به گزارش ایرنا، همزمان با تشکیل صنایع پتروشیمی طی دهه های گذشته در نقاط مختلف خوزستان به خصوص در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر، به مرور زمان واحدهای تولیدی کوچک متعددی با فرصت های اشتغالزایی مختلفی در این استان راه اندازی شد.
ایجاد ۳۰۰ واحد تولیدی پایین دست صنایع پتروشیمی در خوزستان به واسطه ایجاد صنایع مادر چشم انداز رونق اقتصادی را در استان به وجود آورد اما این روند، طی یک دهه اخیر نتیجه معکوسی را در پی داشت؛ به طوری که به دلیل مشکلات به وجود آمده برای دسترسی به مواد اولیه بخش قابل توجهی از این واحدها دچار تعطیلی و ورشکستگی شدند.
با این وجود تعداد ۹۰ واحد تولیدی پلیمری و شیمیایی در استان خوزستان همچنان در مقابل این مشکلات مقاومت کرده اند و برای احیاء و تقویت مجدد خود خواهان اختصاص ماهانه سه هزار تن انواع محصولات پتروشیمی در خارج از بورس هستند.
این واحدهای تولیدی ادامه حیات خود را به تهیه مواد اولیه مورد نیاز خارج از بورس کالا مشروط کرده‌اند و اعتقاد دارند تا زمانی که دلالان با استفاده از پروانه های صوری سهمیه مواد اولیه دریافت می کنند، امکان تخصیص خوراک به واحدهای تولیدی واقعی سخت و همراه با موانع متعدد است.
سال ۱۳۹۴ وزیر نفت با اختصاص ماهانه سه هزار تن انواع محصولات شرکت های پتروشیمی خارج از بورس به واحدهای تولیدی استان خوزستان موافقت کرد، اما در حالی که سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر در آستانه اجرایی کردن این دستور بیژن زنگنه بود، مصوبه‌ای از شورای رقابت ابلاغ شد که عرضه محصولات پتروشیمی را تنها از طریق بورس کالا امکان پذیر کرده است.
خطر خروج صنایع پایین دستی دیگری از چرخه تولید
دبیر و نائب رییس انجمن صنایع پلیمری و شیمیایی خوزستان در خصوص اطلاعات موجود واحد تولیدی پلیمری که در اختیار این انجمن قرار گرفته، گفت: طی بررسی‌های انجام شده، ظرفیت پروانه بهره‌برداری ۶۸ واحد تولیدی صنابع پایین دست پتروشیمی در استان یک میلیون و ۱۲۰ هزار تن است که نیاز آنها در سال ۳۳ هزار تن برآورد شده ولی حجمی که با تایید وزارت صمت در بورس کالا خریداری می‌شود ۱۵ هزار و ۵۰۰ تن محصولات پتروشیمی است.
غلامرضا نورآبادی با اشاره به اینکه اطلاعات دیگر واحدهای تولیدی(شیمیایی) مربوط به میزان نیاز و سهمیه های اختصاصی آنها در حال جمع آوری است، گفت: در صورت تکمیل شدن این اطلاعات، نیاز دقیق واحدهای تولیدی به همراه جزییات بیشتر در اختیار نهادهای مسئول قرار می گیرد تا از این طریق تلاش جدی تری برای تامین خوراک صنایع پایین دست پتروشیمی در استان انجام گیرد.
وی با اشاره به وجود پروانه های صوری مربوط به برخی افراد که خود را تولید کننده نامیده اند اما در بورس کالا بعد از دریافت سهمیه ، محصولات دریافت شده را در بازار آزاد عرضه می کنند، بیان داشت: در این رابطه اخیرا وزارت صمت اقدام به کاهش سهمیه مواد اولیه همه واحدهای تولیدی در بورس کالا کرده ولی همچنان دلال ها به فعالیت خود ادامه داده اند و در این بین شرایط برای واحدهای تولیدی واقعی سخت‌تر شده است.
نورآبادی تاکید کرد: وزارت صمت بجای این اقدام باید پروانه بهره برداری واحدهای تولیدی را مورد پایش قرار می داد تا از طریق بررسی میزان سهمیه و تولید هر واحد نحوه فعالیت صنایع پایین دست پتروشیمی شفاف گردد.
دبیر و نائب رئیس انجمن صنایع پلیمری و شیمیایی استان خوزستان با ابراز نگرانی از کاهش این سهمیه ها، بیان داشت: پیش بینی می شود این اقدام به خروج هرچه سریعتر واحدهای تولیدی پتروشیمی از چرخه تولید منجر شود.
نورآبادی تنها راه امکان فعالیت این واحدها را ایجاد ساز و کاری اساسی در داخل استان به منظور تهیه مواد اولیه صنایع پایین دستی پتروشیمی بیان‌کرد و ادامه‌داد: همچنان موافقت وزیر نفت در سال ۹۴ برای اختصاص ماهانه سه هزار تن محصولات پتروشیمی به واحدهای تولیدی خارج از فرآیند بورس، مهمترین راهکار رفع مشکلات موجود محسوب می شود.
وی همچنین نحوه توزیع مواد اولیه در داخل استان را یکی دیگر از مشکلات فرآیند تامین نیاز صنایع پایین دست پتروشیمی بیان‌کرد و افزود: در صورتی که ماهانه سه هزار تن از محصولات مورد نیاز این واحدها در خارج از بورس اختصاص یابد؛ بر اساس مصوبه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان، توزیع عادلانه و دقیق خوراک به شکل مناسبی تحت نظارت کمیته‌ای متشکل از انجمن پلیمری، پتروشیمی و سازمان صمت انجام خواهد شد.
نورآبادی خاطرنشان‌کرد: همچنین ذکر این نکته ضروری است که صنایع بزرگ پتروشیمی همزمان علاوه بر داشتن توان مناسب برای تامین مواد اولیه مورد نیاز داخل، ظرفیت انجام صادارات بخش دیگری از محصولات خود را دارند.
کاهش سهمیه واحدهای تولیدی برای رفع التهاب به‌وجود آمده بین عرضه و تقاضا
رئیس بخش برنامه ریزی تولید دفتر توسعه صنایع پایین دستی شرکت ملی پتروشیمی در خصوص درخواست واحدهای تولیدی استان از این شرکت، گفت: درخواست ارائه شده مبنی بر تامین محصولات پتروشیمی خارج از بورس به‌دلیل مقررات و دستورالعمل ابلاغی ستاد تنظیم بازار ممکن نیست.
حمید منصوری‌پور با اشاره به اینکه درباره بخش دیگری از درخواست واحدهای تولیدی خوزستان مربوط به کمبود مواد اولیه و یا عدم امکان تهیه محصولات مورد نیاز در بورس، بیان داشت: در این رابطه گزارشی تهیه شده نشان می‌دهد که کف عرضه محصولات در بورس کالا بیش از نیاز بازار است اما مواردی هم وجود دارد که به دلیل ظرفیت محدود تولید، با کمبود این محصولات در کشور روبهرو هستیم.
وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر اختصاص محصولاتی از جمله PS معمولی، PS مقاوم و PS انبساطی در خارج از بورس به واحدهای تولیدی وجود دارد، گفت: اما بخش دیگری از نیاز استان خوزستان تحت عنوان محصولات PE سبک تزریقی، PE سبک خطی، PE سبک فیلم، PE سنگین فیلم، PE سنگین تزریقی، PE سنگین اکستروژن، PE سنگین تزریقی، PE سنگین بادی وPE سنگین دورانی به دلیل کمبود ظرفیت تولید باید از طریق بورس خریداری شود.
رئیس بخش برنامه‌ریزی تولید دفتر توسعه صنایع پایین دستی شرکت ملی پتروشیمی تصریح‌کرد: در حال حاضر نیز بین میزان تولید و نیاز کشور به ماده های PVC، PET، PP نساجی و PP مصرفی در صنایع تفاوتهایی وجود دارد که شرکتهای پتروشیمی را دچار التهاباتی کرده است.
منصوری‌پور با تاکید بر اینکه در صورت تداوم این التهاب حتی ممکن است بحث واردات محصول PP در دستور کار قرار بگیرد، افزود: به‌منظور کنترل بخشی از التهاب موجود این محصولات در بورس کالا، وزارت صمت اقدام به کاهش سهمیه مواد اولیه واحدهای تولیدی کرده اما باید توجه داشت که همواره التهاب در مورد محصولات پتروشیمی از گذشته تاکنون وجود داشته است.
وی به جزئیات بیشتر نحوه عرضه و تقاضای محصولات پتروشیمی در بورس کالا اشاره‌کرد و گفت: به‌عنوان مثال تامین ماده PVC طی سال‌های گذشته تاکنون بدون مشکل خاصی در حال انجام است اما آنچه که این ماده را نسبت به دیگر محصولات متفاوت کرده ، شدت رقابت ۵۰ تا ۶۰ درصدی آن در بورس کالا است.
منصوری پور اضافه‌کرد: خرید ماده PET نیز در بورس کالا از رقابت بالایی برخوردار است و علاوه بر آن کشور با محدودیت تولید این محصول روبهرو است.
این مقام مسئول در شرکت ملی پتروشیمی با تاکید بر اینکه بخاطر مقررات موجود عرضه محصولات پتروشیمی باید در بورس صورت بگیرد ، گفت: اگر قرار باشد اقدامی خارج از مقررات حاکم بر بورس صورت بگیرد، باید قوانین تغییر کنند؛ در غیر این صورت نهادهای نظارتی برابر قانون عمل خواهند کرد.
وی همچنین به برگزاری کمیته تخصصی صنایع پتروشیمی ستاد تنظیم بازار در هفته جاری اشاره کرد و گفت: در این نشست دغدغه واحدهای تولیدی استان خوزستان مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
منصوری‌پور یادآورشد: باید توجه داشت که اگر اصلاحاتی در فرآینده عرضه محصولات صورت بگیرد، شرکت ملی پتروشیمی به عنوان متولی این بخش تغییرات انجام شده را اعمال و اجرایی خواهد کرد.
وی ادامه‌داد: شرکت ملی پتروشیمی عرضه محصولات مورد نیاز واحدهای تولیدی را در بورس عرضه می‌کند اما این وزارت صمت است که مدیریت تقاضا به این محصولات را بر عهده دارد ؛ بنابر تنها خواست و اراده شرکت ملی پتروشیمی به تنهایی برای اجرایی کردن درخواست واحدهای تولیدی خوزستان جهت عرضه مواد اولیه خارج از بورس کافی نیست.
رئیس بخش برنامه‌ریزی تولید دفتر توسعه صنایع پایین دستی شرکت ملی پتروشیمی همچنین در خصوص چگونگی نحوه فعالیت تعاونی‌های تامین کننده مواد اولیه صنایع پایین دست پتروشیمی، عنوان‌کرد: این تعاونی‌ها به‌هیچ وجه دارای سهمیه نیستند بلکه با عضو گیری از واحدها و سپس تجمیع سهمیه آنها، امکان تهیه مواد اولیه در بورس را پیدا می کند.(برخی واحدها به دلیل سهمیه های پایین و قوانین حاکم بر بورس نمی‌توانند اقدام به خرید محصول کنند.)
منصوری‌پور اضافه‌کرد: بعد از اینکه تعاونی‌ها از طریق بورس اقدام به خرید خوراک مورد نیاز واحدهای عضو خود می کنند محصولات خریداری شده بین واحدهای تولیدی توزیع می‌شود.
درخواست تامین مواد اولیه صنایع پایین دست پتروشیمی به ستاد تنظیم بازار
دبیر شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان خوزستان با اشاره به اینکه هفته گذشته فهرستی از محصولات مورد نیاز واحدهای تولیدی استان تهیه و به شرکت ملی پتروشیمی ارسال شده است، گفت: بعد از پیگیری ها و برگزاری نشست های کارشناسی، مشخص شد که این شرکت به عنوان متولی عرضه این محصولات بدون تغییر مقررات، اجازه اختصاص سهمیه مورد انتظار واحدهای تولیدی استان را ندارد.
شهلا عموری تصریح کرد: در نهایت درخواست تامین ماهانه سه هزار تن محصولات پتروشیمی خارج از بورس ویژه صنایع کوچک استان به ستاد تنظیم بازار کشور ارجاع شد و در این رابطه پیگیری‌ها برای تحقق این مطالبه بخش خصوصی استان ادامه دارد.
وی همچنین با تاکید بر اینکه ادامه پیگیری‌ها برای رفع مشکل واحدهای تولیدی استان نیازمند تعامل و همکاری هرچه بیشتر سازمان صمت با انجمن پلیمری خوزستان و دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دلت و بخش خصوصی استان خوزستان است، بیان‌داشت: دسترسی آزاد به اطلاعات مورد نیاز برای بررسی‌های کارشناسی بخصوص در زمینه واحدهای پایین دست پتروشیمی می تواند روند تحقق مطالبات بخش خصوصی استان را تسریع ببخشد.
عموری یادآورشد: علاوه بر این از انجمن صنایع پلیمری و شیمیایی خوزستان خواسته شده تا همزمان که موضوع درخواست واحدهای تولیدی استان از طریق ستاد تنظیم بازار کشور پیگیری می شود، نسبت به ایجاد ساز و کار لازم جهت راه اندازی تعاونی تامین کننده مواد اولیه صنایه پتروشیمی اقدام کند.
وی اضافه کرد: در صورتی که این تعاونی تشکیل شود، فرآیند تهیه خوراک مورد نیاز صنایع کوچک پتروشیمی از طریق بورس با برنامه ریزی هدفمند و کارشناسی بهبود خواهد یافت.
واگذاری بخشی از اختیارات ستاد تنظیم بازار کشور به استان ها
معاون اقتصادی و بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت خوزستان همچنین با اشاره به اینکه قرار است به زودی بخشی از اختیارات ستاد تنظیم بازار کشور به استان ها واگذار شود، گفت: در صورتی که لازم باشد از ظرفیت این ستاد در استان خوزستان به منظور رفع مشکلات تولیدکنندگان صنایع کوچک استفاده خواهد شد.
عبدالرحمان ناصریان اضافه کرد: همچنین با توجه به اینکه درخواست واحدهای تولیدی پایین دستی پتروشیمی ها به ستاد تنظیم بازار کشور ارجاع شد، با همکاری که بین سازمان صمت استان، انجمن صنایع پلیمری و دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی صورت می گیرد، تلاش می شود تا شرایط مناسبی برای اقناع اعضای این ستاد و جلب موافقت آنها با این درخواست را به وجود بیاوریم.
مقررات حاکم بر بورس کالا نباید به تولید صنایع پایین دست آسیب بزند
مدیرکل هماهنگی امور اقتصادی استانداری خوزستان با تاکید بر ضرورت شناسایی راه حل اساسی برای تامین نیازهای صنایع پایین دستی خارج از بورس (بعد از کشف قیمت در بورس) اظهارداشت: واحدهای موجود در استان خوزستان با توجه به شرایط نگران کننده‌ای که در آن به‌سر می‌برند نیاز دارند تا در مدت زمان معقول(یک تا ۲ سال) از امکان تهیه مواد اولیه خارج از چرخه بورس کالا برخوردار باشند.
ارسلان شهنی ارجاع درخواست واحدهای استانی برای تهیه مواد اولیه خارج از بورس به ستاد تنظیم بازار کشور را یک پیشنهاد کاربردی در جهت اصلاح مقررات حاکم بر بورس کالا دانست و اضافه‌کرد: در این رابطه مکاتبات لازم از سوی استاندار خوزستان با ستاد تنظیم بازار کشور صورت می‌گیرد.
این مقام مسئول در استانداری خوزستان یادآور شد: جهت طرح خواسته واحدهای تولیدی استان به‌شکل کارشناسی و دقیق لازم است با همکاری مشترکی که توسط انجمن صنایع پلیمری، شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی استان و سازمان صمت استان انجام می شود، اطلاعات شرکتهای فعال در حوزه صنایع پایین دست پتروشیمی استان شامل تعداد واحدهای تولیدی، حجم خوراک مورد نیاز، مقدار سهمیه در سامانه بهین‌یاب و همچنین میزان تولید این واحدها درسال گذشته تهیه شود.
وی همچنین به ضرورت ارائه اطلاعات آماری مورد نیاز بدنه کارشناسی نهادهای بخش خصوصی تاکید کرد.
بر اساس این گزارش، فعالان اقتصادی استان خوزستانی یکی از مهمترین مسئولیتهای اجتماعی مجتمع‌های پتروشیمی در استان خوزستان را اختصاص سهمیه مواد اولیه به واحدهای پایین دستی این صنعت می‌دانند.
منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی در محدوده‌ای به وسعت حدود ۲ هزار و ۸۵۰ هکتار در جنوب غربی ایران و در ساحل خلیج فارس، واقع در شهرستان بندر ماهشهر قرار گرفته شده است.
هم اکنون ۲۱ مجتمع تولیدی با ظرفیت اسمی حدود ۲۶ میلیون تن محصول پتروشیمیایی در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی طراحی و احداث شده اند. حدود ۴۰ درصد ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی کشور در این منطقه وجود دارد.