چند صباحی است که مرغ ایرانی دست پرورده واحدهای تولیدی با فرآورده خود یعنی تخم مرغ در حال فاصله از سفره های مردم به ویژه قشرهای کم درآمد و فقیر است که یافتن جایگزینی برای این مواد پروتئینی و تغییر ذائقه مردم لااقل در کوتاه مدت کمی سخت و دشوار به نظر می رسد.
گوشت مرغ علاوه بر اینکه یکی از پرمصرف ترین مواد غذایی و پروتئینی به شمار می رود، برای سلامت انسان نیز دارای خواصی است ضمن آنکه تخم مرغ نیز یک ماده غذایی بی نظیر و سرشار از پروتئین، مواد معدنی و ویتامین های مورد نیاز بدن است که کمبود برخی از آن ها سبب بروز بیماری های مختلف مانند عوارض ذهنی، پوستی و چشم می شود.
در سال های گذشته همواره شاهد التهاب در بازار مرغ و تخم بوده ایم که پس از مدتی این التهاب برطرف و بازار با آرامشی نسبی رسیده اما در ماه های اخیربنا به دلایلی این التهاب روند جدیدی به خود گرفته و فروکش کردن آن چندان چشمگیر و خیره کننده نیست.
با این اوصاف برخی مسوولان دلایل و عوامل مختلفی را به عنوان ریشه این التهاب در بازار مرغ و تخم مرغ بیان می کنند و زنجیره ای از کاستی ها را پیوست التهاب قیمت مرغ و تخم مرغ برشمرده اند.
کاستی ها از نگاه برخی مسوولان
به گفته برخی مسوولان عوامل مختلفی همچون افزایش قیمت نهاده های دامی، کاهش واردات نهاده های اصلی در پرورش این ۲ محصول، سهمیه بندی توزیع نهاده ها و بالا رفتن قیمت ارز از جمله این دلایل به شمار می رود.
مدیرعامل اتحادیه مرغ تخمگذار استان البرز به خبرنگار ایرنا گفت: کمبود نهاده های اصلی مانند ذرت و کنجاله سویا که وارداتی است از عمده کاستی ها به شمار می رود که به دلیل وارد شدن این نهاده ها با ارز دولتی، توزیع آن نیز در دست دولت است.
علی احدی افزود: دولت این نهاده ها را از طریق سامانه بازارگاه توزیع می کند که فقط ۵۰ درصد نیاز این واحدها تامین می شود و مابقی آن از طریق بازار آزاد و با قیمت بالا به دست مرغداری ها می رسد.
وی اظهار داشت: تولیدکنندگان ، کنجاله سویا را با پنج برابر قیمت و ذرت را با ۲ برابر قیمت دولتی از بازار آزاد تهیه می کنند که این روند روی قیمت تمام شده تاثیرگذاشته و به همین دلیل بسیاری از مرغداران برای افزایش ظرفیت تولید اقدامی نمی کنند.
این تولید کننده گفت: به طور مثال مرغداری که ۱۰۰ هزار قطعه ظرفیت دارد با نصف ظرفیت کار می کند و واحدی که ظرفیت تولید را کاهش می دهد به این زودی ها به چرخه تولید برنمی گردد.
وی ادامه داد: علاوه بر افزایش قیمت نهاده ها، سایر هزینه ها نیز سر به فلک گذاشته به طوریکه تورم موجود در جامعه روی جامعه مرغداران هم تاثیرگذاشته و این تورم روی قیمت تجهیزات، داروها، ویتامین هاو مکمل ها دیده می شود زیرا این اقلام هم وارداتی هستند.
روند تولید تعادل را در عرصه عرضه و تقاضا به هم زده است
احدی افزود: مرغدارانی که از چرخه تولید خارج می شوند نیمی از آن ها به چرخه بازنمی گردند و این در حالی است که مصرف تخم مرغ در فصل پاییز و زمستان افزایش می یابد ولی با این روند تولید شاهد بر هم خوردن تعادل عرضه و تقاضا در بازار هستیم.
وی اظهار داشت: با این روند تولید، تحقق تولید هدف گذاری شده برای استان که ۹۲ هزار تن می باشد، امکان پذیر نیست.
حفظ و تداوم تولید نیاز به تامین نهاده ها دارد
رییس اتحادیه مرغداران گوشتی استان البرز گفت: تولید در واحدهای مرغداری ۱۰۰ درصد به تامین نهاده ها بستگی دارد در حالیکه اکنون وضعیت تامین نهاده ها خیلی سخت شده و تولید مرغ گوشتی را تحت الشعاع خود قرار داده است.
حسین شعبانی افزود: توزیع نهاده دولتی به سامانه بازارگاه سپرده شده که در این سامانه نیز نهاده به حد وفور و کافی وجود ندارد و فقط ۵۴ درصد نهاده مورد نیاز از طریق این سیستم تامین می شود و مابقی را بایستی از بازار آزاد تهیه کنیم.
وی با بیان اینکه اکنون تولید به اندازه نیاز بازار انجام می شود، اظهار داشت: ولی با این وضعیت تامین نهاده، قیمت تمام شده بالاتر از قیمتی است که ستاد تنظیم بازار و سازمان حمایت از مصرف کننده اعلام می کند ولی می گویند بایستی کمتر بشود.
وی شاخصه های موثر بر تولید مرغ گوشتی را ذرت، کنجاله سویا، واکسن، ویتامین ها، مکمل ها، تجهیزات و کارگر عنوان کرد و گفت: این زیرساخت ها تاکنون تامین شده ولی مشکلات مرغداران متاسفانه همینطور بوده و دولتمردان و مردم می خواهند که مرغدار از جیب خودش سوبسید بدهد.
این تولید کننده البرزی ادامه داد: از ۲۸۰ واحد مرغداری گوشتی استان هم اکنون حدود ۱۳۰ واحد فعال است که حفظ و تداوم تولید نیاز به تامین نهاده دارد.
شعبانی افزود: با این مشکلات نمی گذارند روند تولید ثبات داشته باشد زیرا برای جوجه یک روزه ۲ هزارو۸۰۰ تومانی تقاضا به قدری به دلیل وضعیت توزیع نهاده ها کم شده که بسیاری از واحدهای تولیدی دیگر نمی توانند به جوجه ریزی ادامه دهند و یا اینکه کمتر می ریزند.
وی یادآور شد که متاسفانه تمام سوبسیدها را روی زیرساختهای تولید برداشته اند که اثر زیادی روی قیمت تمام شده دارد.
رییس اتحادیه مرغداران گوشتی استان البرز بیان داشت:هم اکنون قیمت تمام شده هر کیلوگرم مرغ گوشتی درب کارخانه ۱۴ هزار تومان است و در بازار هم حدود ۲۰ هزار تومان در حالیکه گفته اند باید در بازار ۱۵ هزار و ۷۰۰ تومان باشد که یک امر نشدنی است.
وی تاکید کرد: تولید کننده ای که با این وضعیت تولید خود را ادامه می دهد باید از سوی دولت حمایت شود و اگر زیاد روی مرغدار فشار بیاورند دیگر جوجه ریزی نمی کند.
تحقق برنامه تولید نیازمند تامین زیرساخت ها است
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان البرز نیز گفت: بر اساس برنامه توسعه امنیت غذایی یک برش و یک تعهد استانی تدوین می شود که در این برش مشخص می شود میزان تولید تخم مرغ و گوشت مرغ چه میزان باشد.
مجتبی تقی زاده افزود: در برش استانی برنامه توسعه برای استان البرز در سال جاری تولید ۹۲ هزار تن تخم مرغ و ۱۲ هزار و ۶۰۰ تن گوشت مرغ تعیین شده است.
وی اظهار داشت: برای تحقق این برنامه می بایستی نسبت به فعال سازی ظرفیت های تولیدی در واحدهای مرغداری متناسب با هدف تولید سیاست ها را به کارگیری کنیم.
وی گفت: بر اساس این برنامه باید میزان جوجه ریزی برای مرغ تخم گذار و پولت ریزی برای مرغ گوشتی را طوری راهبری کنیم تا این ظرفیت تولید را ایجاد کنیم.
تقی زاده ادامه داد: مجموع ظرفیت تولیدی مرغ تخم گذار در استان البرز در قالب ۱۱۵ واحد مرغ تخم گذار و معادل ۸.۵ میلیون قطعه است که برای تحقق برنامه تولید نیاز به فعال سازی مستمر حداقل ۴.۵ میلیون قطعه در دوره های پرورشی هستیم.
وی با بیان اینکه در هر دوره ای تمام واحدهای تولیدی فعال نیستند و یک سری از واحدهای فعال نیز در سنین اولیه پرورش و یک سری هم در فاصله ۲ دوره پرورش هستند، افزود: برنامه تولید در البرز بر اساس رصد و پایش های مستمر در وضعیت دارایی مرغ مادر در واحدهای تولیدی پیش بینی می شود ۹۶ هزار تن تولید تخم مرغ داشته باشیم.
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان البرز با بیان اینکه حدود ۶ درصد از برنامه جلوتر خواهیم بود، بیان داشت: برای تحقق برنامه تولید نیازمند تامین زیرساخت های تولید هستیم.
وی گفت: برای تحقق تولید ۹۲ هزار تن تخم مرغ حداقل به ۱۹۰ هزار تن ذرت و کنجاله سویا نیاز داریم در حالیکه متاسفانه با توجه به شرایط تحریم کشور، بحث تامین و تخصیص ارز در پنج ماهه اول سال خیلی مناسب نبود و در دانه ذرت ۳۰ درصد و کنجاله سویا ۶۰ درصد نیاز تولید را در سامانه بازارگاه در اختیار تولیدکنندگان قرار دادیم.
وی اضافه کرد: کاستی ها و کسری های نهاده های تولید باعث می شود شاخص های تولید دستخوش تغییر شود و راندمان تولید به میزان مورد نظر سیاستمداران نرسد.
جایگزین سازی نهاده های غیرمعمول به جای نهاده های واقعی
تقی زاده با بیان اینکه از طرفی واحدهای تولید مجبور می شوند یکسری نهاده های دیگر غیرمعمول را برای جبران استفاده کنند، افزود: به طور مثال برای تامین پروتئین مورد نیاز به جای کنجاله سویا از نهاده های دیگری مثل پودر گوشت و پودر پر و کنجاله کلزا استفاده کنند.
وی خاطرنشان کرد: ماده جایگزین همچون ماده اصلی تاثیرگذار نیست و در راندمان اثر خود را نشان می دهد به طوریکه با ۲۰ درصد افت راندمان مواجه می شویم.
افت راندمان تولید عامل اصلی افزایش قیمت تخم مرغ
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان البرز گفت: اکنون عامل اصلی بالا رفتن قیمت تخم مرغ در بازار، افت راندمان در واحدهای تولیدی است و اگر نهاده ها تامین شود قیمت به میزان متعارف می رسد.
وی افزود: این جایگزینی نهاده ها هزینه هایی را به واحدهای تولیدی تحمیل می کند و قیمت تمام شده محصول دچار افزایش می شود و میزان عرضه که با تغییر مواجه می شود در بازار هم تعادل به هم می خورد و دچار افزایش قیمت می شود.
تقی زاده ادامه داد: اگر حدود ۱۹۰ هزار تن نهاده در طول سال شامل ۵۱ هزار تن کنجاله سویا و حدود ۱۳۰ هزار تن ذرت و افزودنی های دیگر که مابه التفاوت آن است تامین شود در برنامه تولید مشکلی نداریم و تامین بازار محصول اتفاق می افتد.
میزان مصرف سالانه استان ۶۰ هزار تن گوشت مرغ است
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان البرز گفت: میزان مصرف سالانه گوشت مرغ استان حدود ۶۰ هزار تن است که فقط ۱۲ هزار و ۶۰۰ تن آن تعهد استان است که مابقی آن از استان های دیگر به خصوص استان های شمالی تامین می شود.
وی افزود: باوجود اینکه البرز در تولید تخم مرغ رتبه ۵ کشور را دارد و ۹.۵ درصد از تخم مرغ کشور را تولید می کند ولی در تامین گوشت مرغ مزیت نسبی نداریم و بخش زیادی از این محصول به استان وارد می شود.
تقی زاده با اشاره به وجود شاخصی به نام ضریب خوداتکایی در محصولات، اضافه کرد: برای تولید تخم مرغ بیشتر از ۶۰ هزار تن محصول به اقصی نقاط کشور و حتی خارج از کشور صادر می شود ولی در گوشت مرغ ضریب خوداتکایی ۲۵ تا ۳۰ درصد است.
وی گفت:یعنی تقریبا ۴۷ هزار تن از نیاز توسط استان های مجاور به خصوص استان های شمالی تامین می شود زیرا ۳۵ درصد ظرفیت تولید گوشت مرغ کشور در سه استان شمالی می باشد.
وی افزود: برای تامین گوشت مرغ برنامه تنظیمی داریم که ماهانه حدود ۵۰۰ هزار قطعه جوجه ریزی داشته باشیم و با توجه به ضریب خوداتکایی تامین گوشت مرغ حساسیت خاصی دارد.
معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان البرز تصریح کرد: در البرز کاستی هایی زیادی در تامین نهاده ها داریم در حالیکه نیاز کنجاله سویا را به طور کامل تامین کنیم ولی نیاز ذرت را نتوانسته ایم به طور کامل تامین کنیم.
وی گفت: تغییراتی در سیاست های دولت ایجاد شده که به خاطر کسری نهاده ها، در بدنه وزارت برای تامین نیاز نهاده ها و نیاز کشور نیاز به هماهنگی بیشتری است.
تقی زاده پیش بینی کرد که در ۶ ماهه دوم سال کم و کاستی هایی که در نهاده های دامی وجود دارد جبران شود.