صنعتگران خراسان رضوی افزایش نرخ ارز را فرصت طلایی برای رونق صادرات کالاهای ایرانی به کشورهای مختلف می‌دانند که می‌توان از این فرصت برای رونق تولید، ایجاد ارزش افزوده و اشتغال بیشتر سود جست اما معتقدند گره‌های بخشنامه‌ها و مقررات، این فرصت طلایی را از آنان گرفته است.
بخشی از ماشین آلات و مواد مورد نیاز صنایع مختلف خراسان رضوی از خارج کشور تامین می‌شود و هرچند شرکتهای دانش بنیان برای ساختن ماشین آلات مشابه خیز برداشته‌اند اما این فعالیتها نیاز صنایع استان به واردات را به طور کامل تامین نکرده است.
در این میان بانک مرکزی طبق بخشنامه‌ای بازگشت ارز حاصل از صادرات را برای همه صادرکنندگان الزامی کرده است، هرچند رعایت این بخشنامه الزامی و به نفع ملت است اما فرآیند اجرای آن تاحدی دست تولیدکننده را برای واردات مواد اولیه و ماشین آلات مورد نیاز خود از محل ارز حاصل از صادرات، بسته است.
در مجموع پنج هزار و ۳۱۱ واحد تولیدی صنعتی با سرمایه‌گذاری ۲۹۰ هزار و ۹۸۱ میلیارد ریال و اشتغالزایی برای ۱۹۴ هزار و ۳۵۶ نفر در این استان فعال است و سهم استان از تعداد واحدهای صنعتی کشور هفت درصد، میزان سرمایه‌گذاری صنعتی ۶ درصد و میزان اشتغالزایی هشت درصد است.
این ارقام گویای سهم جدی بخش صنعت خراسان رضوی در اشتغال و درآمدزایی برای این منطقه است و باید تدابیر ویژه‌ای برای رفع مشکلات این بخش به منظور گرداندن چرخ تولید و حفظ اشتغال اتخاذ شود.
گره ارز بر واردات ماشین‌آلات و مواد اولیه
رییس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی گفت: شیوه بانک در اخذ ارز از صادرکنندگان باعث عدم ترخیص ماشین‌آلات از گمرک و ایجاد ترمز در بخش تولید شده است.
غلامعلی رخصت افزود: به دلیل مشکلات ارزی تاییدیه لازم برای خروج ماشین‌آلات و مواد اولیه بخش تولید از گمرک به ویژه گمرک بندرعباس از سوی بانک مرکزی داده نمی‌شود و این موضوع مشکل جدی را برای تولیدکنندگان در خراسان رضوی بوجود آورده است.
وی ادامه داد: با توجه به افزایش نرخ ارز، بهترین فرصت برای رونق تولید و صادرات بوجود آمده است و باید به جای اینکه کارگران در کارخانه‌ها به سبب نبود ماشین آلات و مواد اولیه لازم بیکار بمانند و برخی واحدها مجبور به تعدیل نیروی کار شوند، کارگران از خارج کشور جذب واحدهای تولیدی کشور شوند.
این صنعتگر حوزه نساجی خراسان رضوی گفت: اغلب واحدهای تولیدی در این استان به دلیل نداشتن مواد اولیه و ماشین آلات کافی با کمتر از ۳۰ درصد ظرفیت کار می‌کنند، از یک سو مواد اولیه و ماشین آلات بخش تولید در گمرک مانده و اجازه ترخیص به آنها داده نمی‌شود، از سوی دیگر قیمت مواد اولیه و ماشین آلات در بازار در حال افزایش است.
وی افزود: صاحب واحد صنعتی نیازی به ارز از سوی بانک مرکزی ندارد زیرا شرایط دشوار کنونی دولت را درک می‌کند، فقط از بانک مرکزی می‌خواهد اجازه دهد تولیدکننده با ارز خود یا ارز حاصل از صادرات خود مواد اولیه و ماشین آلات مورد نیازش را وارد کند.
رخصت ادامه داد: بانک مرکزی باید سره را از ناسره جدا کند، تولیدکنندگان یا صادرکنندگانی که به دنبال ارز دولتی یا نیمایی هستند باید از تولیدکنندگانی که می‌خواهند با ارز خود یا ارز حاصل از صادرات خود ماشین آلات لازم را وارد کنند، جدا در نظر گرفته شوند و کار ترخیص ماشین آلات و مواد اولیه آنها از گمرک سرعت گیرد.
وی گفت: هرچه از زمان ماندن بار در گمرک بندرعباس بگذرد، دموراژ (جریمه دیرکرد عودت کانتینر) آن بیشتر می‌شود و تولیدکننده مجبور به پرداخت آن می‌گردد، این دموراژ به شرکتهای خارجی حمل و نقل تعلق می‌گیرد که ماشین آلات و مواد اولیه را وارد می‌کنند و در واقع پول به جیب آنها می‌رود.
عضو انجمن نساجی ایران افزود: ارز حاصل از صادرات کالا توسط تولیدکننده داخلی باید به کشور هدف صادراتی تعلق گیرد که بتواند مواد اولیه و ماشین آلات مورد نیاز تولیدکننده ایرانی را تامین کند.
وی ادامه داد: این رویه بانک مرکزی که ارز حاصل از صادرات باید به ایران بازگردد و در اختیار بانک قرار گیرد و دوباره از ایران به کشوری که قرار است مواد اولیه و ماشین آلات وارد ایران کند برود، باعث مشکلات بسیار برای تولیدکننده می‌شود و هزینه زیاد برای وی ایجاد می‌کند.
رخصت گفت: تحمیل هزینه‌های اضافی به صادر کننده و تولیدکننده در نهایت باعث افزایش قیمت تمام شده تولید و گران شده کالا می‌شود.
وی افزود: هم اینک ۹۰ درصد ماشین آلات مورد نیاز صنایع خراسان رضوی از گمرک بندرعباس وارد می‌شود و ۱۰ درصد از این نیاز مربوط به سایر گمرکات کشور است.
ارز، ماشین‌آلات، گمرک
ناظر گمرک خراسان رضوی هم به خبرنگار ایرنا گفت: ماندن ماشین‌آلات، مواد اولیه بخش تولید در گمرک و ترخیص نشدن آنها را انکار نمی‌کنیم اما این اقلام مشکل گمرکی ندارند بلکه مشکل عمده آنها مربوط به ارز است.
ناصر جهانخواه افزود: زمانی که کالا وارد اماکن گمرکی می‌شود باید در ابتدا "ثبت سفارش" آن انجام گرفته باشد، بعد از انجام ثبت سفارش کالا، اطلاعات مربوط به آن از طریق سامانه مربوطه به بانک مرکزی انتقال می‌یابد و بانک مرکزی ارز مورد نیاز برای اجرایی شدن این ثبت سفارش و واردات کالا را تامین می‌کند.
وی ادامه داد: بیشترین مشکلاتی که گمرک با ماشین آلات و مواد اولیه وارداتی مورد نیاز واحدهای تولیدی دارد مربوط به ثبت سفارشها و تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی است زیرا اغلب آنها نمی‌توانند ارز مورد نیاز خود را از بانک مرکزی تامین کنند و در واقع بانک مرکزی اظهارنامه این واحدها برای ثبت سفارشها را تامین ارز نکرده است.
ناظر گمرک خراسان رضوی گفت: طبق بخشنامه‌ها و مقرراتی که از تهران به گمرکات ارسال شده است، گمرک فقط مجاز است نسبت به ترخیص کالاهایی که ارز آن تامین شده است، اقدام کند در غیر این صورت اجازه ترخیص کالا را ندارد.
وی افزود: اگر مشکل عدم ترخیص ماشین آلات و مواد اولیه بخش تولید از گمرک مربوط به تشریفات گمرکی بجز مسایل بانکی یا تعرفه و ارزش گمرکی باشد، آن را بررسی کرده و از طریق گمرک ایران مشکل را حل می کنیم یا اگر مشکل عدم ترخیص مربوط به سازمانهای دیگر باشد، مشکل را به آنها منعکس می‌کنیم.
جهانخواه ادامه داد: هم اینک هر ۱۵ روز یکبار اسامی سازمانهایی که پاسخ استعلام گمرک در مورد ترخیص کالاها را به موقع نمی‌دهند، به استانداری و گمرک ایران اعلام می‌شود و آن سازمانها ملزم می‌گردند طی هفت روز کاری پاسخ گمرک را بدهند.
وی گفت: در صورتی که مشکل عدم ترخیص ماشین آلات و مواد اولیه بخش تولید از گمرک مربوط به بانک مرکزی باشد، باید کسی که خواستار واردات این کالاها بوده، پیگیریهای لازم را در بانک مرکزی تهران انجام دهد، نامه یا کد رهگیری را از بانک مرکزی دریافت کند که گویای تامین ارز برای واردات این کالاها باشد تا بتوان نسبت به ترخیص آنها از گمرک اقدام کرد.
نقش بانک مرکزی
رییس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا مشکلات بخش صنعت این استان را در حوزه تامین ارز تایید کرد و گفت: در بخشنامه اخیر بانک مرکزی آمده است واحدهای تولیدی می‌توانند از محل ارز حاصل از صادرات خود به میزان ۳۰ درصد، واردات ماشین آلات و مواد اولیه مورد نیاز خود را انجام دهند و ثبت سفارش کنند.
محمدعلی فخریان افزود: توجیه بانک مرکزی برای بازگشت ارز حاصل از صادرات این است که یک واحد تولیدی بخشی از نیاز خود به مواد اولیه و ماشین آلات را از خارج کشور تامین می‌کند نه همه نیاز خود را، لذا ۳۰ درصد برای ثبت سفارش واردات مواد اولیه و ماشین آلات تعیین کرده است.
وی ادامه داد: با این حال برای رفع مشکل تولیدکنندگان خراسان رضوی و ترخیص کالاهای آنها از گمرک، پیشنهاد خود را از طریق سازمان توسعه تجارت به بانک مرکزی اعلام کرده‌ایم که نیاز هر واحد تولیدی به واردات ماشین آلات و مواد اولیه از محل ارز حاصل از صادرات آن واحد براساس تایید وزارت صنعت، معدن و تجارت، در نظر گرفته شود.
رییس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: در صورتی که این پیشنهاد عملی شود، مشکلات واحدهای تولیدی مبنی بر ماندن ماشین آلات و مواد اولیه آنها در گمرک، رفع می‌گردد.