مطابق نظر کارشناسان امور پزشکی و بهداشتی، موثرترین اقدام برای قطع زنجیره انتقال ویروس خطرناک کرونا که به طور روزافزونی قدرت سرایت خود را بیشتر می‌کند کماکان پرهیز از حضور در اجتماعات و جابه‌جایی، از جمله خودداری از سفرهای بین‌شهری، میان کشوری و بین قاره‌ای است.
اما مطابق نظر همین کارشناسان، فعلا آینده چندان روشنی فراروی کشف واکسن کرونا و داروی مقابله موثر بر نابودی آن حداقل ظرف دو سال آینده متصور نیست.
در چنین شرایطی برای تداوم چرخه زندگی و فعالیتهای لازمی همچون صنعت گردشگری چه باید کرد و آیا تعطیلی فعالیت چنین حوزه‌هایی از زندگی بشر با توجه به وابستگی معیشت و کسب و کار میلیونها نفر به آن معقول و امکان‌پذیر است؟
تبلیغ گسترده و تاکید بر تاثیر رعایت دستورات بهداشتی پیشگیرانه توسط یکایک افراد، هم‌اینک به شاه‌بیت همه پیشنهادها و توصیه‌های کارشناسانه برای مبارزه با شیوع ویروس کرونا و پیشگیری از بیماری کووید ۱۹ مبدل شده است.
بر همین اساس "سفر مسوولانه" که محتوای اصلی آن همین دستورات و توصیه‌هاست تنها راهکار نزدیک و عملی برای نجات صنعت گردشگری به نظر می‌رسد زیرا شیوع ویروس همه‌گیر کرونا صنعت گردشگری را به عنوان یکی از سه صنعت پردرآمدجهان در کنار نفت و خودروسازی، دچار تعطیلی و خسارات فراوان کرده، زیانی که به دلیل تداوم شیوع این بحران بهداشتی و توقف ادامه‌دار صنعت گردشگری در ایران و جهان چالشی بی‌سابقه را در تاریخ اقتصاد جهان رقم زده است.
پیش از این بحران، به خاطر تلاشهای دولت جمهوری اسلامی ایران و دست‌اندرکاران این حوزه برای ایجاد امنیت خاطر در میان گردشگران خارجی، سازمان جهانی گردشگری اعلام کرد که کشورمان ظرف سه سال منتهی به پایان سال ۱۳۹۸ در جایگاه دوم دنیا از نظر سرعت رشد صنعت گردشگری و در مسیر جهشی چشمگیر قرار گرفته است اما ظهور ناگهانی و شیوع سریع ویروس کرونا نه تنها مُهر پایانی بر این موفقیت بود بلکه تداوم آن خسارتهای هنگفتی به صنعت گردشگری ایران وارد کرد که همچنان به طور روزافزون ادامه دارد.
خراسان رضوی که سالانه میزبان یک سوم از کل جمعیت گردشگران خارجی ورودی به ایران بود از این حیث متحمل آسیب زیادی شده است.
کلانشهر مشهد با محوریت "گردشگری زیارت" همیشه مورد استقبال میلیونها زائر و مسافر داخلی و خارجی بوده و همین امر صنعت گردشگری را به یکی از پایه‌های مهم اقتصاد در استان خراسان رضوی بدل کرده است.
اما اینک نه تنها میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری انجام شده در حوزه صنعت گردشگری مشهد و خراسان در معرض نابودی از ناحیه شیوع ویروس کرونا قرار گرفته بلکه ارتباط نزدیک و موثر این صنعت با صنایع و بخشهای دیگر همچون صنایع دستی و میراث فرهنگی، آن حوزه‌ها را مبتلا به مشکلات و خسارات مشابه کرده است.
در کنار تحدید و تهدید مشاغل مستقیم حوزه گردشگری، مشاغلی که غیرمستقیم با حوزه گردشگری در ارتباط هستند نیز دچار تعطیلی، خسارت، تهدید و البته تحدید قرار گرفتند به گونه‌ای که کسبه، شاغلان بخش خدمات، حمل و نقل و بهداشت که در ارتباط تنگاتنگ با گردشگری و گردشگران قرار داشتند چه در ایران و چه در جهان دچار چالشی بحران‌گونه شدند.
خسارت ۲۵ هزار میلیارد ریالی به گردشگری خراسان رضوی
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: دربرآورد انجام شده از میزان خسارت وارد شده ناشی از شیوع بیماری کووید۱۹ به تاسیسات گردشگری این استان می‌توان گفت که این میزان معادل حدود ۲۵ هزار میلیارد ریال است که رقم بسیار سنگینی است.
یوسف بیدخوری افزود: اگرچه بازگشایی واحدهای اقامتی و تاسیسات گردشگری از خرداد ماه انجام شد اما تنها حدود ۲۵ درصد تاسیسات گردشگری این استان اقدام به بازگشایی آن هم با حداقل نیرو کردند زیرا حجم خسارت وارده بالا و تداوم شیوع بیماری احتمال انجام سفر را به شدت پایین آورده است.
وی به تحت تاثیر قرار گرفتن جدی نیروی کار متخصص و شاغل در حوزه صنعت گردشگری خراسان رضوی اشاره کرد و ادامه داد: به یقین بیش از سه‌چهارم نیروهای شاغل این حوزه در سطح استان بیکار شده و از تامین هزینه‌های معیشت بازمانده‌اند.
معاون اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: افزون بر ۸۵ هزار نفر به طور مستقیم و غیرمستقیم در عرصه گردشگری این استان فعالیت دارند که اشتغال ۳۵ هزار نفر از این تعداد به طور مستقیم و ۵۰ هزار نفر به شکل غیرمستقیم در گرو حرکت چرخ صنعت گردشگری است.
بیدخوری افزود: اکتفا به تداوم نهی از سفر و ممانعت از هرگونه فعالیتهای گردشگری برای مقابله با ویروس کرونا همزمان با فقدان تلاش و شکل‌نگرفتن کوششی برای یافتن راهکارهای دیگر برای مدیریت بحران کرونا به طور قطع با برجای گذاشتن تاثیرات گسترده بر اقتصاد گردشگری و معیشت شاغلان آن در آینده مشکلات و بحرانهای دیگری را خواهد آفرید.
سفر مسوولانه
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در ادامه گفت و گو با خبرنگار ایرنا به فقدان چشم‌اندازی روشن نسبت به آینده تلاشهای تخصصی پزشکی برای درمان بیماری کووید ۱۹ و توقف شیوع ویروس کرونا حداقل در افق کوتاه‌مدت اشاره و بیان کرد: در این وضعیت عقلای جهان به این نتیجه رسیده‌اند که باید امور زندگی اجتماعی را بر مبنای همزیستی با ویروس کرونا، با کنترل سختگیرانه رفتارهای فردی در اجرای پروتکلهای بهداشتی پیشگیرانه به پیش برد.
بیدخوری افزود: خراسان رضوی که بیشترین تعداد واحدهای اقامتی ایران و اشتغال این حوزه را دارد با کاهش مسافرتها شاهد وارد آمدن بیشترین خسارت به صنعت گردشگری در همه زوایای آن است بنابراین ناگزیریم برای حفظ اشتغال و تامین معیشت شهروندان فعال در این حوزه با حفاظت صنعت گردشگری در برابر نابودی و در عرصه نگهداشتن نیروهای متخصص آن اقداماتی انجام دهیم.
وی ادامه داد: امروز در تمام دنیا شاهد آغاز تلاش برای بازگشت به زندگی عادی هستیم و دیگر قرنطینه جوابگو نیست بلکه مسوولیت پذیری افراد و توجه به رعایت بهداشت مد نظر قرار گرفته است.
معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: در کشورهای اروپایی هم رعایت بهداشت و پروتکلهای بهداشتی دارد جای خود را به قرنطینه می‌دهد تا فضا تغییر کند و دوباره اقتصاد و پیشرفت در مسیر حرکت قرار گیرد.
بیدخوری افزود: به وضعیت موجود دوره پس از نرمال( next normal) گفته می‌شود به این معنا که دیگر مردم امروز، مردم هفت ماه پیش نیستند و حتی در صورت درمان قطعی بیماری کووید ۱۹ و نابودی ویروس کرونا از نظر متخصصان، ذهن کنونی بشر با گذشته متفاوت شده بنابراین برخی رفتارهای پیشین، دیگر تداوم نخواهند یافت.
وی ادامه داد: بنابراین در حوزه گردشگری و زندگی نیز باید این تغییر را زودتر در جریان قرار داد و با دیدگاههای جدید نسبت به انجام سفر اقدام کرد و به سمت انجام "سفر مسوولانه" حرکت نمود به این معنا که سفر انجام شود و علاوه بر رعایت پروتکلهای بهداشتی در واحدهای اقامتی و تاسیسات گردشگری، مسافران نیز با دید مسوولانه و رعایت پروتکلهای بهداشتی سفر کنند.
۵۱۰ میلیارد ریال تسهیلات جبرانی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی هم گفت: تاکنون ۵۱۰ میلیارد ریال تسهیلات به کسب و کارهای خسارت دیده از شیوع کرونا در حوزه گردشگری و صنایع دستی این استان پرداخت شده است.
ابوالفضل مکرمی‌فر افزود: تاکنون ۸۰۰ واحد گردشگری در خراسان رضوی برای حفظ اشتغال حدود هفت هزار نفر و دریافت ۹۸۰ میلیارد ریال تسهیلات تشکیل پرونده داده‌اند.
وی ادامه داد: در حوزه صنایع دستی نیز ۷۳۰ تقاضا برای حفظ اشتغال ۶ هزار و ۶۲ نفر و دریافت ۹۰۰ میلیارد ریال تسهیلات در این استان ثبت شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی گفت: در اسفند پارسال میزان اقامت در استان به صفر رسید و تمامی پروازهای خارجی هم به همین میزان صفر شد و هم اکنون تنها ۱۹ پرواز خارجی و ۴۳ پرواز داخلی ورودی به خراسان رضوی انجام می‌شود که این میزان ۶۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش دارد.
مکرمی فر اظهار امیدواری کرد که این تدابیر موجب نجات صنعت گردشگری، تاسیسات و حوزه‌های وابسته به آن و البته نیروهای متخصص این عرصه شود.
تهدید ۶۰۰ هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری
با شیوع بیماری کووید۱۹ و خواب بی سابقه صنعت گردشگری دیگر همچون گذشته اجرای پروژه‌های گردشگری و سرمایه‌گذاری در این بخش که بیشتر توسط بخش خصوصی انجام می‌شود سودآور به نظر نمی‌رسد و با رنگ و بوی تازه گرفتن صنعت گردشگری و آغاز دوره جدید از حیات این صنعت، نه تنها از تاسیسات گردشگری و نیروهای متخصص حفاظت می‌شود بلکه از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده و پروژه‌های در حال اجرا نیز حمایت می‌شود.
معاون سرمایه‌گذاری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی حجم سرمایه‌گذاری صورت گرفته در طرحهای در دست اجرای گردشگری این استان را ۶۰۰ هزار میلیارد ریال اعلام و بیان کرد: هم‌اینک ۲۴۳ طرح در حوزه گردشگری خراسان رضوی با میانگین پیشرفت فیزیکی ۴۷ درصد در حال اجراست.
احمد دیناری افزود: حجم سرمایه‌گذاری این تعداد طرح ۳۱۰ هزار میلیارد ریال است که با احتساب ارزش زمین این رقم ۶۰۰ هزار میلیارد ریال می‌شود.
وی ادامه داد: میزان اشتغالزایی این طرحها در استان بیش از ۱۱ هزار نفر است که رقم بسیار قابل توجهی است.
معاون سرمایه‌گذاری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی همه این حجم سرمایه‌گذاری را متعلق به بخش خصوصی ذکر و بیان کرد: علاوه بر این، ۸۲ میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی نیز در حوزه گردشگری خراسان رضوی با اشتغالزایی هزار و ۸۹۰ نفر از سال ۱۳۹۲ تاکنون صورت گرفته است.
دیناری افزود: این میزان سرمایه‌گذاری خارجی در پروژه‌های حوزه گردشگری شامل هتل، هتل‌آپارتمان، مهمانپذیر، مرکز تفریحات، سرگرمی و گردشگری، مجتمع گردشگری و دفترخدمات مسافرتی انجام شده است.
وی ادامه داد: اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی ظرف هفت سال اخیر در راستای توسعه صنعت گردشگری استان تاکنون ۳۷۹ طرح را با اعتبار سه هزار و ۳۵۰ میلیارد ریال اجرا کرده است.
خراسان رضوی به عنوان مقصد نیمی از گردشگران خارجی ورودی به ایران سالانه میزبان حدود ۳۵ میلیون زائر و مسافر از اقصی نقاط کشور و جهان است.
مشهد به عنوان دومین کلانشهر مذهبی جهان با افزون بر ۲۵۰ هزار نفر گنجایش اقامت گردشگری موقت و دائم مقصد اصلی این جمعیت است.
بر این اساس هزار و ۶۲۲ واحد اقامتی رسمی با گنجایش افزون بر ۱۰۰ هزار تخت برای پذیرایی از زائران و گردشگران در خراسان رضوی و به طور عمده در مشهد دایر است.
تاکنون هزار و ۵۰۰ اثر تاریخی و فرهنگی خراسان رضوی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این تعداد اثر که از سال ۱۳۱۰ تاکنون ثبت و دارای شماره ملی شده است شامل ۹۳۰ بنای تاریخی، ۴۷۱ تپه و محوطه تاریخی، ۵۸ مورد میراث معنوی، ۲۸ مکان رویداد انقلاب اسلامی، چهار اثر طبیعی و دو اثر منقول است.
خراسان رضوی ۱۰ هزار محوطه، بنا و اثر دارای ارزش تاریخی دارد. این استان همچنین با ۹۰ رشته صنایع دستی دارای حدود ۲۰ هزار هنرمند فعال در این حوزه است.
۱۴ موزه و ۲۲ مکان تاریخی و فرهنگی نیز در خراسان رضوی زیر نظارت اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری دایر است.
بنا بر اعلام سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تاکنون ۴۶۱ هزار و ۴۴ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده اند و با فوت ۲۱۱ تن در ۲۴ ساعت گذشته، تعداد جان باختگان کرونا در کشور به ۲۶ هزار و ۳۸۰ تن رسیده است.