بازار سرمایه روز گذشته -سی‌ام شهریور ماه- با یک میلیون معامله به ارزش نزدیک به ۹۱ هزار میلیارد ریال به کار خود پایان داد و شاخص کل با ریزش ۴۷ هزار واحدی در رقم یک میلیون و ۶۲۵ هزار واحد ایستاد. اما این ریزش مختص امروز نبود و از اواخر مرداد ماه اصلاح قیمتی در بازار سرمایه کلید خورد.
بازار سرمایه سال ۹۹ را با شاخص ۵۰۸ هزار واحدی شروع کرد و با رشد جهشی در کمتر از پنج ماه به بیش از دو میلیون واحد رسید. در این مدت تعداد کد بورسی از ۱۰ میلیون نفر، با احتساب مشمولان سهام عدالت به بیش از ۵۰ میلیون کد رسید و گفته می‌شود در همین مدت ۹۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی وارد بازار سرمایه شد البته این رقم به صورت رسمی اعلام نشده بلکه از سوی کارشناسان این برآوردها ثبت شده‌است.
اما از اواخر مردادماه صعود و رشد شاخص متوقف شد و ورق بازار برگشت. هر چند که عده‌ای سعی دارند این ریزش را به اختلافات دو وزیر اقتصاد و نفت برای عرضه صندوق دارا دوم یا همان پالایشی یکم یا ادعای آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل ارتباط دهند اما اهل فن بازار می‌گویند برای این رشد حتما اصلاح قیمتی رقم می‌خورد و این ذات بازار است.
در بازار سرمایه چه می‌گذرد؟
روز گذشته و امروز در یک ساعت اول معاملات، بازار با ریزش مواجه شد. عده‌ای مدعی شدند دلیل این ریزش‌ها ادعای آمریکا مبنی بر برگشت تحریم‌های سازمان ملل است. فارغ از اینکه طبق اخبار منتشر شده سازمان ملل هنوز هیچ اقدامی انجام نداده و اعلام کرده با «دونالد ترامپ» همراهی نخواهد کرد، می‌توان اثرگذاری این خبر را از دو منظر در بازار سرمایه بررسی کرد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد اغلب گروه‌ها و نمادهای حاضر در بازار سرمایه به ویژه نمادهای شاخص‌ساز مانند فولادی‌ها، پتروشیمی و پالایشی، بانکی و ... پیش ازاین مورد تحریم‌های ناعادلانه قرار گرفته‌اند و تحریم اساسا موضوع جدیدی در بازار سرمایه ایران نیست که حالا برگشت تحریم‌های سازمان ملل بخواهد بازار را سکته دهد.
اما هر خبری چه دارای صحت و سقم و چه شایعه، یک اثر روانی در بازار دارد. ادعای برگشت تحریم‌ها هم طبیعی است که آثار و جو روانی منفی در بازار سرمایه برجای بگذارد اما موضوع مهم این است که این اثر یک اثر بنیادی نیست و یک موج کوتاه است. یعنی شاید توان ریزش شاخص را داشته‌باشد اما این ریزش کم حجم و کوتاه مدت است.
هر چند بازگشت تحریم‌های سازمان ملل از بن و ریشه اثر منفی در اقتصاد ایران برجای می‌گذارد اما یک اثر مثبت برای بازار سرمایه و بورس دارد. با اعمال تحریم‌های جدید و حتی انتشار خبر آن بدون آنکه عملیاتی شود، بازار ارز تحت تاثیر قرار می‌گیرد و افزایش می‌یابد چنانکه دیدیم از روز گذشته دلار خیزشی در بازار پیدا کرد. حال اینکه در طول ماه‌های گذشته مهم‌ترین عامل رشد شاخص، افزایش نرخ دلار بود چرا که سود عملیاتی شرکت‌های بورسی براساس نرخ‌های بین‌المللی است.
حالا ادعای برگشت تحریم‌های سازمان ملل دو اثر منفی و مثبت در بورس دارد که می‌توانند خنثی‌کننده یکدیگر باشند اما ریزش روز گذشته رخدادی نبود که پس از روزها صعود رخ دهد. واقعیت ریزش شاخص اصلاح قیمت است.
جوسازی‌ها برای ماهی‌گیری از آب گل‌آلود
واقعیت این است که هر چند که برخی از تازه‌واردها به بورس با دعوت دولت به این میدان اقتصادی پا گذاشتند اما هیچ مسئولی و هیچ کارشناسی ریسک بازار سرمایه را کتمان و استمرار بازدهی آن را تضمین نکرد. بازار سرمایه در روزهای پیک چهار ماه اول سال بازدهی بیش از ۳۰۰ درصدی داد و افرادی که اواخر سال گذشته با شاخص کمتر از ۵۰۰ هزار واحد وارد بازار شدند با شاخص بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحد امروز هم برنده بازار هستند.
بازار سرمایه هر چند واکنش‌پذیرترین بازارها به تنش‌های سیاسی و اقتصادی به ویژه مسائل بین‌المللی است اما در این میان عده‌ای برای از دست رفتن اعتماد عمومی از طریق انتشار اخبار غیرواقع، به طور مصنوعی تنش‌زایی می‌کنند. در این میان تنها افرادی که بیشترین آسیب را می‌بینند افراد تازه‌وارد با سرمایه‌های خرد هستند که از آسیب‌پذیرترین اقشار جامعه محسوب می‌شوند.
امروز هر چند برای همه روشن است که بورس وارد فاز اصلاح شده و این نوسانات ذات این بازار ریسک‌پذیر است و دولت هم برای پایداری بازار در چارچوب قواعد تعریف شده برنامه حمایت از سهام‌داران را دارد -مانند آغاز روند اختصاص یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی به بورس- اما با سیگنال‌های منفی از جمله ایجاد جو روانی قصد دارند به نفع خود از این آب گل‌آلود ماهی بگیرند و نوسان‌گیری کنند.