بیست و یکم سپتامبر به منظور افزایش آگاهی در مورد آلزایمر و یادآوری روش‌های پیشگیری از این بیماری، روز جهانی آلزایمر نام گرفته است. بیماری آلزایمر شایع‌ترین نوع زوال عقل است.
اصطلاح زوال عقل فقط شامل از دست‌دادن حافظه نیست، بلکه ناهنجاری‌های دیگری را در حوزه شناختی از قبیل مهارت زبان، جهت‌یابی و مسیریابی، تعاملات اجتماعی و مهارت‌های برقراری ارتباط نیز شامل می‌شود؛
بر اساس مطالعات جدید محققان دانشکده پزشکی بوستون، تعداد مرگ و میر ناشی از زوال عقل سه برابر بیشتر از آماری است که تاکنون تصور می‌شد؛ به همین دلیل توجه به این عارضه و روش‌های پیشگیری از آن، بیش از پیش احساس می‌شود.
آخرین آمار منتشر شده از سازمان جهانی بهداشت در مورد زوال عقل (منتشر شده در تاریخ ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۰)
- زوال عقل سندرمی است که به انحطاط تفکر، حافظه، رفتار و انجام فعالیت‌های روزمره منجر می‌شود.
- گرچه زوال عقل بیشتر در دوران سالمندی عارض می‌شود، ولی این اختلال یک بخش طبیعی از پیری نیست.
- در حال حاضر حدود ۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان به زوال عقل مبتلا هستند و هر ساله نزدیک به ۱۰ میلیون نفر به این آمار افزوده می‌شود.
- آلزایمر شایع‌ترین نوع زوال عقل است.
- زوال عقل یکی از مهمترین دلایل ناتوانی و وابستگی سالمندان در سراسر جهان است.
- زوال عقل نه تنها تاثیر جسمی، روانی، اجتماعی و اقتصادی بر مبتلایان دارد، بلکه خانواده و جامعه را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
علایم و نشانه‌های آلزایمر
بسته به پیشرفت بیماری و شرایط بدنی و محیطی هر فرد، علائم و نشانه‌های بیماری متفاوت است. ولی به طور کلی می‌توان علائم آلزایمر و زوال عقل را در سه مرحله مورد بررسی قرار داد.
مرحله اولیه بیماری
در این مرحله معمولا علائم به تدریج نمایان می‌شوند، گرچه از جانب بیمار و اطرافیان جدی گرفته نمی‌شوند. مراحل اولیه این بیماری شامل فراموشی‌های روزمره، از دست دادن توانایی ردیابی زمان و گم‌شدن در مکان‌های آشناست.
مرحله متوسط
در این مرحله معمولا افراد با نشانه‌های زیر مواجه می‌شوند:
فراموش‌کردن رویدادهای اخیر و نام افراد
گم‌شدن در خانه
مشکل در مهارت‌های ارتباطی
نیاز به کمک افراد برای امور مختلف
تغییر رفتار از جمله سرگردانی و سوالات مکرر
مرحله پیشرفته بیماری
این مرحله معمولا با وابستگی کامل بیمار به افراد شروع می‌شود و مشکلات حافظه در این مرحله کاملا جدی است و بیمار کاملا کم‌تحرک می‌شود. برخی از علائم دیگر عبارتند از :
غافل‌شدن از زمان و مکان
مشکل در شناختن اطرافیان
مشکل در راه‌رفتن
تغییرات رفتاری به ویژه پرخاشگری
مطالعات محققان دانشگاه کالج لندن نشان می‌دهد تغییر سبک زندگی موجب تاخیر یا توقف زوال عقل می‌شود. بر اساس این تحقیق با کنترل ۱۲ عامل موثر بر سبک زندگی می‌توان در ۴۰ درصد از موارد، بروز زوال عقل را به تاخیر انداخت یا مانع آن شد.
در این تحقیقات اطلاعات به دست آمده در رابطه با اثرگذاری عوامل مختلف بر بروز زوال عقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و مشخص شد علاوه بر عواملی مانند از دست دادن شنوایی، افسردگی، کمبود آموزش در کودکی، استعمال دخانیات، عواملی مانند مصرف الکل در میانسالی، آسیب‌دیدگی سر و قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا نیز سه عامل موثر بر ابتلا به زوال عقل هستند که به ترتیب یک، سه و دو درصد از موارد ابتلا به این بیماری را به خود اختصاص می‌دهند و می‌توان از آن‌ها اجتناب کرد.
بر اساس این تحقیقات با وجود این که برخی از عوامل را شخصا می‌توان کنترل کرد، جلوگیری از برخی دیگر مانند آلودگی هوا نیاز به سیاست‌گذاری و مدیریت دولت دارد. محققان پیش بینی می‌کنند در صورتی که تمام عوامل مطرح شده در این تحقیقات به درستی کنترل شود، میزان ابتلا به زوال عقل به میزان ۴۰ درصد کاهش خواهد یافت.
جدیدترین یافته‌ها در زمینه آلزایمر و زوال عقل
میگرن احتمال بروز زوال عقل را افزایش می‌دهد
مطالعات محققان دانشگاه واترلو در کانادا نشان می‌دهد میگرن یک عامل خطر در ابتلا به زوال عقل است.
چاقی احتمال ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهد
بر اساس این مطالعه احتمال ابتلای افراد چاق در مقایسه با افرادی با شاخص توده بدنی نرمال به آلزایمر، ۳۱ درصد بیشتر است.
تنهایی خطر ابتلا به زوال عقل را ۴۰ درصد افزایش می‌دهد
مطالعات محققان دانشگاه فلوریدا نشان می‌دهد تنهایی یکی از عوامل خطر ابتلا به زوال عقل است و احتمال این عارضه را ۴۰ درصد افزایش می‌دهد. بر اساس این مطالعه انزوا و تنهایی می‌تواند از طریق افزایش احتمال ابتلا به افسردگی، دیابت نوع ۲ و فشار خون بالا در بروز زوال عقل تاثیر گذار باشد. از طرفی این افراد تمایل بیشتری به استعمال دخانیات دارند. بی تحرکی و نداشتن فعالیت فیزیکی از دیگر مشکلات این افراد است. در این مطالعه بیشتر تجربه ذهنی انزوای اجتماعی مدنظر محققان است که تاثیر قابل توجهی در زوال عقل دارد.
کاهش استرس، ورزش منظم، روابط اجتماعی قوی، خواب کافی، تبعیت از رژیم غذایی سالم، کاهش فشار و کنترل قند خون از جمله مهمترین راهکارهای مبارزه با آلزایمر است.
بیست و یکم سپتامبر به منظور افزایش آگاهی در مورد آلزایمر و یادآوری روش‌های پیشگیری از این بیماری، روز جهانی آلزایمر نام گرفته است. شعار امسال "بیایید در مورد زوال عقل گفتگو کنیم" درنظر گرفته شده است.