هشتم مهر هر سال برابر سی ام سپتامبر در راستای ارتقای فرهنگ ارتباط با ناشنوایان و آگاهی از زبان اشاره «روز جهانی ناشنوایان» نام گذاری شده است. در واقع دوم تا نهم مهرماه هفته‌ای مختص افرادی است که در دنیای سکوت خود با نگاهی تیزبینانه به مسائل می‌نگرند. از کودکی دنیا را با چشمان خود می‌آموزند و با آرامش پیام خود را به واسطه زبان اشاره به دیگران منتقل می‌کنند.
گزارش فدراسیون جهانی ناشنوایان در سال ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که بیش از ۷۰ میلیون نفر از افراد ناشنوا در سراسر جهان برای ارتباط با محیط و افراد اطراف خود از زبان اشاره استفاده می‌کنند. زبان اشاره به آنان اجازه می‌دهد تا آموزش ببینند، کار کنند، به خدمات مورد نیاز خود دسترسی و در جوامع اطراف خود حضور داشته باشند.
در ایران نیز از حدود ۱۵۰ هزار نفر ناشنوایان، نیمه‌شنوایان و کم‌شنوایان، بیش از پنج هزار نفر در مدارس آموزش و پرورش استثنایی مشغول تحصیل با زبان اشاره هستند. این گل‌های خاموش در دنیایی که هیچ اثری از کلام وجود ندارد، در مدارس خاص با شیوه‌های مختلف از جمله یادگیری زبان اشاره به کسب علم می‌پردازند.
اولین مدرسه مخصوص ناشنوایان در سال ۱۳۰۳ توسط جبار باغچه‌بان در تبریز با نام باغچه اطفال تاسیس شد و در حال حاضر بیش از یکصد مدرسه مخصوص ناشنوایان به این دانش آموزان خدمات ارائه می‌دهد تا آنها در سکوت ذهن خود را از درون پر از نور دانش کنند.
محسن حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش به مناسبت هفته جهانی ناشنوایان در پیامی توییتری نوشت: گوش دادن توانایی دریافت و درک صحیح پیام در فرآیند ارتباط است اما شنیدن صرفا توانایی درک صداست. هفته جهانی ناشنوایان فرصتی است که به شنیدن و گوش دادن از منظری دیگر نگاه کنیم و برای ناشنوایان که توانایی گوش دادن آنها کم نیست، آرزوی موفقیت کنم.
سیدجواد حسینی رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی روز سه شنبه به مناسبت هفته جهانی ناشنوایان در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا اظهار داشت: دوم تا نهم مهرماه به عنوان هفته جهانی ناشنوایانی نام‌گذاری شده است که در دنیای سکوت اما پر از شور و نشاط زندگی می کنند.
وی افزود: سازمان آموزش و پرورش استثنایی به منظور تحقق جامعه فراگیر، بدون محدودیت و دوستدار معلولان و ناشنوایان اقدامات بسیاری انجام می‌دهد، در وهله اول این سازمان سعی دارد تا دانش‌آموزان ناشنوا و کم شنوا را شناسایی کند و سپس در دوره‌ای به نام دوره طلایی و به‌هنگام مداخلات، خدمات حرفه‌ای و مناسب سازی شده را به دانش‌آموزان ارائه دهد.
رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی ادامه داد: به منظور شناسایی دانش‌آموزان با نیازهای ویژه هر سال برنامه سنجش و آمادگی جسمانی از بدو ورود به دبستان و همچنین پیش دبستانی اجرا می‌شود. امسال هم پوشش ۹۹ درصدی در طرح سنجش هدف گذاری شده بود که تاکنون ۹۶.۵ درصد پوشش داده شده است.
آموزش عینی و تفصیلی به والدین
حسینی با بیان اینکه هدف از طرح سنجش شناسایی دانش آموزان ناشنوا، نابینا، کم توان ذهنی و طیف اوتیسم برای اجرایی کردن طرح مداخلات به‌هنگام است، خاطرنشان کرد: سازمان آموزش و پرورش استثنایی پس از شناسایی این دانش آموزان در گام دوم دوره‌های عینی و تفصیلی برای والدین این دانش‌آموزان برگزار می‌کند.
وی یادآور شد: دانش‌آموزان استثنایی به ویژه ناشنوا دایره لغات پایینی دارند. به همین دلیل برای یادگیری بیشتر باید از عملیات تفصیلی و عینی بهره بیشتری برد.
تحصیل ۵ هزار و ۵۲۱ دانش‌آموز ناشنوا
رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی درباره تحصیل دانش آموزان ناشنوا در مدارس خاص گفت: یکصد مدرسه مخصوص دانش‌آموزان ناشنوا وجود دارد که بیش از ۵ هزار و ۵۲۱ دانش‌آموز را در هزار و ۳۷۳ کلاس درس تحت پوشش قرار داده است.
حسینی افزود: تعداد دانش‌آموزان ناشنوا از بدو تشخیص تا چهار سالگی ۴۴۲ نفر در ۱۱۱ کلاس، پیش دبستان و آمادگی یک و دو، ۶۹۸ نفر در ۱۷۵ کلاس، ابتدایی سه هزار و ۲۹۳ دانش‌آموز در ۵۷۴ کلاس، متوسطه اول ۹۸۰ دانش آموز و متوسطه دوم هزار و ۷۱ دانش آموز هستند.
وی ادامه داد: همچنین ۳۰۰ دانش آموز کم شنوا و ناشنوا در مدارس شبانه روزی تحصیل می‌کنند.
رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی درباره طرح تلفیق فراگیر دانش‌آموزان ناشنوا خاطرنشان کرد: طرح تلفیق فراگیر در مدارس پذیرا اجرایی می‌شود که نزدیک به ۱۰ هزار دانش آموز کم شنوا و ناشنوا را تحت پوشش قرار می‌دهد.
حسینی گفت: ۳۲ دانش‌آموز ناشنوا در دوره پیش دبستانی، پنج هزار و ۲۰۰ دانش آموز در دوره ابتدایی، ۲ هزار و ۷۳۵ دانش آموز در دوره متوسطه اول و هزار و ۹۶۱ دانش آموز ناشنوا در دوره متوسطه دوم مشغول تحصیل هستند.
راه‌اندازی نهضت آموزش زبان اشاره
وی گفت: گسترش زبان اشاره از دیگر اقداماتی است که سازمان آموزش و پرورش استثنایی برای سهولت آموزش دانش‌آموزان ناشنوا انجام داده و در سال ۹۹ برنامه‌ای تحت عنوان نهضت آموزش زبان اشاره راه‌اندازی شده است.
رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی افزود: در برنامه نهضت آموزش زبان اشاره حداقل چهار هزار مدیر، معلم و برخی از مسوولان ناشنوایان برای تسهیل ارتباط با این دانش‌آموزان دوره‌های آموزشی دیده‌اند.
حسینی ادامه داد: همچنین هزار واژه از کتاب فارسی اول ابتدایی برای تسهیل آموزش این دانش‌آموزان به زبان اشاره ترجمه شده و در بیش از هزار و ۶۰۰ دوره در مدارس توزیع شده است.
وی یادآور شد: همچنین ۴۹ مدرس کشوری زبان اشاره دوره آموزشی دیده اند که در نهضت آموزش زبان اشاره به آموزش فراگیر این نوع زبان یاری رسان باشند. از این رو اعتبارات لازم به منظور این اقدام در ۳۲ استان کشور نیز تخصیص داده شده است.
رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی به ابلاغ دستورالعمل آموزش معلمان چند مهارتی اشاره کرد و گفت: ۱۰ درصد معلمان آموزش چند مهارتی دیده‌اند تا بتوانند با انواع آسیب‌دیدگان شنوایی، بینایی و طیف اوتیسم کار کنند، آموزش زبان اشاره نیز یکی از مهارت‌هایی است که آنها آموزش دیده‌اند.
ترجمه ۱۰۰ واژه درمانی در دوران کرونا
حسینی همچنین درباره اقدامات انجام شده برای آموزش دانش‌آموزان ناشنوا در دوران شیوع کرونا اظهار داشت: تشکل‌های غیردولتی فعال در حوزه ناشنوایان برای اشارات واژگان فارسی اقدامات مناسبی انجام می‌دهند.
وی افزود: در دوره شیوع ویروس کرونا یکصد واژه برای دانش‌آموزان ناشنوا در حوزه درمان، پزشکی و پیشگیری را که می‌تواند مفید باشد، در چهار کلیپ آموزش داده‌ایم.
رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی ادامه داد: تمام برنامه‌های آموزشی صدا و سیما برای دانش‌آموزان به زبان اشاره هم تدریس می‌شود.
آموزش حضوری و غیرحضوری در دوران شیوع ویروس کرونا
حسینی همچنین درباره رشته‌های این دانش‌آموزان در دوره متوسطه دوم اظهار داشت: دوره‌های مهارت آموزی در دوره متوسطه با توجه به ویژگی‌های ارتباطی دانش‌آموزان ناشنوا اهمیت بسیاری دارد.
وی افزود: دانش آموزان متوسطه دوم ناشنوا علاوه بر ۳۶ رشته در دوره فنی حرفه‌ای و پیش حرفه‌ای آموزش می‌بینند، همچنین در دوره متوسطه دوم در فنی حرفه‌ای و کاردانش نیز رشته‌هایی برای این دانش آموزان در نظر گرفته شده است.
رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی درخصوص اهمیت مناسب‌سازی کتاب‌های درسی برای دانش‌آموزان ناشنوا گفت: باید محتوای کتاب‌های درسی متناسب با شرایط دانش‌آموزان تولید شود.
حسینی با بیان اینکه در مجموع ۴۴ محتوا و کتاب را برای دانش‌آموزان مناسب‌سازی شده است، ادامه داد: ۳۵ محتوا و کتاب در دوره ابتدایی، ۶ عدد در دوره متوسطه اول و سه کتاب متوسطه دوم تاکنون تالیف شده است.
وی یادآور شد: همچنین در مجموع کتاب‌های بسیاری برای دانش‌آموزان تالیف شده که ۱۴ کتاب با عنوان راهنما، زبان آموزی و جمله سازی در دوره ابتدایی و سه کتاب لیست اقلام ریاضی و زبان فارسی و ۲ جلد هم راهنمای تربیت شنیداری و تسهیل در گفتار تولید شده است.
رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی خاطرنشان کرد: سه درس افزار به زبان انگلیسی پایه هفتم و هشتم و درس افزار زبان آموزی و جمله سازی هم برای همین پایه درنظر گرفته شده و همچنین بیست عنوان محتوا دوره پیش دبستانی و آمادگی یک و ۲ بر ای دانش آموزان ناشنوا تدارک شده است تا کمکی به تعلیم و تربیت این دانش آموزان شود.
حسینی همچنین با بیان اینکه وضعیت تمام دانش‌آموزان گروه‌های هفت گانه تحت پوشش سازمان آموزش و پرورش استثنایی در یک اطلس یادگیری مشخص شده‌اند، اظهار داشت: عده‌ای از دانش‌آموزان به صورت حضوری و عده‌ای دیگر غیرحضوری آموزش می‌بینند.
وی افزود: آموزش غیرحضوری دانش‌آموزان ناشنوا در مدرسه تلویزیونی و شبکه شاد تداوم دارد.
رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی عنوان کرد: همچنین این سازمان با تولید درس‌نامه و درس‌افزار و ارسال به منازل دانش‌آموزان آموزش را دنبال می‌کند.
حسینی گفت: ناشنوایان از زبان اشاره در تلویزیون و شبکه شاد بهره مند می‌شوند. علاوه بر آن معلمان در تمام استان‌ها تولید محتوا برای دانش‌آموزان دارند و در کانال تولید محتوای جامع آموزش استثنایی که بیشتر از چهار هزار درس توسط بهترین معلمان ارائه شده است، بهره‌مند می‌شوند.