به گزارش ایرنا، در سال‌های اخیر که خشک شدن دریاچه ارومیه و انتشار ریزگردها، به تهدیدی بسیار جدی برای کشاورزی آذربایجان غربی و منطقه تبدیل شد، جلب مشارکت و همکاری جوامع محلی به ویژه کشاورزان جزو ارکان اصلی اجرای برنامه‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه قرار گرفت.
در این راستا طرح های مختلفی تصویب شد و وزارت جهاد کشاورزی به عنوان مجری به انجام آنها همت گماشت که توسعه و ترویج کشت محصولات کم‌آب‌بر مانند زعفران و گل محمدی، نباتات علوفه‌ای کم آب‌بر نظیر "تیریتیکاله" و کشت مخلوط آن با جو و ماشک، اصلاح الگوی کشت و توسعه کشتهای گلخانه‌ای، کاشت جایگزین، اصلاح باغ‌ها و اصلاح شیوه های آبیاری در اولویت قرار گرفت.
هرچند ریشه کن شدن کشت چغندرقند در اراضی حوضه آبریز دریاچه ارومیه در دستور کار قرار نگرفت اما توسعه کشت نشایی و تغییر آرایش کشت که اثر قابل توجهی در کاهش مصرف آب این محصول دارد، همچنان چزء برنامه ریزی ها محسوب می‌شود.
تمامی این اقدامات با هدف بالابردن ضریب بهره‌وری مصرف آب در بخش کشاورزی و حفظ و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی در راستای احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی انجام شد که در نتیجه آن، میزان مصرف آب در بخش کشاورزی استان از ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون متر مکعب به ۲ میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب رسید.
صرفه‌جویی ۲۹۰ میلیون مترمکعبی آب در آذربایجان‌غربی
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در این باره گفت: طی پنج سال اخیر با اجرای طرح های جامع مدیریت زراعت و باغبانی، مدیریت آب و خاک و برنامه های ترویجی در بخش کشاورزی، ۲۹۰ میلیون مترمکعب در مصرف آب صرفه جویی شده‌است.
رسول جلیلی افزود: مصرف آب در اراضی کشاورزی حوضه آبریز دریاچه ارومیه در حدود ۲ میلیارد و ۴۰۰ میلیون متر مکعب بود که با اجرای طرح ها در حال حاضر به ۲ میلیارد و ۱۰۰ میلیون متر مکعب کاهش یافته است.
وی گفت: این میزان صرفه جویی در حالی محقق شده که میزان تولید و استفاده از روش های نوین در بخش کشاورزی نیز افزایش چشمگیری داشته‌است.
کشت پسته در ۵۰ هکتار باغ آذربایجان غربی
رییس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی با اشاره به کشت پسته در اراضی مساعد استان گفت: پسته محصولی مقاوم به شوری آب‌های زیر زمینی است و توسعه کشت این محصول کم آب‌بر و جایگزینی آن به‌جای محصولات پرآب از برنامه‌های سازمان جهاد کشاورزی استان در راستای کاهش مصرف آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه است
وی با اشاره به اینکه پیش‌بینی می‌شود امسال ۲۵ تن پسته از سطح ۵۰ هکتار باغ بارور استان برداشت شود، افزود: کاشت پسته در سطح ۳۷۰ هکتار از اراضی کشاورزی واقع در حوضه آبریز دریاچه ارومیه انجام شده که ۵۰ هکتار از این باغ‌ها بارور هستند.
جلیلی با اشاره به میانگین تولید ۵۰۰ کیلوگرم پسته در هر هکتار بیان کرد: با توجه به تغییرات اقلیمی و در صورت تامین اعتبار از محل طرح اصلاح، احیا و جایگزینی باغات و تغییر الگوی کشت به منظور احیای دریاچه ارومیه نسبت به توسعه محصولات کم آب‌بر مانند پسته و سنجد به جای سایر محصولات باغی اقدام می‌شود.
رییس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی اظهار داشت: این تغییر الگوی کشت در مرحله اول موجب شکوفایی اقتصاد باغداران شده و بعد محصولات خشکباری جایگزین محصولات رومیزی خواهد شد.
وی بیان کرد: اراضی زیر کشت شهرستان ارومیه با متوسط تولید بیش از یک تن در هکتار بیشترین میزان تولید پسته در استان را داراست.
وی با اشاره به صرفه اقتصادی این محصول ادامه داد: تولید هر هکتار محصول پسته در استان برای یک خانوار زمینه اشتغال زایی مستقیم را فراهم و این امر کمک شایانی را به معیشت خانواده ها می‌کند.
جلیلی اظهار کرد: نهال پسته با هدف مدیریت مصرف آب از طریق ترویج کشت جایگزین انجام می‌شود و عمده کشت پسته در اراضی شهرستان های ارومیه، سلماس، مهاباد و نقده در حوضه آبریز دریاچه ارومیه است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی با بیان اینکه محصول پسته از سال ششم کشت به توجیه اقتصادی و باردهی می‌رسد، اضافه کرد: در این راستا به عنوان کشت جایگزین نهال یارانه دار پسته بین باغداران متقاضی در استان توزیع شده‌است.
وی عمده ارقام پیوندی در باغ‌های استان را رقم های احمدآقایی عنوان کرد و ادامه داد : ارقام استفاده شده در باغات سازگاری اکبری، احمدآقایی، رضایی، عباسعلی، شاه پسند و AN۱ تا AN۵، نر زودگل و نردیرگل است.
افزایش ۱۷ درصدی سطح زیر کشت زعفران
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی گفت: کشت زعفران در مناطقی که از سوی محققان مرکز تحقیقات کشاورزی و منایع طبیعی استان بلامانع اعلام شده‌است.
جلیلی با بیان اینکه کشت این محصول از اوایل شهریور تا دهه اول مهر است، اظهار داشت: کشت محصول زعفران بهترین گزینه برای رهایی از کم‌آبی و سودآور برای کشاورزان منطقه است.
وی بیان کرد: فصل رشد گیاه زعفران در پاییز و زمستان قرار دارد و عمده نیاز آبی گیاه زعفران توسط باران و برف تامین می‌شود و همچنین در تابستان برخلاف بسیاری از محصولات کشاورزی نیازی به آبیاری ندارد و گیاهی استراتژیک جهت رهایی از بحران کم آبی به شمار می‌رود.
وی اضافه کرد: کشت زعفران طی سال گذشته در ۴۸ هکتار انجام شد که پیش بینی می‌شود امسال هشت هکتار برابر با ۱۷ درصد افزایش یابد.
جلیلی افزود: سطح زیر کشت این محصول در استان به حدود ۵۶ هکتار رسیده و عملکرد آن به طور میانگین ۲ کیلو گرم در هر هکتار افزایش یافته‌است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی با اشاره به پیش بینی برداشت ۷۲ کیلوگرم زعفران از مزارع زیر کشت این محصول در استان گفت: به دلیل نیاز کم این گیاه به آب و آبیاری در طول فصل تابستان، توسعه کشت این محصول در استان شروع شده و رو به افزایش است.
وی ادامه داد: در سال گذشته حدود ۷۰ کیلوگرم از مزارع زیر کشت این محصول، زعفران برداشت شد که شهرستانهای ارومیه، نقده، میاندواب، شوط، پیرانشهر و سلماس بیشترین سطح زیر کشت این محصول در استان را به خود اختصاص داده‌اند.
جلیلی با بیان اینکه پیاز زعفران در موقع کشت، همه ساله توسط شرکت های خصوصی که در این زمینه فعالیت دارند عرضه می‌شود ادامه داد: متقاضیانی که در سطح انبوه نسبت به کشت زعفران اقدام نمایند، به استان خراسان جنوبی جهت تهیه پیاز معرفی می‌شوند.
"کینوا" محصول جدید کشاورزی در آذربایجان‌غربی
معاون فنی جهاد کشاورزی شهرستان پلدشت در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: کینوا به عنوان محصول جایگزین محصولات پرآب‌بر، برای اولین بار در استان در ۱۰ هکتار از اراضی پلدشت کشت شده‌است و پیش بینی می‌شود از این سطح زیر کشت، ۱۰ تن محصول برداشت شود.
پرویز سلیم زاده اضافه کرد: آب مصرفی این محصول یک سوم آب مورد نیاز سایر غلات مانند گندم و جو است و خرید تضمینی این محصول به طور قطع کشاورزان منطقه را به سمت کشت این محصول پرکاربرد سوق می‌دهد.
وی افزود: نیاز آبی این گیاه ۲۰روز یک‌بار است و می تواند جایگزین خوبی برای تغییر الگوی کشت در این منطقه باشد.
وی همچنین اظهار داشت: با توجه به اهمیت کشت گیاهان کم آب بر، پیش بینی می‌شود سطح کشت این محصول در این شهرستان به ۵۰هکتار افزایش یابد.
"کینوا" از آن دسته غلاتی محسوب می‌شود که خواص حیرت انگیزی دارد، اما کمتر کسی از آن مطلع است؛ این گیاه از خانواده اسفناج بوده و به سبب پروتیین بالا، فیبر، منیزیم و منگنز در جهان به خاویار گیاهی معروف شده است.
کینوا محصولی با قدمت چند هزار ساله بوده که از آمریکای جنوبی به اراضی زراعی شهرستان پلدشت در آذربایجان غربی راه یافته است،
این گیاه برای اولین بار در این شهرستان به صورت پایلوت کاشته شده ولی کارشناسان امیدوار هستند که با توجه به خاصیت های آن، استقبال خوبی از این کالای تولیدی صورت گیرد.
کشت گل محمدی گیاهی با نیاز آبی کم و سود بالا
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت: به دلیل کم توقع بودن در نیاز آبی، گل محمدی در اراضی و مراتع فقیر و تخریب شده خود را با شرایط نامساعد وفق داده و از تخریب اراضی ملی جلوگیری می‌کند.
عزیز امانی با بیان اینکه ۲۷۳ هکتار از اراضی استان زیر کشت گل محمدی قرار دارد، افزود: ۱۴۱ هکتار از باغ‌های بارور و مابقی به صورت نهال است و میزان تولید گل تر از اراضی زیر کشت این محصول در استان بیش از ۵۰۸ تن است که در مقایسه با سال‌های قبل افزایش چشمگیری دارد.
وی اظهار داشت: سالانه بیش از ۸۰۰ هزار لیتر گلاب از گل محمدی در مناطق مختلف استان از جمله شهرستانهای ارومیه، مهاباد، خوی و پیرانشهر استحصال می‌شود.
صرفه جویی ۱۶۶ میلیون متر مکعبی آب در پروژه های مدیریت جامع زراعت و باغبانی
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی اذربایجان غربی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در بخش باغبانی برنامه اصلاح باغات، استفاده از ارقام پایه رویشی، توسعه کشت گلخانه‌ای، توسعه گیاهان دارویی، زعفران و گل محمدی، استفاده از ارقام متحمل به کم آبی و خشکی، سرشاخه کاری و اصلاح ارقام، جایگزینی و کشت ارقام کم اب بر جزو برنامه های اجرایی برای افزایش بهره وری اب بوده‌است.
اکبرکرامتی بیان کرد: در بخش زراعت، استفاده از ارقام متحمل به کم آبی و خشکی، تنظیم ترکیب کشت محصولات زراعی، توسعه برنامه کشاورزی حفاظتی، توسعه کشت نشایی با فعال سازی بانک نشای استان، ابیاری نوار تیپ، اصلاح آرایش کشت، انتقال زمان کشت به فصول خنک، کشتهای جایگزین محصولات کم آب بر موجب شد تا مصرف آب به میزان قابل توجهی کاهش یابد.
معاون تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی یاد آور شد: در حال حاضر با توجه به اهمیت توسعه کشت نشایی در استان یک بانک نشا مجهز در حال فعالیت بوده و ۲ بانک نیز در حال احداث است.
کرامتی طرح ها و پروژه های مصوب در حوزه وظایف جهاد کشاورزی را شامل مطالعه و اجرای سیستم های نوین آبیاری تحت فشار، مطالعه و اجرای خطوط انتقال آب با لوله، مطالعه و اجرای شبکه های آبیاری فرعی (تحت فشار و ثقلی در پایاب سدهای اجراشده)، تهیه نقشه کاداستر اراضی کشاورزی، اجرای پروژه مدیریت جامع زراعت، اجرای پروژه مدیریت جامع باغبانی در حوضه دریاچه ارومیه و اجرای طرح جامع ترویج جهاد کشاورزی عنوان کرد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با اشاره به اینکه تاکنون در ۱۶ هزار و ۵۰۳ هکتار از اراضی کشاورزی حوضه ابریز دریاچه ارومیه شبکه آبیاری نوین اجرا شده‌است، گفت: در حوزه انتقال و توزیع شبکه آبیاری از سال ۹۳ تاکنون ۴۷۵ میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده است که عملیاتی کردن این طرحها منجر به صرفه جویی ۱۲۴ میلیون متر مکعب آب در سطح باغات و مزارع شد.
آذربایجان غربی جزو استانهایی است که دارای بیش از یک میلیون اراضی قابل کشت و ۸۰۰ هزار هکتار اراضی زیر کشت است ۲۳۵ هزار بهره بردار در این اراضی مشغول به کشاورزی هستند که فعالیت انان منجر به تولید ۶ میلیون تن محصول می شود.
براساس اظهارات کارشناسان ۹۰ درصد از منابع آبی استان در بخش کشاورزی به علت سنتی بودن روشهای کاشت، داشت و برداشت انجام می‌شود که با بکارگیری روشهای نوین ابیاری و طرح های جدید در بخش زراعت و باغبانی این میزان اب مصرفی قابل کاهش است.
دریاچه ارومیه در قالب طرحهای ستاد احیا قرار است ظرف مدت ۱۰ سال / از ۱۳۹۴/ به تراز اکولوژیک خود برسد؛ این دریاچه از اواسط دهه ۱۳۸۰ شروع به خشک شدن کرد که بنا بر آمارهای موجود تا سال ۲۰۱۵ میلادی حدود ۸۰ درصد از مساحت آن خشک شد.
همه کارشناسان داخلی و خارجی بر این عقیده هستند که مشارکت جوامع محلی در کنار اجرای طرحهای مختلف، نقش مهمی در احیای نگین آبی آذربایجان‌غربی دارد.
دولت با اولویت قراردادن نجات دریاچه ارومیه، از سال ۱۳۹۳ برای اجرای طرحهای احیای دریاچه حدود ۳۵ هزار میلیارد ریال اعتبار اختصاص داده است.
حوضه آبریز این دریاچه با مساحت ۵۱ هزار و ۸۷۶ کیلومترمربع یکی از ۶ حوضه آبریز اصلی کشور است.