خشونت علیه کودکان و زنان همیشه به عنوان بدترین و خشن‌ترین انواع خشونت‌های خانگی مطرح بوده و علل شکل‌گیری و راه‌های جلوگیری از آن نیز یکی از موضوعات جذاب برای تحلیلگران و پژوهشگران علوم اجتماعی و جامعه شناسان است.
جامعه شناسان و روانشناسان بر این عقیده‌اند که فشارهای زندگی مدرن، مشکلات اقتصادی و معیشتی و عدم توانایی افراد برای مقابله با آنها و عدم برخورداری از مهارت‌های زندگی موجب رشد خشونت در جامعه شده است.
کاهش آستانه تحمل افراد، عدم توانایی کنترل بر رفتار و گفتار در زمان بروز عصبانیت و هیجانات، حوادث دلخراش ناشی از درگیری‌های خیابانی و خشونت‌های خانگی را رقم زده است.
از جمله قربانیان خشونت‌های خانگی که جزو بی‌دفاع‌ترین‌ها و مظلوم‌ترین افراد محسوب می‌شوند، کودکان هستند که هر از گاهی با رسانه‌ای شدن یکی از شمار فراوان این دست حوادث دل هر خواننده و شنونده‌ای به درد می‌آید.
کودکان قربانی خشونت و بی‌ثباتی والدین خود می‌شوند و زخم‌های این بی‌مبالاتی‌ها و رفتارهای غیرانسانی بر تن و روحشان اثر ماندگار و قابل مشاهده می‌گذارد.
هرچه جامعه و زندگی صنعتی رو به جلو حرکت می‌کند آسیب‌ها و عوارض این روند در جامعه پررنگ‌تر شده و حتی تغییر شکل می‌یایند به طوری که تا دیروز بیشترین جنبه مشهود و شناخته شده آن میان مردم، خشونت فیزیکی و جسمی بود در حالی که امروزه کارشناسان، دست‌اندرکاران و متولیان این حوزه، چهره دیگری از این خشونت را معرفی می‌کنند.
"غفلت" یا "ˈبی‌توجهی" روی دیگر سکه خشونت علیه کودکان است که اخیرا رشد و گسترش آن بین خانواده‌ها سرعت گرفته است، این روزها روح و روان بیشتر کودکان آثار بی‌توجهی و غفلتی را متحمل می‌شود که به مراتب سخت‌تر و بی‌رحمانه‌تر است و تعاریف قانونی هم برای آن به صورت شفاف وجود ندارد.
بی‌توجهی به نیازهای اساسی کودکان، عدم رسیدگی به خواسته‌های به حق آنان، بی‌توجهی به تعلیم و تربیت و پرورش کودکان، رها کردن آنان در جامعه و بی مسوولیتی والدین نسبت به نحوه گذران اوقات فراغت کودکان از اشکال گوناگون غفلت و بی‌توجهی هستند.
والدینی که با تهیه لپ تاپ، تبلت، گوشی تلفن همراه و امثال آن بدون هیچگونه نظارت و کنترل خود را از حضور کودک در نزدیکی‌شان راحت می‌کنند، بزرگترین ظلم و خشونت را علیه او مرتکب می‌شوند.
مادری که غذا دادن به کودک را به تاخیر انداخته و گرسنگی طولانی را به وی تحمیل می‌کند، پدری که هیچ تلاشی برای تربیت فرزندش نمی‌کند و زمانی را به این امر اختصاص نمی‌دهد، خانواده‌ای که کودک را از فرستادن به مهد کودک و آموزش‌های معمول جامعه محروم می‌کند، والدینی که مراقبت و نگهداری از فرزند را در فصول سرد سال برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌ها انجام نمی‌دهند از مصادیق بارز غفلت و کودک آزاری محسوب می‌شوند.
امروزه به دلیل فشارهای اقتصادی و معیشتی، فعالیت اقتصادی و کار پدران به تنهایی به همه نیازهای خانواده پاسخ نمی‌دهد و افزایش هزینه‌های زندگی اشتغال مادران در بیرون از خانه را به ضرورتی اجتناب ناپذیر تبدیل کرده است.
چنین مادری با به دنیا آمدن نوزادش، نمی‌تواند وی را به راحتی از شیر خود تغذیه کند و با بودن در کنار نوزاد حس امنیت و آرامش او را در ماه‌های اولیه تامین کند. این هم گونه دیگری از غفلت و بی‌توجهی به کودکان محسوب می‌شود که خواسته یا ناخواسته سلامت جسمی، روحی و اجتماعی کودک و در دراز مدت آینده و سرنوشت زندگی مشترک او را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
غفلت، نوعی محرومیت کودک از حقوق قطعی
معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی در این زمینه گفت: در دنیای پیشرفته امروز دیگر کودک‌آزاری تنها محدود به کتک زدن، سیاهی و کبودی بدن کودک و تعرض و آزار جنسی و امثال آن نیست بلکه دسته‌بندی‌های جدید و البته مهمی به این پدیده و نوع خشونت افزوده شده است.
غلامحسین حقدادی افزود: کودک‌آزاری عاطفی یکی از رایج‌ترین نوع کودک‌آزاری در دنیای امروز است که شامل بی‌توجهی، قهر و محرومیت از عاطفه یا بدرفتاری روانی شامل فحاشی و از بین بردن اعتماد به نفس کودک می‌شود که در گذشته از آن به عنوان روش تربیتی یاد می‌شد اما روش درستی نیست.
وی ادامه داد: اصلی‌ترین نوع کودک‌آزاری در دنیای کنونی غفلت و مصامحه است که در یک کلام به معنای بی‌توجهی و عدم احقاق حقوق حقه کودک که برگردن والدین است، می‌باشد.
معاون بهزیستی خراسان رضوی گفت: کودک نمی‌تواند از خود دفاع کند و باید اسباب و ملزومات حیات و زیست را والدین برایش فراهم کنند اما گاهی در انجام وظایف خود غفلت و مصامحه می‌کنند.
وی افزود: عدم رسیدگی به تغذیه کودک، عدم پیگیری آموزش و ثبت‌نام وی در مدرسه، نزدن واکسن و انجام ندادن مراقبتهای بهداشتی لازم، رها کردن و بی‌توجهی به تامین امکانات مورد نیاز کودک برای زیست و تغذیه از مهمترین و شایع‌ترین مصادیق غفلت است.
حقدادی ادامه داد: به تعبیر دیگر هر نیازی که در حوزه تربیتی، تغذیه‌ای، بهداشتی و رفاهی برای کودک از سوی والدین تامین نشود مصداق غفلت است.
۶۰ درصد گزارشات کودک‌آزاری مصداق غفلت است
معاون بهزیستی خراسان رضوی با اشاره به شیوع این مدل کودک‌آزاری گفت: به شکل معمول عمده‌ترین و شایع‌ترین کودک‌آزاری در کشور و این استان که معادل بیش از ۶۰ درصد از گزارشات کودک‌آزاری را به خود اختصاص داده، غفلت است.
وی افزود: در خراسان رضوی در هر سه بخش خطوط مداخله در آسیب، خدمات سیار و اورژانس اجتماعی با ۱۲۳ بیشترین میزان گزارش را غفلت به خود اختصاص داده است.
حقدادی ادامه داد: در کودک‌آزاری از نوع غفلت، سهم والدین بیش از ۹۰ درصد و سهم بقیه مسوولان نگهداری از کودک حدود ۱۰ درصد است.
افزایش ۳.۵ برابری گزارش کودک‌آزاری
وی با بیان اینکه امسال گزارش کودک آزاری در خراسان رضوی نسبت به پارسال ۳.۵ برابر افزایش داشته است گفت: طی سه ماه نخست امسال هزار و ۸۵۰ گزارش مردمی از وقوع کودک‌آزاری در تماس با بهزیستی استان ثبت شده که این شمار در مدت مشابه پارسال ۵۰۴ مورد بوده است.
معاون بهزیستی خراسان رضوی افزود: البته این افزایش نشانه افزایش شیوع کودک‌آزاری نیست بلکه حاکی از افزایش شناخت مردم از بهزیستی و مرکز اورژانس اجتماعی و شماره تلفن ۱۲۳ است.
وی ادامه داد: بسیاری از موارد گزارش شده کودک‌آزاری با ارائه مشاوره تلفنی مددکاران حل و رفع شده است و در سه ماه نخست امسال شمار ماموریت و اعزام نیرو برای رسیدگی به کودک‌آزاری حاد نسبت به مدت مشابه پارسال کاهش داشته است.
حقدادی گفت: شمار ماموریت و خدمات سیار در سال گذشته ۵۳۰ مورد بود که امسال با کاهش ۲۵ درصدی به ۳۸۰ مورد رسیده است.
وی افزود: در مجموع طی سال گذشته ۲ هزار و ۲۶۰ مورد کودک‌آزاری در این استان که منجر به حضور تیم مددکار و عملیات امداد اجتماعی شده به ثبت رسیده است.
معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی با بیان اینکه شیوع کرونا و اعلام شماره ۱۲۳ برای پاسخگویی به مشکلات خانوادگی و مسائل ناشی از بیماری کووید ۱۹ موجب افزیش تماس با این مرکز شده است ادامه داد: شمار تماسها با مرکز اورژانس اجتماعی و خط ۱۲۳ در پنج ماه گذشته ۳۴ هزار و ۵۰۰ مورد بوده در حالی که این تعداد طی مدت مشابه پارسال چهار هزار و ۲۰۰ مورد بوده است.
وی گفت: آمار ثبت شده نشان از افزایش هشت برابری تماسهای مردمی با خط ۱۲۳ بهزیستی خراسان رضوی دارد.
شیوع غفلت آموزشی
مدیر کل بهزیستی خراسان رضوی نیز با بیان اینکه افزایش غفلت نسبت به سایر انواع خشونت‌های جسمی و جنسی علیه کودکان به خاطر ناآگاهی و کوتاهی نسبت به کودک است گفت: انگیزه خشونت و آسیب در معنای عام همانند سایر انواع کودک‌آزاری‌ها در پدیده غفلت وجود ندارد.
حمیدرضا پوریوسف افزود: فراهم نکردن محیط تربیتی و فضای شاد برای کودکان، عدم توجه به نیازهای بهداشتی، آموزشی، غذایی، امنیتی و آرامش برای کودکان از مصادیق غفلت و کوتاهی نسبت به آنان است و آسیب‌های متعدد را برای آنها به همراه دارد.
وی ادامه داد: در این میان غفلت آموزشی شیوع فراوان دارد و ضرورت آموزش و تحصیل کودکان در برخی والدین کم اهمیت انگاشته می‌شود.
مدیر کل بهزیستی خراسان رضوی گفت: حتی انتظارات زیاد آموزشی نیز می‌تواند نوعی غفلت محسوب شود زیرا کودک در شرایط سنی قرار دارد که بازی‌های کودکانه برایش لازم است حال آنکه برخی والدین انتظار فراگیری حجم بسیاری از مواد آموزشی را از وی دارند.
وی با بیان اینکه مهمترین عامل پیشگیری از غفلت آموزشی، آگاهی‌بخشی به جامعه و توسعه امکانات و فضاهای آموزشی در مناطق مختلف است افزود: مردم باید بدانند اگر کودکی در سن مدرسه توسط والدین خود راهی مدرسه نمی‌شود باید آن را به اورژانس اجتماعی گزارش دهند.
پوریوسف ادامه داد: توسعه تجهیزات و امکانات آموزشی نیز از مواردی است که می‌تواند با تسهیل تحصیل در مناطق مختلف موجب شود کودکان بازمانده از تحصیل به کلاس درس بروند.