همچنین تخم‌مرغ در کنار محصولاتی همچون مرغ و گوشت از مواد غذایی مهم در ارتباط مستقیم با امنیت غذایی است، مقوله‌ای شاخصی مهم در توسعه پایدار نیز محسوب می‌شود.
چالش تامین نهاده‌های دامی فراروی دولت و مشکلات تولیدکنندگان دام و طیور در تامین آن از بازار آزاد، آغازی بود بر افزایش قیمت تخم‌مرغ که تنش در بازار و فشار بیشتر بخاطر دشواری در تهیه اقلام پروتیینی را در پی داشته که کمابیش همچنان ادامه دارد.
صعود قیمت هر شانه تخم‌مرغ به حدود ۳۰۰ هزار ریال در همین چارچوب در حالی رقم خورد که همچنان تولیدکنندگان این حوزه بر افزایش تقاضا برای واقعی‌تر شدن قیمت و رسیدن آن تا ۴۰۰ هزار ریال اصرار می‌ورزند.
در این میان استان خراسان رضوی که با ۱۵ میلیون و ۸۰۰ هزار واحد دامی و تولید سالانه افزون بر یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن محصول در حوزه دام و طیور نه تنها رتبه برتر در کشور را دارد بلکه رتبه‌های متعدد در زیر مجموعه‌های این بخش از تولید و تامین مواد غذایی ایران را یدک می‌کشد، شاهد اوج تنشها در عرصه تولید و عرضه این ماده پروتیینی است.
خراسان رضوی با تولید سالانه ۱۴۰ هزار تن تخم‌مرغ حدود ۱۴ درصد نیاز کشور را تامین کرده و پس از تهران دومین منبع تامین این ماده پروتئینی در ایران است. بطور معمول سالانه افزون بر ۵۰ هزار تن از تولید تخم‌مرغ خراسان رضوی مازاد بر مصرف استان است. بر این اساس ۲۲۰ تن از تولید روزانه ۳۸۴ تن تخم‌مرغ خراسان رضوی در داخل استان به مصرف می‌رسد.
اینک در حالی که اخباری مبنی بر کاهش حجم تولید تخم‌مرغ منتشر و افزایش قیمتها موجب فشار مضاعف بر اقتصاد خانوار شده، مدیریت کلی تولید این ماده غذایی و همکاری تولیدکنندگان با برنامه‌های مدیریت این حوزه، شرط اصلی گذر از وضعیت فعلی و پشت سر گذاشتن شرایطی به نظر می‌رسد که ناشی از تبعات تحریمهای ظالمانه استکبار بر علیه ملت ایران است.
چالشی از ناحیه تولید برای نرخ تخم‌مرغ وجود ندارد
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: در تامین تخم‌مرغ مورد نیاز این استان هیچ مشکلی وجود ندارد و تامین بازار به میزان کافی انجام می‌شود.
مجید جعفری به مازاد تولید بر مصرف تخم‌مرغ در خراسان رضوی نیز اشاره و بیان کرد: از ابتدای امسال تاکنون ۷۰ هزار تن تخم‌مرغ در این استان تولید شده است.
وی ادامه داد: دو هزار و ۹۲۰ واحد مرغ تخمگذار با ظرفیت تولید ۱۰ میلیون و ۴۹۹ هزار و ۷۳۸ قطعه و شش واحد جوجه‌کشی با ظرفیت پنج میلیون و ۲۸۶ هزار قطعه در هر دوره هم‌اینک در خراسان رضوی فعالیت تولید دارند.
معاون سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: با توجه به چنین ظرفیتی در استان، حمایت از بخش خصوصی در این حوزه و تداوم و تقویت تولید امری مهم ضروری است که هم‌اینک از سوی نهادهای مدیرتی و حمایتی بطور مناسب در خراسان رضوی جریان دارد.
وی افزود: در حالی که حجم تولید تخم‌مرغ در خراسان رضوی دو برابر میزان نیاز مصرف داخلی استان است، اندکی کاهش در حجم تولید این ماده پروتیینی وجود داشت که امری طبیعی می‌باشد اما باید توجه داشت شرایط کنونی کشور وضعیت جنگ اقتصادی و تحریم است.
جعفری ادامه داد: همچنین نزول حجم تولید تخم‌مرغ همزمان با کاهش مصرف و تقاضای آن در سطح بازار نیز امری طبیعی است زیرا با کم شدن قدرت خرید، مصرف کاهش یافته و به تبع آن عرضه محصول کمتر می‌شود.
وی گفت: امسال شاهد چنین روند طبیعی‌ای بوده‌ایم که همزمان با آن قیمت نهاده‌های مورد نیاز تولیدکنندگان تخم‌مرغ به عنوان ماده اولیه تولید افزایش یافت که این دو روند موجب کاهش حجم تولید این ماده پروتیینی و عرضه آن در سطح بازار شده است.
تامین مستقیم نهاده برای کاهش نرخ محصول
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در ادامه گفتگو با خبرنگار ایرنا به تلاش برای تامین نهاده‌های مورد نیاز تولیدکنندگان تخم‌مرغ با هدف کاهش قیمت عرضه این محصول اشاره و بیان کرد: تولیدکنندگان بخاطر افزایش قیمت نهاده‌ها خواستار اعمال افزایش ۲۰۰ هزار ریالی در نرخ هر کیلوگرم تخم‌مرغ به منظور و واقعی شدن قیمت محصول در بازار شدند.
وی افزود: این درخواست درحالی است که باید توجه داشت تخم‌مرغ جزو اقلام مهم در سبد غذایی مردم محسوب می‌شود و نمی‌توان قیمت آن را ناگهانی و به راحتی بالا برد. با توجه به در نظر گرفتن شرایط اقشار آسیب‌پذیر جامعه افزایش قیمت این محصول به شکلی که تولیدکننده درخواست داشت به هیچوجه ممکن نیست.
جعفری ادامه داد: بر اساس تمهیدی که اندیشیده شد از هفته پیش هر واحد مرغداری می‌تواند به صورت مستقیم و بدون نیاز به اقدام از طریق اتحادیه مربوطه اقدام به خرید سهمیه نهاده خود از "سامانه بازارگاه" نماید.
وی گفت: سهمیه نهاده هر واحد تولیدی در این چارچوب به صورت خودکار و بر اساس اطلاعات پروانه تولید، برای هر واحد در سامانه ذخیره شده و امکان خرید مستقیم مرغدار از سامانه وجود دارد.
معاون سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی افزود: از ابتدای هفته جاری تاکنون با آغاز واگذاری مستقیم سهمیه نهاده به مرغداران، آنها پنج هزار تن ذرت و سویا را در سطح این استان خریده‌اند.
وی ادامه داد: این روند بسیار از نارضایتیهای و نابسامانیهای جاری در توزیع نهاده را رفع کرد و سبب کاهش چشمگیر گلایه مرغداران مرغ تخمگذار در خراسان رضوی شده است.
جعفری گفت: نقش اتحادیه نیز در نظارت بر عملکرد مرغداریها و ثبت آمار سامانه مدیریت اطلاعات صنعتی طیور کشور (سماصط ) در جای خود محفوظ و باقی است ضمن اینکه پیگیری سایر مطالبات صنفی نیز از این طریق انجام می‌شود.
کاهش دو میلیون قطعه مرغ تخمگذار
معاون سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در ادامه این گفتگو به موضوعی دیگر با تاثیر بر کاهش عرضه تخم‌مرغ اشاره و بیان کرد: اغلب واحدهای تولیدی بخاطر سن بالای گله‌های مرغ و فقدان توجیه اقتصادی، آنها را کشتار می‌کنند.
وی افزود: طبق قانون و تاکید وزارت جهاد کشاورزی عمر مجاز هر گله مرغ تخمگذار حداکثر ۹۰ هفته است.
جعفری گفت: بنابراین پس از این مدت تولیدکننده نباید مرغ سالخورده را نگه دارد اما تا پیش از دیده شده بود که گاه گله‌های مرغ تخمگذار تا ۱۱۰ هفته نیز برای تولید محصول نگهداری می‌شدند.
مدیرعامل اتحادیه مرغ تخمگذار خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: امسال دو میلیون قطعه مرغ تخمگذار با عمر بین ۷۰ تا ۸۰ هفته در این استان به دلیل عدم توجیه اقتصادی، کشتار و از گردونه تولید تخم‌مرغ حذف شده‌اند.
سیدحسین موسوی‌نژاد افزود: مطابق بخشنامه وزارت جهاد کشاورزی مرغ تخمگذار از سن ۹۰ هفته به بعد پیر محسوب شده و باید کشتار شود بنابراین با اجرای این دستورالعمل وزاتی ظرفیت تولید روزانه خراسان رضوی که ۴۵۰ تن تخم‌مرغ با هشت میلیون قطعه مرغ بود هم‌اینک به ۳۴۰ تن محصول با حدود ۶ میلیون قطعه کاهش یافته است.
وی ادامه داد: همچنین هم‌اینک معادل ۳۰ درصد مرغ تخمگذار از ظرفیت تولید خراسان رضوی گله غیرمجاز مرغ تخمگذار محسوب می‌شود لذا در صدد شناسایی آنها و برخورد با مالکانشان هستیم تا آنها را کشتار کنند.
مدیرعامل اتحادیه مرغ تخمگذار خراسان رضوی گفت: اداره‌کل دامپزشکی مسوول برخورد با چنین واحدهایی است زیرا فعالیت غیرمجاز آنها نه تنها سلامت جامعه بلکه فعالیت واحدهای مجاز را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وی افزود: به هر حال باید تاثیر این موضوع مهم بر چرخه تولید، عرضه و تعین نرخ نهایی تخم‌مرغ دیده شده و در نظر گرفته شود.
درخواست تعیین دوباره نرخ مصوب تخم مرغ
مدیرعامل اتحادیه مرغ تخمگذار خراسان رضوی در ادامه گفتگو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت: با توجه به جمیع شرایط نرخ مصوب کنونی تخم‌مرغ را کاملا غیرکارشناسی می‌دانیم.
وی ادامه داد: تصمیم‌گیران توجه داشته باشند جایگزینی گله مرغ تخمگذار حداقل ۹ ماه زمان می‌برد و این بدان معنی است که بهره‌وری مرغ تخمگذار همانند مرغ گوشتی که ۴۵ روز زمان نیاز دارد نیست بنابر این با از بین بردن گله‌های با عمر ۷۰ تا ۸۰ هفته، تولیدکنندگان در آینده دچار خسارات و زیان فراوانی خواهند شد.
موسوی‌نژاد قیمت تمام شده کنونی تولید هر کیلوگرم تخم مرغ را در خراسان رضوی بیشتر از ۱۵۰ هزار ریال ذکر و بیان کرد: این در حالی است که بر اساس مصوبات بالادستی هم‌اینک تولیدکننده تخم‌مرغ موظف است هر کیلوگرم محصول خود را ۱۲۰ هزار ریال عرضه کند که در این میات حداقل ۳۰ هزار ریال زیان می‌بیند.
وی گفت: مطابق عرف جهانی میزان سود تولیدکننده محصولات کشاورزی ۲۰ درصد است اما با در نظر گرفتن ۱۵ درصد سودآوری کنونی تولیدکننده این حوزه در ایران به نظر ما قیمت واقعی تخم‌مرغ باید به ازای هر کیلوگرم ۱۷۰ هزار ریال باشد.
خرید مستقیم سهمیه نهاده و مشکلات آن
مدیرعامل اتحادیه مرغ تخمگذار خراسان رضوی به اجرای طرح خرید مستقیم مرغداران تخمگذار از سامانه بازارگاه جهاد کشاورزی اشاره و بیان کرد: این اقدام بدون اطلاع‌رسانی و تعیین دقیق وضعیت اجرا صورت گرفته است. طرحی که پیش از این نیز مدتی اجرا شد اما با مشکلات فراوان همراه بود.
وی از مهمترین افزود: مشکل این شیوه واگذاری سهمیه نهاده به مرغداران، فقدان امکان تحویل‌گیری نهاده برای مرغدارانی می‌باشد که ظرفیت تولید آنها کمتر از ۳۰ هزار قطعه آن هم بخاطر حجم پایین نهاده است.
موسوی‌نژاد ادامه داد: همچنین آن دسته از مرغدارانی که یک روز از تاریخ صدور پروانه فعالیتشان گذشته، امکان خرید از سامانه بازارگاه را ندارند.
وی گفت: ظرفیت تولید افزون بر ۵۰ درصد مرغداریهای دایر در سطح کشور کمتر از ۳۰ هزار قطعه است بنابراین عمده همین تولیدکنندگان در بهره‌گیری از این شیوه تحویل نهاده به طور قطع دچار مشکل خواهند شد.
این فعال عرصه تولید تخم مرغ در خراسان رضوی افزود: همچنین تا پیش از این "پیگیری بی‌کیفتی نهاده تحویلی به مرغدار، کسری نهاده تحویلی و میزان رطوبت بالای آن" به دلیل حجم بالای خرید توسط اتحادیه امکانپذیر بود اما هم‌اینک چنین امکانی هم برای همه مرغداران وجود ندارد.
وی گفت: برخی از مرغداران هم بنا به دلایل نامعلومی با وجود داشتن مجوز، امکان خرید از سامانه بازارگاه را ندارند و در این سامانه نیز هیچگونه پاسخگویی در این خصوص ندارد.
فشار بر واحدهای تولید تخم‌مرغ
مالک یک واحد مرغ تخمگذار در خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: مشکل ما را همه می‌دانند اما نمی‌دانیم چرا حل نمی‌شود زیرا با قیمت مصوب کنونی، کمبود نهاده و دیگر مشلات کبتلابه بخش تولید، دیگر توانی برای ادامه کار باقی نمانده است.
وی که خواست نامش ذکر نشود افزود: گذشته از اینها، تلاش من ظرف سه روز اخیر برای ثبت درخواست نهاده در سامانه بازارگاه بی‌نتیجه بوده که علتش هنوز مشخص نیست و این در حالی است که مرغ گرسنه در قفس قادر به انتظار برای وصل شدن من تولیدکننده به سیستم ثبت نهاده نیست.
این تولیدکننده تخم‌مرغ همچنین ادعا کرد: کیفیت پایین و قیمت بالای نهاده نیز موجب افت ۲۰ درصدی بازده در تولید تخم‌مرغ شده است.
وی ادامه داد: در این شرایط تخم‌مرغی را که تولید هر کیلوگرم آن برایم ۱۴۵ هزار ریال هزینه داشته مجبورم به قیمت ۱۲۰ هزار ریال بفروشم. این وضعیت موجب شده دیگر رمقی برای تولید نداشته باشیم.
این مرغدار خراسانی اظهارنظر کرد: با توجه به مشکلات موجود در تامین نهاده و دیگر امور پیش‌نیاز تولید، به نظر می‌رسد بهترین راهکار برای تامین تقاضای بازار "واردات تخم‌مرغ باشد تا هم قیمت واقعی آن مشخص شود و هم دیگر این قدر فشار بر روی تولیدکنندگان وارد نشود.
تامین نهاده دامی در خراسان رضوی بیش از میانگین کشوری است
این اظهارات تولیدکنندگان در حالی است که معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی می‌گوید: تلاش و پیگیری مدیریت این حوزه در استان و توجه دولت به خراسان رضوی در تامین نهاده‌های دامی چشمگیر است و همین امر موجب شده تا حجم تامین نهاده برای این استان بیشتر از میانگین کشوری آن باشد.
جعفری افزود: ظرف نیمه نخست امسال ۱۰۹ هزار و ۳۴۰ تن سویا، ۲۰۱ هزار و ۷۰۹ تن ذرت و ۹۶ هزار و ۳۴۵ تن جو به عنوان نهاده تولید در اختیار دامداران و پرورش‌دهندگان طیور در خراسان رضوی قرار گرفته است.
وی ادامه داد: بطور میانگین ۴۸ درصد نیاز تولیدکنندگان خراسانی به نهاده‌های دامی از طریق ثبت درخواست در سامانه بازارگاه جهاد کشاورزی تامین شده است.
معاون سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: ۶۹ درصد از حجم سویای مورد نیاز، ۵۱ درصد ذرت و ۲۴ درصد از کل حجم نیاز به جو تاکنون از همین طریق تامین شده است.
وی افزود: این در حالی است که میانگین کشوری تامین سویا ۶۰ درصد، ذرت کمتر از ۵۰ درصد و جو ۲۰ درصد است.