چالش‌ها و مشکلات کادر پزشکی و درمانی، بیماری و غم از دست دادن عزیزان، مشکلات اقتصادی و معیشتی، بیکاری، عدم سازگاری بسیاری از دانش‌آموزان و دانشجویان با شرایطی مانند آموزش‌های آنلاین و تاثیر روانی آن بر خانواده، کمبود امکانات در زمینه فناوری برای همگام‌شدن با دورکاری و آموزش از راه دور، کمبود دارو، ماسک و تجهیزات بهداشتی و تنهایی و دوری از عزیزان تنها بخشی از مشکلات افراد در شرایط کنونیست.
با اطمینان می‌توان گفت درکنار شرایط پزشکی و بهداشتی، پیامدهای اقتصادی که گریبانگیر اکثر خانواده‌هاست، تاثیر منفی قابل توجهی بر سلامت روانی افراد جامعه دارد. بسیاری از افراد به دلیل تعدیل نیروی کار از شغل خود اخراج شده‌اند و بسیاری از حوزه‌های تجاری از قبیل صنعت توریست و گردشگری به طور کلی تعطیل هستند. تمام این عوامل باعث می‌شود روز جهانی سلامت روان در سال ۲۰۲۰ میلادی با تمرکز شدیدی بر عوارض ناشی از کووید ۱۹ بر سلامت روان برگزار شود.
با توجه به اینکه افسردگی یکی از مهمترین عوامل از کارافتادگی افراد و خودکشی دومین عامل مرگ و میر جوانان است و بهداشت روانی تمام جنبه‌های سلامت جسمی و زندگی اجتماعی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، متخصصان بر افزایش سرمایه‌گذاری همه جانبه در این حوزه تاکید دارند. تلاش برای دسترسی تمام افراد جامعه به خدمات بهداشت روان موثر، افزایش تحقیقات در زمینه تشخیص سریع اختلالات روانی و توسعه روش‌های درمانی برای بهبود بیماران و افزایش آگاهی عمومی در این زمینه و توجه به عواقب روحی روانی پاندمی و تلاش برای کاهش اثرات روانی منفی آن، از جمله اهداف برگزاری این رویداد در سال جاری است.
آخرین آمار سازمان جهانی بهداشت در زمینه اختلالات روانی
- حدود یک میلیارد نفر در سراسر جهان به یکی از اختلالات روانی مبتلا هستند و افراد مبتلا به اختلالات روانی شدید، نسبت به افراد سالم، ۱۰ تا ۲۰ سال عمر کوتاهتری دارند.
- اختلالات روانی شامل طیف وسیعی از اختلالات با علائم مختلف هستند. اختلالات روانی معمولا به صورت ترکیبی از تفکرات، احساسات، رفتار و روابط غیر طبیعی نمایان می‌شوند. اسکیزوفرنی، افسردگی، ناتوایی ذهنی، اختلال دو قطبی و اختلالات ناشی از اعتیاد، روان‌پریشی، زوال عقل و اوتیسم از جمله شایع‌ترین اختلالات روانی هستند.
-سالانه حدود ۸۰۰ هزار نفر در سراسر جهان بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند. یعنی یک نفر در هر ۴۰ ثانیه!
-خودکشی دومین عامل مرگ جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله است.
-افراد کمی در سراسر جهان به خدمات بهداشت روان مناسب و کارآمد دسترسی دارند و اکثر این افراد ساکن کشورهای فقیر و کم درآمد هستند.
-افسردگی یک اختلال روانی شایع است که بیش از ۲۶۴ میلیون نفر در سراسر جهان در تمام سنین از آن رنج می‌برند.
-افسردگی یکی از مهمترین عوامل ناتوانی در سراسر جهان است که هزینه مالی و روانی زیادی را به اجتماع و خانواده بیمار تحمیل می‌کند.
-زنان بیش از مردان تحت تاثیر افسردگی قرار دارند.
-افسردگی حاد می‌تواند منجر به خودکشی شود.
-روش‌های بالینی و دارویی موثری برای درمان افسردگی در تمام سطوح آن وجود دارد.
بر اساس این آمار درصد بالایی از اختلالات روانی به راحتی قابل درمان و کنترل هستند. مرحله اول برای کمک به بیمار، تشخیص صحیح است. معمولا علائم بیماری‌های روانی به دلایل مختلفی از جمله عدم آگاهی، ننگ اجتماعی، ترس از انزوا و تنهایی، ترس از تمسخر و اخراج از کار، نادیده گرفته می‌شوند. توجه به رفتار، گفتار و احساسات فرد توسط خود او و اطرافیانش برای تشخیص بیماری ضروری است. مرحله بعد قبول شرایط توسط بیمار و اطرافیان است. مرحله انکار هرچه بیشتر به طول بیانجامد، بیمار بیشتر آسیب می‌بیند و موفقیت درمان کاهش می‌یابد.
اختلالات روانی در صورت تشخیص به موقع و درمان صحیح، به راحتی قابل درمان و کنترل هستند و بیمار می‌تواند در تمام فعالیت‌های اجتماعی و روابط دوستانه شرکت کند.
سلامت روان و جامعه سالمند
جمعیت سراسر جهان به سرعت در حال پیری است. بر اساس برآورد، بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۵۰ میلادی، نسبت جمعیت ۶۰ سال به بالا دو برابر خواهد شد و از ۱۲ درصد به ۲۲ درصد خواهد رسید. سلامت روان و بهزیستی در سنین بالا مانند هر زمان دیگری از زندگی مهم است. بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت، حدود ۱۵ درصد از افراد بالای ۶۰ سال، از نوعی اختلال روانی رنج می‌برند.
افسردگی ناشی از شرایط جسمی مانند دیابت، بیماری‌های قلبی عروقی، اضافه وزن، رماتیسم، پوکی استخوان و کم‌شنوایی بیشتر در میان این گروه سنی دیده می‌شود. مشکلات اقتصادی نیز از دیگر عواملی است که سلامت روان سالمندان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
زوال عقل نیز یکی دیگر از عوامل خطر بیماری‌های روانی است. بر اساس آمار سازمان جهانی بهداشت حدود ۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان به زوال عقل مبتلا هستند که از این میان ۶۰ درصد در کشورهای فقیر و کم درآمد زندگی می‌کنند. برآورد می‌شود تعداد مبتلایان به زوال عقل در سال ۲۰۳۰ میلادی به ۸۲ میلیون نفر و در سال ۲۰۵۰ میلادی به ۱۵۲ میلیون نفر برسد.
مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی و گروهی، استفاده از شبکه‌های اجتماعی، شرکت در جمع خانواده و دوستانه، معاشرت با افراد شاد، مسافرت، تبعیت از رژیم غذایی سالم و کاهش وزن از جمله عواملی است که در سلامت روان سالمندان نقش دارد. نقش خانواده در حمایت روانی سالمندان بسیار زیاد است.
روش‌های موثر برای سلامت روان عبارتند از :
-داشتن روابط اجتماعی سالم و معاشرت با افراد
-شرکت در فعالیت‌های اجتماعی
-به اشتراک‌گذاری افکار و احساسات با مشاور و افراد امین
-داشتن هدف و انگیزه در زندگی
-ورزش منظم و کاهش وزن
-پیروی از رژیم غذایی سالم
-توجه به سلامت جسمی
-دوری از افراد منفی و آزاردهنده
-عوض کردن محیط کار و زندگی در صورت نیاز
-تحکیم روابط خانوادگی
-پایبندی به ارزش‌های مثبت
-مراجعه به مشاور و روان‌پزشک در صورت مشاهده علائم اختلالات روان
مترجم: سپیده کاشانی