بر اساس آمارهای رسمی هماکنون از یک هزار و ۷۰۰ روستای این استان ۷۰۰ روستا دچار کمبود آب هستند و حتی در برخی روستاها و قشلاق‌های عشایری آبرسانی برای تامین آب شرب مردم به صورت سیار انجام می‌گیرد.
خشکسالی‌های ادامه‌دار همچنان اردبیل را تهدید کرده و هر روز بر دامنه مشکلات آبی استان می‌افزاید.
بر اساس آمار مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران، استان اردبیل در بین ۳۱ استان کشور از نظر آمار مقایسه‌ای بارش‌های رخداده در اوایل سال جاری در جایگاه ۲۵ کشور قرار گرفته بود.
از نظر بارندگی، استان اردبیل در مقایسه با استان‌های شمال‌غرب کشور، شامل استان‌های آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، زنجان که به لحاظ اقلیمی در شرایط نسبتا مشابهی می‌باشند، در جایگاه چهارم قرار دارد.
در کنار کاهش بارش‌ها، فقدان مدیریت مناسب مصرف آب و عدم صرفه‌جویی در مصرف در حوزه های کشاورزی و شرب باعث تداوم خشکسالی در این استان و کاهش ذخایر آب‌های زیر زمینی و نیز خشک شدن بسیاری از رودخانه‌ها و چشمه‌ها و در نتیجه تشدید تنش آبی در روستاها شده است.
عسگر رضایی ساکن روستای خلیفه‌لو در جعفرآباد بیله‌سوار مغان گفت: بیش از ۳۰ سال است عملیات آبرسانی به این روستا انجام شده ولی در طول این مدت بخشی از روستا همچنان از آب کافی محروم است.
وی افزود: هر سال در فصل تابستان با کمبود آب مواجه هستیم در گذشته از طریق تانکرهای سیار آب مورد نیاز اهالی تامین می شد که به لحاظ قیمت مقرون به صرفه نبود، در ۲ یا سه سال اخیر برخی از نواقص و نارسایی‌های لوله کشی برطرف شده ولی باز تعدادی از اهالی مشکل آب دارند.
رضایی گفت:دلیل اصلی کمبود آب در این روستا استفاده بی رویه تعدادی از اهالی از آب است آنها علاوه بر تامین آب آشامیدنی خود اقدام به کشت گلخانه و یا صیفی جات در حیاط خود می‌کنند که این امر منجر به افت شدید آب می شود.
فرزاد قلندری، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار اردبیل گفت: منابع آبی در این استان به سبب کمبود بارش و مصرف بی‌رویه بطور چشمگیری کاهش یافته است.
وی افزود: مصرف آب استان اردبیل در دهه اخیر بیشتر شده و با شیب تند هم بالا می‌رود و همین امر باعث شده منابع آبی کاهش پیدا کند.
مدیرعامل آب وفاضلاب روستایی استان اردبیل گفت: این شرکت سه مشکل کمبود آب در مناطق روستایی از جمله مشکل فرسودگی شبکه‌های آب شرب در مناطق دارای آب پایدار ، کمبود آب پایدار در مناطق و روستاهای دارای شبکه آبرسانی نو و همچنین هر ۲ مشکل بصورت همزمان در برخی از روستاها مواجه است.
فرامرز بهنژاد اظهار داشت: تا زمانی که منابع آبی پایدار و مطمئن برای تامین آب شرب مورد نیاز و مصرفی روستاهای دارای شبکه آبرسانی جدید پیدا نشده این مشکلات برطرف نخواهد شد.
وی با بیان اینکه میزان هدر رفت آب روستایی استان اردبیل در حال حاضر ۳۵.۵ درصد است، گفت: بر اساس برنامه اعلام شده از سوی شرکت آب و فاضلاب میزان هدر رفت آب روستایی باید سالانه ۱.۵ درصد با اجرای پروژه‌های اصلاح شبکه‌های آبرسانی روستایی کاهش یابد که این کار نیازمند تامین اعتبار مورد نیاز از محل اعتبارات استانی است.
بهنژاد با اشاره به آبرسانی سیار به برخی مناطق روستایی استان از طریق تانکرهای آبرسانی خواستار توجه جدی مسوولان کشوری و استانی و تامین ماشین‌آلات موردنیاز در این زمینه شد.
وی گفت: ۱۲ تانکر ۶ چرخ و ۲ دستگاه خاور برای آبرسانی روستایی با عمر بیش از ۱۳ سال و فرسوده در استان اردبیل فعال است و نیازمند تامین ماشین‌آلات برای آبرسانی سیار روستایی بویژه در مواقع بحران و اضطراری هستیم.
فرماندار بیله سوار مغان هم گفت: ۳۱۲ روستای این شهرستان با مشکل کمبود آب شرب مواجه هستند که نیازمند اقدامات ویژه در راستای تجهیز تصفیه‌خانه‌ها و نوسازی شبکه‌های تاسیسات آبی و افزایش ظرفیت شبکه است.
حسن قبادی بیان کرد: پیگیری مشکلات آب شرب روستاهای بخش قشلاق دشت بخصوص برای مجتمع خروسلو بسیار ضروری است و در فصول گرم سال شاهد کمبود و نبود آب شرب در این منطقه هستیم.
وی افزود: پیگیری جذب اعتبارات ویژه از صندوق توسعه ملی برای مجتمع خروسلو ، تعمیرات و نوسازی تاسیسات شبکه و رفع فرسودگی های شبکه در مسیر روستاهای روح کندی و خان باباکندی و فولادلو و پیگیری پرداخت معوقات پیمانکاران و کارگران آب و فاضلاب روستایی و همچنین اجرای طرح فاضلاب شهر جعفرآباد از مطالباتی است که نیازمند اعتبارات است و نمی توان با اعتبارات استانی این مسائل را حل کرد.
به گفته نماینده مردم گرمی در مجلس، بسیاری از روستاهای این شهرستان با کمبود آب شرب مواجه‌اند و این مشکل در کنار دیگر مشکلات موجب شده که در سال‌های گذشته بسیاری از روستاییان مهاجرت کنند.
ولی اسماعیلی گفت: باید کار جهادی در حوزه آبرسانی روستایی انجام شود تا از حاشیه نشینی در شهرها و مهاجرت جلوگیری شود.
وی با اشاره به اینکه تصفیه‌خانه آب شرب در پایین دست سد تازه‌کند احداث خواهد شد، افزود: با استفاده از فاینانس داخلی و استفاده از ظرفیت مالی بانک رفاه به مبلغ یک هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال و بنیاد علوی به مبلغ ۴۰۰ میلیارد ریال تصفیه‌خانه آب شرب در پایین دست سد تازه‌کند انگوت احداث می‌شود.
او با بیان اینکه با احداث این تصفیه‌خانه مشکل آب شرب روستاها و ۲ شهر شهرستان گرمی از جمله روستاهای بخش انگوت مرتفع خواهد شد، گفت: تامین آب شرب مناطق مختلف شهری و روستایی منطقه از اهداف اصلی ایجاد این تصفیه‌خانه خواهد بود.قلندری اظهارداشت: بیشترین مصرف آب استان مربوط به بخش کشاورزی است و برای استفاده بهینه از آب در این حوزه راهکارهای الگوی تغییر کشت مدنظر قرار گرفته و کمیته مقابله با سازگاری تشکیل شده است.
در دیگر شهرستانها از جمله خلخال، مشگین شهر، پارس‌آباد، نیر و نمین نیز وضعیت به همین‌گونه است و مشکل تامین آب شرب بعنوان یک تهدید، عشایر را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهد.
اقدامات جدی دولت برای تامین آب پایدار روستایی
در حالی که مشکلات تامین آب شرب برای روستاییان هر روز سخت‌تر می‌شود اقدامات دولت نیز برای رفع این مشکل شکل جدی‌تری به خود می‌گیرد، همین چند روز پیش آبرسانی به ۴۵ روستا در استان اردبیل به بهره برداری رسید.
به گفته فرامرز بهنژاد مدیرکل آب و فاصلاب روستایی استان اردبیل، پروژه های آبرسانی به این روستاها با ۳۱۰ میلیارد ریال اجرایی شده و با بهره‌برداری از آنها ۱۷ هزار و ۴۳۵ روستایی ار آب سالم و بهداشتی بهره‌مند شدند.
وی افزود: یک هزار روستای استان اردبیل تحت پوشش شبکه آبرسانی روستایی قرار دارد و ۷۰۰ روستای کم جمعیت استان به شبکه آبرسانی روستایی دسترسی ندارند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب روستایی استان اردبیل بیان کرد: هماکنون حدود ۹۶ هزار و ۱۵۸ خانوار با ۳۲۲ هزار نفر جمعیت تحت پوشش شبکه آبرسانی روستایی استان اردبیل قرار دارند.
وی با اشاره به ضرورت احداث تصفیه‌خانه‌های بزرگ در قالب مجتمع‌های بزرگ آبرسانی روستایی در استان اردبیل اظهارداشت: در حال حاضر هفت تصفیه‌خانه روستایی بزرگ در استان با ۲۳۲ روستا و ۶۴ هزار نفر جمعیت بهره‌برداری می‌شود.
فرزاد قلندری معاون امور عمرانی استاندار اردبیل هم گفت: برای تامین آب آشامیدنی روستاهای استان احداث ۱۸ مجتمع آبرسانی در دستور کار بوده که در نقاط مختلف با تامین اعتبار لازم در حال احداث است.
قلندری اضافه کرد: هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال از طریق آب و فاضلاب ، هزار و ۱۰۰ میلیارد ریال از طریق سازمان امور عشایر و ۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال از طریق اعتبارات استانی و ملی برای آبرسانی روستاها اختصاص داده شده است.
وی بیان کرد: در مجموع برای تامین آب آشامیدنی روستاها پنج هزار و ۱۰۰ میلیارد ریال اعتبار برای سال‌های ۹۸ و ۹۹ اختصاص یافته و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۱۴۰۰ تمام روستاهای این استان از آب آشامیدنی سالم بهره‌مند شوند.
نقی رستمی معاون برنامه‌ریزی شرکت آب و فاضلاب استان اردبیل گفت: با تکمیل پروژه‌های احداث مجتمع‌های آبرسانی روستایی مشکل کمبود آب در بسیاری از مناطق روستایی این استان برطرف می‌شود.
وی با بیان اینکه اعتبارات احداث مجتمع‌های آبرسانی روستای از محل اعتبارات صندوق توسعه ملی تامین و هزینه می‌شود، گفت: هیچ گونه محدودیتی در جذب این اعتبارت نبوده و با معرفی منابع آبی پایدار در شهرستان‌های استان و تخصیص آب از سوی شرکت آب منطقه‌ای استان ، شرکت آب و فاضلاب برای راه‌اندازی مجمتع‌های جدید و کمبود در مناطق روستایی همه شهرستانها اعلام آمادگی می‌کند.
وی گفت: کمبود آب در روستاهای استان اردبیل معمولا به صورت فصلی بوده و زمانی که برداشت آب کشاورزی از منابع آبی مشترک شرب و کشاورزی از جمله آب چشمه‌ها در فصول زراعی و گرم به اوج می‌رسد و همچنین مناطق روستایی با انبوه میهمان و گردشگران مواجه هستند این مشکل چندین برابر می‌شود.
وی با اشاره به مشکل تامین هزینه‌های نگهداری شبکه‌های آب روستایی پس از اجرای پروژه و همچنین نیاز به ترمیم و بازسازی شبکه‌های آب شرب در سال‌های گذشته که عمر مفید خود را از دست داده و فرسوده هستند، اظهارداشت: بدلیل پایین بودن مصرف آب در روستاهای استان به دلیل استفاده از سایر منابع آبی در دسترس، درآمد حاصل از فروش آب منبع درآمدی مطمئنی برای تامین هزینه‌های جاری این شرکت نیست.
وی با اشاره به مشکل کمبود آب در بیشتر روستاهای واقع در منطقه نیمه‌گرمسیری اظهارداشت: اجرای طرح مجتمع آبرسانی در این مناطق در دستور کار این شرکت است.
صدیف بدری نماینده اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس هم گفت: از محل صندوق توسعه ملی ۴۵۰ میلیارد ریال اعتبار برای اجرای طرح‌های آبرسانی در مناطق شهری و روستایی اردبیل اختصاص یافته است.
وی با بیان اینکه این منابع صرف طرح‌های توسعه‌ای و تکمیل مجتمع‌های آبرسانی در شهرهای اردبیل، نیر، نمین و سرعین خواهد شد، بیان کرد: تلاش می‌کنیم تا در سالجاری میزان جذب این اعتبارات را تا ۶۰۰ میلیارد ریال افزایش دهیم.
نماینده اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس ادامه داد: برای مناطق روستایی تامین آب با اولویت روستاهای محروم در دستور کار نمایندگان و مسئولان اجرایی قرار گرفته که در این زمینه تامین اعتبار طرح‌های توسعه‌ای انجام می‌شود.
با اینکه توجه دولت به موضوع تامین آب پایدار برای روستاهای استان اردبیل بیشتر شده است همراهی و همیاری روستاییان نیز با دولت از طریق صرفه‌جویی و مدیریت مصرف در بخش کشاورزی و شرب ضروری می‌باشد.
استان اردبیل ۱۱ شهرستان و هزار و ۷۰۰روستا با ۱۲۰ هزار خانوار و حدود ۴۰۰ هزار نفر جمعیت دارد.
گزارش: یعقوب شاددل