به گزارش ایرنا، آلمان پس از ایالات متحده آمریکا، انگلیس و استرالیا محبوب‌ترین کشور دنیا برای دانشجویان سراسر جهان است. این کشور در حال حاضر دو میلیون و ۸۷۰ هزار دانشجو دارد که ۱۰ درصد آنها، دانشجویان خارجی هستند.
با این حال در ماه های اخیر بسیاری از دانشجویان خارجی که در آلمان مشغول تحصیل هستند، با توجه به پیامدهای همه گیری کرونا با وضعیت دشواری روبرو شده‌اند. برخی حتی درآمدهای را خود به دلیل تعطیلی مشاغل کوتاه مدت از دست داده اند و اجازه اقامت‌شان نیز منقضی شده است.
از سوی دیگر با توجه به شیوع ویروس کرونا، مقامات آلمانی فقط به دانشجویانی ویزا می دهند که بتوانند با ارائه مدرک ثابت کنند حضور در کلاس های درس برای آنها اجباری است، که این انتشار این خبر جنجال زیادی ایجاد کرده است. طبق جوابیه سخنگوی آموزشی حزب سبز آلمان به پارلمان این کشور، فقط دانشجویانی که بتوانند با دلیل ثابت کنند ادامه آموزش آنها به دلایل مختلف از جمله حضور الزامی در کلاس ها، از خانه ممکن نیست می توانند برای ادامه تحصیل وارد کشور شوند.
مصائب کرونایی دانشجویان خارجی در آلمان
بر اساس یک نظرسنجی معتبر در آلمان، ۴۰ درصد از دانشجویان به دلیل بحران به وجود آمده در اثر شیوع کرونا، شغل خود را از دست داده‌اند. برپایه نتایج به دست‌آمده، ۲۲ درصد از پرسش‌شوندگان دیگر توانایی پرداخت اجاره‌خانه و صورت‌حساب‌های معمول ماهیانه را ندارند و مجبورند از خانواده یا دوستانشان پول قرض کنند.
موضوع دیگری که در حال حاضر زندگی دانشجویی را دستخوش تغییراتی کرده است، برگزاری کلاس‌ها به صورت آنلاین است. ۵۶ درصد از دانشجویان شرکت‌کننده در همه‌پرسی ابراز نگرانی کرده‌اند که به دلیل بحران کرونا و عدم شرکت در سمینارها و کلاس‌ها، زمان تحصیلشان از زمان مقرر طولانی‌تر شود.
از هر سه دانشجو یک نفر از کمبود انگیزه برای یادگیری از طریق کلاس‌های آنلاین می‌گوید. یک پنجم دانشجویان هم از مشکلات مربوط به از دست دادن تمرکز خود خبر می‌دهند.
این در حالی است که کنار آمدن با یک زبان و فرهنگ خارجی و بورکراسی حاکم بر آن، چندان آسان نیست. بسیاری از دانشجویان احساس می‌کنند حامی و پشتیبانی ندارند و ترک تحصیل می‌کنند. «مارگت وینترمانل» مدیر سازمان خدمات تبادل دانشگاهی آلمان می گوید حدود ۴۱ درصد دانشجویان خارجی در آلمان ترک تحصیل می‌کنند. این رقم بسیار بالاست. او تأکید می‌کند که باید راهی برای بهبود این وضعیت و موفقیت تحصیلی بیشتر دانشجویان خارجی پیدا کرد.
وی به شبکه دویچه‌وله می‌گوید: «نباید بپذیریم که دانشجویان خارجی که سراغ ما می‌آیند، تحصیل خود را ناتمام بگذارند و با سرخوردگی به خانه باز گردند.» او معتقد است این دانشجویان به مشاوره بیشتری از سوی دانشگاه نیاز دارند. او همزمان تأکید می‌کند که دانشگاه‌ها هم نیازمند منابع مالی مناسب برای این کار هستند.
دیوار بزرگ برلین در برابر دانشجویان ایرانی
بنا بر اعلام وزارت امور خارجه آلمان تعداد متقاضیان ایرانی برای تحصیل در دانشگاه های این کشور در سال های اخیر افزایش چشمگیری داشته است. در سال ۲۰۱۵ بیش از ۱۵۰۰ ویزای دانشجویی برای ایرانی ها صادر شده و این تعداد در سال ۲۰۱۸ به ۳۰۰۰ نفر رسیده است.
این در حالی است که دریافت ویزای دانشجویی از سوی ایرانی ها بسیار زمانبر شده است. ماندانا یکی از دانشجویان ایرانی است که با این مشکل مواجه شده است. وی در یک برنامه مستند شبکه بی بی سی گفت که پذیرش خود در دانشگاه اشتوتگارت آلمان را بخاطر ۷ ماه انتظار برای مصاحبه سفارت، از دست داده و ناچار شده بار دیگر از یک دانشگاه دیگر این کشور پذیرش بگیرد.
برای پشت سر گذاشتن این مانع، برخی از دانشجویان برای دریافت ویزای آلمان سعی می کنند از طریق ارمنستان اقدام کنند. سبحان دانشجوی ایرانی است که برای این کار ۶ ماه در ارمنستان اقامت کرده و در این مدت دوره زبان گذرانده و نهایتا پس از ۸ ماه توانسته است وقت مصاحبه سفارت آلمان را بگیرد.
تارنمای شبکه یورو نیوز در گزارشی با اشاره به این که شیوع ویروس کرونا و بحران اقتصادی روزگار بسیاری از مردم را سخت کرده نوشت: گروهی از دانشجویان نخبه ایرانی با مشکلی جدید دست و پنجه نرم می‌کنند.
این شبکه با برخی از دانشجویانی گفتگو کرده که ماه‌هاست از دانشگاه‌های معتبر آلمانی در رشته‌های مختلف در مقطع فوق لیسانس و دکترا پذیرش گرفته‌اند اما به دلیل عدم فراخوان بخش صدور ویزای سفارت آلمان در تهران سردرگم هستند و می‌گویند نه توان روحی و روانی ماندن دارند و نه امکان خروج از کشور و عملی کردن آمال و اهداف تحصیلی‌شان را وجود دارد.
مصاحبه شوندگان می‌گویند در حالی که روند اخذ ویزای دانشجویی بین سه هفته تا حداکثر دو ماه است، بسیاری بین ۵ ماه تا نزدیک به یک سال است که در انتظار دعوت سفارت برای ارائه درخواست ویزای دانشجویی هستند.
یک دانشجوی ۳۲ ساله ایرانی می‌گوید ماه‌هاست از یکی از دانشگاه‌های آلمان پذیرش گرفته است اما هیچ پاسخی از بخش صدور ویزای سفارت آلمان در تهران دریافت نکرده است. او می‌گوید از خرداد ماه تا امروز، نزدیک به ۴ ماه هیچ جوابی از سفارت نگرفته است و این موضوع باعث بلاتکلیفی شدید در وضعیت زندگی‌اش شده است. الف.سین می‌گوید بی‌برنامگی، که دلیل اصلی آن عدم پاسخگویی سفارت آلمان است زندگی او و همسرش را به شدت تحت تاثیر قرارداده است.
چالش های دانشجویان ایرانی برای اقامت و تحصیل در آلمان
طبق قوانین آلمان دانشجوها موظفند تامین مالی برای یک سال اقامت خود در آلمان (۸۶۴۰ یورو) را با خود بیاورند و با باز کردن حسابی برای بلوک شدن در یکی از بانکهای این کشور ماهانه تنها ۷۲۰ یورو از این میزان را برداشت کنند.
این در حالی است که خیلی از بانک های آلمانی برای ایرانی ها حساب باز نمی کنند. «مهسا» یکی از دانشجویان ایرانی در این رابطه می گوید: من سه ماه به دنبال بازکردن چنین حسابی بودم و بانکهای آلمانی به من پاسخ رد می دادند. دویچه بانک می گفت بخاطر تحریم ایران نمی تواند این کار را بکند. شهرهای مختلف آلمان هم تنها برای کسانی که سکونتشان در آنها ثبت شده است، حساب باز می کنند.
در پاسخ به علت این اقدام برخی بانک های آلمانی اینگونه پاسخ می دهند که صرفنظر از مسائل تحریم، آنها موظفند قوانین بین المللی را رعایت کنند و اگر کسی ساکن اتحادیه اروپا نباشد، امکان باز کردن حساب بانکی ندارد. برخی بانک ها نیز اساسا چنین مشکلی را انکار می کنند.
از جمله چالش های دیگری که یک دانشجوی خارجی در آلمان با آن مواجه است، شهرداری ها و ادارات مهاجرت هستند که کارمندان آنها به انحاء مختلف برای خارجی ها سخت گیری می کنند.
آرتین دانشجویی که چنین تجربه ای دارد می گوید: من ابتدای ورودم به آلمان، برای یافتن محلی برای سکونت با مشکلات بزرگی مواجه شدم، چون در دانشگاه ثبت نام نکرده بودم و به هر جا مراجعه می کردم به خاطر خارجی بودن و یا دانشجو نبودن خانه نمی دادند تا اینکه ناچار شدم مکانی ۲۰ متری با اجاره ماهیانه ۴۰۰ یورویی بردارم. این در حالی است که من تنها می توانم ماهیانه ۷۲۰ یورو از حساب مسدود شده ام برداشتم کنم. علاوه بر این برای باز کردن حساب باید ۱۵۰ یورو و برای تمدید ویزا باید ۱۵۰یوروی دیگر می دادم. همه بانک ها حساب باز نمی کنند و بانکی هم که این کار را انجام می دهد این مبلغ هنگفت از دانشجو می گیرد.
به این ترتیب تمام مبلغی که من برای یک ماه می توانستم استفاده کنم خرج شد. بجز هزینه های روزمره، هزینه های ماهیانه دیگری نیز مانند بیمه هست که باید فکری به حال آن بکنم. در حال حاضر بلاتکلیف هستم و منتظرم تحصیلم در دانشگاه آغاز شود تا به روال زندگی بازگردم.
در کنار تمام این مشکلات، دانشجویانی که به کالج زبان می روند اجازه کار دانشجویی ندارند. برای دانشجویان خارجی گرفتن اجازه کار و ثبت نام در دانشگاه جزو پروسه های دشوار و طاقت فرسا محسوب می شود. چرا که تا زمانی که دانشجو محسوب نشوند، اجازه کار ندارند.
نگرانی از بیگانگی و گسترش راستگرایی در مناطق شرقی
یکی از مهمترین گام‌ها ارائه کلاس‌های آموزش زبان آلمانی به دانشجویان خارجی است. «اکرم البوراشی» دانشجوی پزشکی دانشگاه ماگدبورگ به دویچه‌وله می‌گوید: متأسفانه بسیاری از دانشجویان آلمانی صحبت نمی‌کنند. دوره‌های رایگان آموزش زبان آلمانی همیشه پر است و یک فهرست انتظار طولانی هم دارند.»
از بین ۱۴ هزار دانشجوی دانشگاه ماگدبورگ بیش از سه هزار خارجی با ۱۰۶ ملیت مختلف هستند. در این میان بزرگترین گروه دانشجویان خارجی ۹۵۰ دانشجوی هندی هستند که برای خود جامعه کوچکی در ماگدبورگ درست کرده‌اند. رئیس دانشگاه مخالف این است که دانشجویان تنها در جمع خود بمانند و سعی می‌کنند دانشجویان بیشتری از هند برای مقطع کارشناسی جذب کنند. دانشجویان این مقطع ابتدا آلمانی یاد می‌گیرند.
مدیر سازمان خدمات تبادل دانشگاهی آلمان (DAAD) تأکید می‌کند: «جامعه ما به متخصصان بیشتری نیاز دارد. ما به مهاجران واجد شرایط کار در بسیاری از رشته‌ها نیاز داریم، به عنوان مثال در فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی و به طور کلی در موضوعات مهندسی. ما امیدواریم آنها بتوانند وارد بازار کار ما شوند.»
این در حالی است که طی سال های اخیر قدرت گرفتن احزاب پوپولیستی راستگرا در شرق آلمان از جمله در ایالت زاکسن-آنهالت نگران کننده شده است. بسیاری نگران هستند که خارجی‌هراسی پوپولیست‌ها دانشجویان بین‌المللی و حتی آلمان را از تحصیل در شرق آلمان منصرف کند.
حامیان حزب راست‌گرای خارجی‌ستیز «آلترناتیو برای آلمان» رئیس دانشگاه ماگدبورک را به مرگ تهدید کردند. او به دویچه‌وله می‌گوید: «حتی یک‌بار ماشین من را دستکاری کرده بودند، طوی که هنگام رانندگی یک تایر ماشین در رفت» راست‌های افراطی حتی روی دیوارهای خانه او شعار نوشته بودند. اما او تصمیم گرفته که مورد ارعاب قرار نگیرد.
انتقادها از تصمیمات سختگیران دولت آلمان
از زمان همه گیری کرونا در آلمان، دولت این کشور محدودیت هایی برای تردد دانشجویان خارجی و پذیرش دانشجویان جدید دانشگاه ها تعیین کرده است. در حال حاضر اگر دانشجویان خارجی بخواهند دوره کاملاً آنلاین را در این کشور بگذرانند، نمی توانند وارد آلمان شوند. صدور ویزا وابسته به این است که حداقل بخشی از دوره به صورت حضوری برگزار شود. این تصمیم وزارت آموزش فدرال در ماه گذشته با انتقاد افراد آسیب دیده و مخالفان آلمان روبرو شد، اما سخنگوی وزارتخانه گفت که همان محدودیت های ورود برای افرادی که به دلیل همه گیری کرونا آسیب دیده اند همانند سایر مسافران از کشورهای خارج از اتحادیه اروپا اعمال می شود.
این سخنگو تأکید کرد این در مورد دانشجویانی صدق می کند که می خواهند دوره جدید تحصیلی خود را در آلمان آغاز کنند و دانشجویانی که ویزای معتبری دارند در صورتی که این دوره فقط به صورت آنلاین انجام شود، اخراج نمی شوند. این موضوع را سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان نیز تأیید کرد. این تصمیم در مورد دانشجویانی است که تازه وارد آلمان می شوند و دروس آنلاین را درخواست می کنند. بر این اساس به دلیل همه گیری کرونا ، بسیاری از دانشگاه ها در ترم تابستان دوره های خود را به قالب های مجازی تغییر دادند و این رویه در ترم های بعدی نیز ادامه خواهد داشت.
«کومار آشیش» سخنگوی انجمن فدرال دانشجویان خارجی در تشریح مشکلات برخی از آسیب دیدگان از این تصمیم به شبکه اول تلویزیون آلمان (ARD) گفت: «چه فایده ای دارد که یک دانشجو در هند در سمینارهای دانشگاه آلمان خود به صورت آنلاین شرکت کند، اگر نتواند به کتابخانه دانشگاه برود. به طور خاص در هند هنوز هم منع رفت و آمد برقرار است بنابراین دانشجو حتی نمی تواند منابع علمی را در شهر خود بدست آورد، بنابراین ادامه تحصیل غیرممکن است.»
«کای گرینگ» کارشناس آموزش حزب سبزها در گفتگو با این شبکه تاکید می کند، ترکیب امکان ورود به آلمان با الزام به حضور نیز بر اساس 'فرض اشتباه' صورت گرفته است که یک سفر مطالعاتی فقط برای حضور در سمینارها و سخنرانی ها در نظر گرفته می شود، زیرا این تبادل همچنین برای شناخت فرهنگ و جامعه کشور میزبان نیز هست.
در همین حال «ینس براندنبورگ» کارشناس آموزش حزب دموکرات آزاد (FDP) به ARD گفت که دولت فدرال با «تنگ نظری بوروکراتیک» خود تیشه به مبادلات دانشجویی بین المللی می زند.