد.
مدیر امور منابع آب شهرستان ساوه در مورد طرح تامین آب شرب شهرهای غرق آباد، نوبران و شهر صنعتی کاوه برای چشم انداز ۲۰ سال
آینده، گفت: این طرح به عنوان یکی از برنامه های دولت در دستور کار قرار دارد که مطالعات آن با حدود یک و نیم میلیارد ریال توسط مشاور در حال انجام است.
وی گفت: در این مطالعات قرار است مشخص شود که در چشم انداز مذکور آب مورد نیاز ساکنان شهرهای غرق آباد، نوبران و صنعتی کاوه از کدام یک از منابع زیرزمینی، کارست ها یا منابع دوردست مانند کوچری استفاده شود.
بازسازی پل هفت دهنه و طرح انتقال آب از سد کوچری
امیرحسینی در مورد روند بازسازی پل هفت دهنه که در جریان وقوع سیلاب فروردین سال ۹۸ تخریب شد، اظهار داشت: این پروژه دارای ۵۵ میلیارد ریال اعتبار پیشنهادی است و تاکنون برای بازسازی آن حدود هفت میلیارد ریال هزینه شده است ضمن اینکه از محل اوراق مشارکت نیز ۵۲ میلیارد ریال برآورد تامین بودجه برای این پل شده است.
وی افزود: ساخت این پل که ارتباط سد الغدیر و ۱۱ روستا را به شهر ساوه میسر می کند تا امروز دارای بیش از ۴۵ درصد پیشرفت فیزیکی است و در زمره پروژه هایی است که امیدواریم در دهه فجر امسال افتتاح شود.
وی گفت: کارفرمای این پل که ۵۰ متر طول و دارای ۱۲ پایه می باشد، شرکت آب منطقه ای و پیمانکار آن هم شرکت ماشین سازی اراک است که شروع پیمان از ابتدای خرداد و پایان آن نیز انتهای آبان امسال خواهد بود.
امیرحسینی در مورد پروژه انتقال آب از سد کوچری به شهر ساوه، گفت: آبرسانی به شهر و روستاهای استان مرکزی از طریق سد مذکور از اقدامات شاخص دولت تدبیر و امید محسوب می‌شود که آبرسانی به ساوه نیز از این سد در دستور کار است.
وی افزود: ۱۳ کیلومتر از این خط انتقال با هزینه ای بالغ بر ۷۰۰ میلیارد ریال تاکنون اجرا شده است.
وی افزود: برای تکمیل کل پروژه که ۱۳۱ کیلومتر از دودهک دلیجان تا شهر ساوه طول دارد به اعتباری حدود سه هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.
مدیر امور منابع آب ساوه گفت: طرح انتقال آب از سد کوچری از اقدامات مهم و بلندمدتی است که می تواند آب ساکنان شهرهای دلیجان، محلات، ساوه و ۲۷ روستای در طول مسیر را تامین کند.
وی اظهار داشت: آب سد کوچری با توجه به اینکه از سرشاخه های دز تامین می شود، شیرین و دارای کیفیت مطلوبی است و با کیفیت آب تهران برابری می کند.
وی در پایان وظایف اداره امور آب را در راستای اجرای قوانین توزیع عادلانه آب (مصوب سال ۱۳۶۱) و ملی شدن آبها مصوب سال ۱۳۴۷ عنوان کرد.
به گفته او صدور مجوزهای حفر چاه، نظارت بر بهره برداری مصالح رودخانه ای، مجوز بهره‌برداری از آبهای سطحی و کنترل و پایش منابع آبی از طریق پیزومترهای شاخص، جلوگیری از وقوع تخلفات حوزه آب اعم از حفاری غیر مجاز و برداشت بی رویه منابع آبی از مهمترین امور در دستور کار شرکت امور منابع آب است.
گفتنیست؛ در حال حاضر آب شهر ۲۳۰ هزار نفری ساوه از ذخایر سد الغدیر (۶۰ درصد) و شماری از چاهها تامین می شود.