۱۷ مهر ماه برای همیشه در تاریخ فرهنگ و هنر ایران زمین به یادگار و ماندگار ماند، زیرا در این روز جهانی از شنیدن صدای استاد محمدرضا شجریان محروم شد.
پیامد درگذشت خسرو آواز ایران، سیل پیام‌ها و دل‌نوشته‌های تسلیت و سوگواری های این فقدان عظیم بود که از سوی چهره‌های فرهنگی و هنری در رسانه‌ها جاری شد.
صدایت خاموش شدنی نیست
اشرف بروجردی رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در پیامی به مناسبت درگذشت استاد شجریان نوشت:
برای محمدرضا شجریان
مرثیه‌ام را به نام تو می‌سرایم که صدای مردم سرزمینم هستی که تو خود مرثیه‌ات را به نام این مردم سرودی.
تو نوای آنان بودی در مرغ سحر، در وداع و در ربنای جان که جانبخش بود. اینک از میان ما رفتی. اما نه یادت و نه نامت و نه صدایت خاموش شدنی نیست و هرگز از خاطر نمی‌رود، چون صدای مردم این سرزمینی.
تو با هنرت، هنر را معنا بخشیدی. تو با بودنت در کنار مردم عشق و دوستی و دوست داشتن را به آنان یادآور شدی.
چگونه فراموشت کنم که جان بودی. تو معرفت را و به قول خودت اندیشیدن را در جان‌ها ماندگار کردی. جبران این خسارت هرگز نمی‌توان کرد.
با صدای دلنشینت هم آوا می شویم تا به فرزندانت و به یکدیگر یادآور شویم که هرگز نمی‌میرد آنکه دلش زنده شد به عشق، ثبت است بر جریده عالم دوام ما.
هزار آوای ما اینک به راه خویشتن در شد
محمدجعفر یاحقی رئیس قطب علمی فردوسی و شاهنامه برای درگذشت شجریان نوشت: سرانجام آن نای داوودی از نوا ایستاد، چه کسی باور می کند دیگر آوای دل‌شکار نکیسای هنر ایران زمین شنیده نخواهد شد؟
نه، آن نوای جادویی نه از آن نواهاست که گوش از شنیدن آن باز مانده باشد، این هنر تا جاودان باقی خواهد ماند.
هزاردستان بستان‌سرای ایران ما را به ژرفای تاریخ می‌برد، از شجریان تا باربد، از حافظ تا خیام راهی هموار و هماهنگ بود که تاریخ را در می نوردید و به فردوسی و ایران می‌رسید.
«هزار آوای ما اینک به راه خویشتن در شد»، اما نوای پاینده او تا ایران خواهد ماند و روان آسمانی او در آغوش فردوسی تا جاودان خواهد ماند.
قطب علمی فردوسی و شاهنامه، به مهمان فردوسی و آرام‌ِ جان توس خوشامد می‌گوید.
محمدرضا شجریان ماند و می ماند به روزگاران
غلامرضا امامی مترجم نامی و پژوهشگر و منتقد ادبی شناخته شده کشور در پیامی آورده است: #شجریان رفت؟
شجریان ماند...
تنها صداست که می ماند.
#محمدرضاشجریان خاک پای مردم #ایران به اسمان پرواز کرد.
رأیتِ نام استاد شجریان بر فراز و اهتزاز خواهد بود
حسن بلخاری رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در پی درگذشت محمدرضا شجریان استاد آواز ایران، پیام تسلیتی صادر کرد.
وی در این پیام آورده است: همه از خدائیم به سوی خدا می‌رویم...
بگذار تا بگرییم چون ابر در بهاران
کز سنگ ناله خیزد روز وداع یاران
مهرْبانِ آواز موسیقی ایران چهره در خاک کشید...
إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ. استاد محمدرضا شجریان زبان گویای فردوسی، مولانا، سعدی و حافظانی بود که در زمانه اکنون، چونان رسانه‌ای رسا، آواگرِ منویاتِ انسان‌ساز آنان در طیفی وسیع از مردان و زنانِ این کره خاکی گشت.
آسمان بشنود بانگ ربنای تو را
محمدتقی فرجی رییس بنیاد حکمت و اندیشه نیز در پیام خود در رثای این فقدان آورده است: مرغ سحر از قفس پرید! پرواز مرغ سحر به آسمان همانا، و خاموشی صدای عشق همانا! صدای مرغ سحر خاموش شد! اما آسمان بانک ربنای او را می‌شنود. ربنای شجریان، شجره طیبه او نزد خداست. "ادعونی استجب لکم".
مرغ سحر خاموش؛ فرهنگ ایران سیاهپوش
حجت‌الله ایوبی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو ایران در پی درگذشت خسرو آواز ایران نوشت: سرانجام خسرو آواز قرن، شاهِ بی‌قرین، شد ز نظر غایب و خلقی پی‌اش غمین. سرانجام مرغ سحرِ بنشته در بستر خاموش شد و فرهنگ ایران سیاهپوش. و بی‌گمان می‌ماند در جای‌جای ایران طنین صدای او. اینجا تمام می‌شود واژه‌ها در وصف آن خسروی فرهنگ.
تسلیت مجید مجیدی و انجمن بازیگران سینما
مجید مجیدی، کارگردان سینما و چهره شناخته شده هنر هفتم ایران در عرصه‌های جهانی در پیامی نوشت: تسلیت به جامعه فرهنگی و هنری ایران. نام و یاد استاد شجریان برای همیشه در قلب‌هایمان زند خواهد ماند. روحش شاد.
همچنین در پیام شورای مرکزی انجمن بازیگران سینمای ایران برای درگذشت استاد محمدرضا شجریان آمده است: محمدرضا شجریان استاد بی‌همتای آواز و چهره بی‌بدیل فرهنگ و هنر از میان ما رفت. شورای مرکزی انجمن بازیگران سینمای ایران ضایعه فقدان صدای ماندگار ایران‌زمین را به خانواده بزرگوار و گرامی ایشان و تمامی هموطنان عزیز تسلیت می‌گوید.
شجریان، استادی در تراز عشق
دکتر حمید بهلولی پزشک معالج استاد شجریان که سال‌ها همراهی و هم‌دوشی او برای سلامت استاد، شان و جایگاهش را نزد خسرو آواز ایران از پزشکی معتمد به دوست و اهل راز بدل کرده بود، در فراق استاد شجریان نوشت:
مرا چشمی است خون افشان ز دست ان کمان ابرو
هزاران گونه پیغام است و حاجب در میان ابرو
کارنامه شجریان از سیاوش «گل‌ها» تا خسرو آواز، اگر چه حیرت انگیز است اما نسبت آنچه آوای شیدای موسیقی ایران فرصت خواندن یافت با آنچه فرصت نیافت و با کمال تاسف این تفاضل از غنای فرهنگ، شعر و موسیقی ایران زمین به یغما رفت، شاید یک به هزار باشد.
تمام زندگی شجریان صرف تبدیل قهر به هنر بود
همچنین غلامحسین کرباسچی شهردار سابق تهران در پیام تسلیت درگذشت استاد شجریان آورده است: سال١٣٧٠ #کشتارگاه به #فرهنگسرای بهمن تبدیل شد. به #شجریان زنگ زدم با صدایش افتتاح کند این فرهنگسرا را و فورا پذیرفت و چند شب اجرای داوطلبانه‌اش را پیشکش رونق آنجا کرد و گفت: کاش هر شب اینجا می‌خواندم. خوشحالی وصف ناپذیری داشت که «کشتارگاهی» مرکز فرهنگ وهنر شده. همه زندگیش تلاش برای تبدیل قهر و خشونت به لطافت فرهنگ و هنر بود.
واکنش سفارت ایران در هلند
همچنین سفارت ایران در هلند نسبت به این ضایعه غمبار واکنش نشان داده و طی پیامی نوشته: امروز صدای ماندگار خسرو آواز ایران، استاد محمدرضا #شجریان برای همیشه خاموش شد؛ ولی همچنان «نوا»ی دلنشین «مرغ سحر» او در خاطره ایرانیان، «گلبانگ» «ربنا» و «سرود مهر» سر می‌دهد.
پیام سفارت آلمان در ایران
سفارت آلمان در پیامی به ضایعه فقدان استاد محمدرضا شجریان بزرگ آواز هنر ایرانی واکنش نشان داده و آورده است: #محمدرضا_شجریان، خسرو تا به ابد زنده آواز ایران، نغمه خود خواند و در یک غروب پائیزی در آسمان آرام گرفت. #سفارت_آلمان در #ایران در غم از دست دادن استاد بی همتای موسیقی ایران با خانواده و جامعه بزرگ طرفداران او در ایران و خارج همدرد است.
پیام تسلیت رئیس دانشگاه تهران به مناسبت درگذشت استاد شجریان
دکتر محمود نیلی احمدآبادی رئیس دانشگاه تهران در پیامی به مناسبت درگذشت خسرو آواز ایران نوشت: متأسفانه هنرمند بزرگ، خلاق و آزاده استاد محمدرضا شجریان به دیار باقی شتافت. او نه فقط استادی بی‌بدیل در موسیقی سنتی ایران بود، بلکه به نماد و سمبل فرهنگ و ادبیات شنیداری ایران بزرگ و فارسی زبانان جهان بدل شده است. نام و آثار او که ریشه در فرهنگ اصیل و ادبیات غنی ایرانی دارد، همواره در کنار نام بزرگانی همچون فردوسی و سعدی و حافظ در ذهن و زبان ملت ایران باقی خواهد ماند.
دانشگاه تهران فقدان این سرمایه هنری و معنوی ایران زمین را به خانواده محترم ایشان، جامعه هنری و همه دانشگاهیان به‌ویژه به ملت فرهنگ دوست ایران تسلیت می‌گوید و از درگاه خداوند متعال برای روح پاک و بلند آن فرزانه علو درجات مسئلت می‌نماید.
استاد محمدرضا شجریان پس از تحمل دوره طولانی بیماری روز گذشته (پنجشنبه ۱۷ مهر ماه) در بیمارستان جم تهران در ۸۰ سالگی درگذشت.
مراسم اقامه نماز بر پیکر استاد محمدرضا شجریان صبح امروز(جمعه ۱۸ مهر ماه) در بهشت‌زهرا(س) با حضور شمار زیادی از اساتید موسیقی و علاقه‌مندان به خسرو آواز ایران برگزار شد.
بنا به وصیت استاد پیکر وی امروز به شهر توس منتقل و در کنار مقبره فردوسی بزرگ به خاک سپرده خواهد شد.
استاد محمد رضا شجریان آخرین بار در ۱۴ مهر ۹۹ به علت شرایط نامناسب جسمی بار دیگر در بخش آی سی یو بیمارستان جم بستری شده بود.
خسروی آواز ایران در ۱۴ مهر با شرایط عمومی قلبی و ریوی و تنفسی ناپایدار و افت سطح هوشیاری، افت فشار خون و پلاکت در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شده بود.
استاد شجریان همچنین از ۲۵ مرداد سال جاری به مدت ۱۰ روز به دلیل افت سطح هوشیاری و شوک سپتیک در بخش مراقبت‌های ویژه این بیمارستان بستری بود.
وی بهمن سال گذشته نیز به علت بروز مجدد اختلالات ریوی ناشی از بیماری قلبی در بیمارستان جم بستری شد و بامداد روز جمعه دوم اسفند ۹۸ همایون شجریان فرزند وی با انتشار تصویری از نمایشگر علایم حیاتی پدر از دوستداران وی رفع نگرانی کرد.
خسرو آواز ایران، پنجم فروردین سال جاری با حال عمومی مناسب از بیمارستان ترخیص شد و بر اساس اعلام هیات مدیره بیمارستان جم اقدامات درمانی وی زیر نظر پزشکان معالج در خارج از بیمارستان انجام گرفت.
استاد شجریان برجسته‌ترین هنرمند عرصه آواز و موسیقی سنتی کشور است و از وی با عنوان «خسرو آواز ایران» یاد می‌شود.
وی نوروز ۹۵ با انتشار ویدئویی ضمن تبریک سال نو، از ابتلای خود به بیماری سرطان خبر داد و پس از آن تاکنون تحت نظر پزشکان به مداوا مشغول بود.
استاد شجریان حلقه‌ای از زنجیره گرانسنگ استادان موسیقی و آواز اصیل و سنتی بود که نامش در کنار اساتیدی نظیر عبدالله دوامی، اسماعیل مهرتاش و حسین طاهرزاده در تاریخ موسیقی ایران قرار گرفت، نامی که تا سال‌ها ظهور جانشینی برای او غیرممکن به نظر می‌رسد.
وی زاده اول مهر ۱۳۱۹ در مشهد، موسیقی‌دان، آهنگ‌ساز، خواننده و خوشنویس ایران زمین و نامزد دو جایزه گرمی بود که توسط سایت انجمن آسیا به‌عنوان پرآوازه‌ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی معرفی شد. همچنین روزنامه ونکوورسان او را یکی از مهم‌ترین هنرمندان موسیقی در سال ۲۰۱۰ و یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرده بود.
شجریان در طول فعالیت هنری خود موفق به تولید حدود ۶۰ آلبوم موسیقی، خوانندگی در تیتراژ فیلم‌هایی چون دلشدگان، ابجد و زمستان، و اجرای بیش از ده‌ها کنسرت داخلی و بین المللی شده است.