مشاهدات میدانی خبرنگاران ایرنا از منطقه خداآفرین به عنوان نقطه صفر مرزی و نزدیک‌ترین محل به مناقشه قره باغ، نشان می دهد که ساکنان این سوی ارس نیز همچون ساکنان آن سو از جنگ و عواقب آن متاثر شده اند.
جنگی که از ۱۵ روز پیش در منطقه شروع شده است، باعث شده مردم منطقه خداآفرین به مدت ۲ هفته کار و معاش خود (دامداری و کشاورزی) را به دلیل ترس رها کنند و مواقعی برای پرهیز از آسیب های گلوله ها و راکت های سرگردان، به بلندی ها و کوه های اطراف پناه ببرند.
در تشریح بدی های جنگ برای مرزنشینان ذکر این نکته کافی است که تاکنون ۴۰ خمپاره و راکت به مناطق روستایی و مسکونی خداآفرین اصابت کرده که در نتیجه آن ۲ خانه مسکونی تخریب شده و به چند خانه اطراف نیز آسیب هایی از جمله ترکیدگی دیوار، شکستن شیشه ها و افتادن اشیا، وارد کرده است.
هرچند تا کنون ارزیابی دقیقی از خسارت مادی جنگ بر این سوی برآورد نشده است، اما مشاهده میدانی خبرنگاران ایرنا نشان می دهد جنگ علاوه بر ایجاد رعب و وحشت و ترس و اضطراب بر کودکان، خسارت مالی قابل توجهی نیز بر ساکنان منطقه وارد کرده است .
پیگیر خسارات مردم هستیم
فرماندار خداآفرین در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه خطای محاسباتی طرفین درگیر در جنگ قره باغ باعث اصابت موشک و راکت به خاک ما نیز شده است، گفت: از ششم مهرماه که درگیری شروع شد، روز اول یک عدد راکت به روستای «خلف بیگلو» اصابت کرد که خوشبختانه عمل نکرد و بلافاصله قرار دیپلماتیک با دو طرف درگیر جنگ گذاشته شد و به طرفین اخطار داده شد.
علی امیری راد ادامه داد: از روز دوم ۲ تا و سپس سه خمپاره اصابت کرد و الان که ۱۴ روز از درگیری می گذرد، حدود ۴۰ گلوله به منطقه اصابت کرده است که اکثر آنها نیمه سنگین هستند؛ ۲ تا از راکت ها به خانه مسکونی در روستای «پرویزخانلو» برخورد کرد که خانه مسکونی تخریب شد اما به دلیل خالی از سکنه بودن خوشبختانه آسیب جانی نداشت.
فرماندار خداآفرین با بیان اینکه ۳۰ واحد مسکونی در روستاهای خداآفرین نیز از گلوله های سرگردان جنگ قره باغ خسارت جزیی دیده است، اظهار کرد: شغل بیشتر مردم منطقه کشاورزی و الان نیز فصل برداشت پنبه و برنج که محصول غالب منطقه است، می باشد؛ به ۱۰ هکتار از زمین های پنبه و برنج خسارت وارد شده است، همچنین اکثر دستگاه های دروی برنج که از شمال آمده اند به خاطر ترس از جان منطقه را ترک کرده و برنج رسیده بر روی زمین ها مانده است.
امیری راد خاطرنشان کرد: در اثر اصابت راکت های خمپاره همچنین به ۲ خودروی سواری و باری خسارت وارد شد و خطوط انتقال برق و تلفن نیز در چند نقطه آسیب دیدند .
فرماندار شهرستان خداآفرین با بیان اینکه ۴۰ کیلومتر مرز درگیری نظامیان جمهوری های آذربایجان و ارمنستان در جوار منطقه خداآفرین قرار دارد، گفت: به دلیل طولانی شدن جنگ ابتدا چنین به نظر می رسید که باید منطقه را خالی از سکنه کنیم که به دلیل معیشت مردم این امر مقدور نبود چرا که جنگ در خارج از کشور ما است و مرزنشینان مرزبانان اصلی در منطقه هستند.
وی ادامه داد: در نهایت فشار دیپلماتیک به طرفین وارد آمد تا حداکثر دقت را در تیراندازی ها به عمل آورند و بعد از اعتراض رییس جمهوری ایران، طی دو روز اخیر گلوله سنگینی به منطقه اصابت نکرده است.
امیری راد با بیان اینکه استنباط مردم منطقه این بود که جنگ کوتاه مدت بوده و زیاد طول نخواهد کشید، افزود: مردم منطقه به دلیل اینکه تجربه جنگ قره باغ در سال ۱۳۹۵ را داشتند، چندان ترسی ندارند.
وی تجمع مردم و تماشای آنان را تهدیدی برای جان شهروندان دانست و گفت: از همان ساعات اولیه درگیری و اصابت گلوله های طرفین به منطقه خداآفرین، بلافاصله با همکاری نیروهای انتظامی، امنیتی و نیز مرزنشینان فهیم، آرامش و امنیت عمومی در منطقه برقرار شد و با وصل برق و مخابرات، سعی کردیم مردم کمترین آسیب روحی و روانی را از حاشیه جنگ متحمل شوند.
فرماندار خداآفرین در مورد خسارات وارده به مردم و نحوه جبران بخشی از آن، اظهار کرد: کمیسیون امنیت ملی مجلس پیگیر خسارات است همچنین سعی می کنیم خسارت ها را از محل مدیریت بحران تامین کنیم.
مرزنشینان خداآفرین با غرور به پرچم ایران می نگرند
بخشدار بخش گرمادوز خداآفرین نیز با بیان اینکه در روزهای جنگ مردم منطقه با غرور به پرچم ایران می نگرند، گفت: مردم در زیر سایه پرچم احساس آرامش و امنیت خاطر دارند.
مسلم سلیم‌زاده با بیان اینکه در جنگ تر و خشک با هم می سوزند، اظهار کرد: از همان ساعات اولیه درگیری در قره باغ، خمپاره ها به این منطقه نیز اصابت می کردند که موجب اضطراب و دلهره مردم منطقه شد.
وی با بیان اینکه مردم از ترس فرو ریختن ساختمان ها بر اثر اصابت خمپاره و انفجار به کوه ها و ارتفاعات پناه برده اند، گفت: متاسفانه برخی رسانه ها به خصوص فضای مجازی این مساله را به تماشاگران جنگ تعبیر کردند، در حالی که مردم در روزهای ابتدایی حتی خواب راحت هم نداشتند و در بیرون از ساختمان و ارتفاعات هراسان نظاره گر بودند.
بخشدار گرمادوز علاوه بر خسارات روحی و روانی و سلب آرامش مردم ناشی از جنگ به خسارات مالی نیز اشاره کرد و افزود: شغل اکثر مردم منطقه کشاورزی است و برنج منطقه یکی از مرغوب ترین برنج کشور به شمار می رود که کمباین هایی از شمال کشور کار برداشت محصول را انجام می دهند، اما صاحبان کمباین ها به دلیل ترس از جان منطقه را ترک کرده اند و این امر موجب سرگردانی مردم و تلف شدن محصول برنج بر روی زمین شده است.
سلیم زاده با بیان اینکه حدود ۱۷ روستای این بخش در جوار نقطه صفر مرزی قرار دارند که اهالی آنها از لحاظ مالی و روحی از جنگ قره باغ متاثر شده اند، گفت: با همکاری بنیاد مسکن و جهاد کشاورزی بازدید از منطقه و برآورد خسارت انجام شد که به مراجع ذیربط ارسال کردیم تا بخشی از خسارات مردم تامین شود.
وی با بیان اینکه اکثر خمپاره های اصابت شده را به روستاهای خلعت بیلگو، محمدصالحلو، پرویزخانلو، شرفه و جعفرقلی اوشاغی اصابت کرده اند، گفت: در درگیری بین نظامیان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، تاسیسات عمومی منطقه آسیب دیده و برق هفت روستا نیز قطع شد که با همکاری نیروها در کمترین زمان ترمیم شد.
سلیم زاده خاطرنشان کرد: علاوه بر انسان ها حیات وحش منطقه نیز از ترس پا به فرار گذاشته اند و شب ها صدای شغالان و برخی جانوران به گوش می رسید که از زمان شروع جنگ نه تنها صدایی نمی آید، بلکه خود حیوانات نیز مشاهده نشده اند.
مردم منطقه با هیجان تحرکات را رصد می کنند
شهرستان خداآفرین و مردمش این ایام روزها و شب‌های سختی را می‌گذرانند، جنگ بیخ گوش آنها در جریان است، شب‌ها صدای مهیب برخورد گلوله های توپ و خمپاره و پرواز پهپادها خواب راحت را از چشم مرزنشینان ربوده است، کودکان نیز با صدای هر انفجار و به لرزه افتادن شیشه‌های منازل بر ترس‌شان افزوده می‌شود.
هر آن احتمال بروز حادثه‌ای وجود دارد، خمپاره هایی بر منازل مسکونی، خودروها و زمین کشاورزی روستاییان برخورد کرده و قسمت هایی از جنگل‌های حاشیه ارس با برخورد گلوله‌های سنگین آتش گرفته و از بین رفته است.
شهروندان از این بیم دارند که علاوه بر خسارات مالی، اصابت گلوله ها و ترکش ها خسارات جانی نیز به بار بیاورند؛ در روزهای آغازین جنگ اصابت خمپاره در روستای پرویزخانلو موجب تخریب ۲ واحد مسکونی و جراحت سطحی یک کودک ۶ ساله شده است.
دهیار روستای پرویز خانلو با اشاره به تخریب خانه مسکونی و نیز آسیب به منازل اطراف در تشریح این مساله به خبرنگار ایرنا گفت: در دهمین روز از شروع جنگ راس ساعت ۱۲.۵ یک راکت به این خانه مسکونی اصابت کرد که خوشبختانه در آن زمان کسی در خانه نبود ولی امواج ناشی از این اصابت به انبار کناری این خانه نیز خساراتی وارد کرد همچنین شیشه چند منزل مسکونی در جوار این خانه نیز شکسته شده و موجب سقوط اشیا در منازل اطراف و کدنه شده پنجره یکی از همسایه ها نیز شد.
وی ادامه داد: همچنین بر اثر اصایت ترکش های راکت کودک ۶ ساله نیز مجروح شد و به دو خودروی سواری و باری پارک شده در اطراف منازل مسکونی نیز خساراتی وارد آمد.
«پوریا احمدی»، کودک ۶ ساله آسیب دیده از ترکش خمپاره جنگ قره باغ نیز در گفت و گو با ایرنا در تشریح ماوقع گفت: در کنار انباری خانه مشغول بازی بودم که با صدای انفجار به کناری پرت شدم و بعد از مدتی دیدم پای چپم زخمی شده و خون می آید.
اکبر رسولی، یکی دیگر از اهالی روستای پرویز خانلو در توصیف حوادث بعد از اصابت راکت به خانه مسکونی گفت: ما در همسایگی خانه تخریب شده زندگی می کنیم، به محض اصابت خمپاره به خانه همسایه مان شدت آن در خانه ما نیز قوی بود به طوری که شیشه هایمان شکست و دیوارهایمان ترک برداشت.
آنچه که اهالی روستاهای حاشیه ارس صفر مرزی همگی بر آن تاکید دارند، این است که «جنگ اگرچه در آن سوی رودخانه است، اما آسایش ما را نیز سلب کرده است، شب ها خواب راحت نداریم و فقط نزدیک ظهر و موقع توقف حملات دو طرف قدری استراحت داریم، ما نیز همچون طرف های درگیر ساعات حمله و درگیری را کاملا از حفظ هستیم، ناخواسته درگیر جنگ آنها هستیم و اصابت گلوله ها و صدای خمپاره ها زندگی و معیشت مان را مختل کرده است».
بنا بر آخرین گزارش‌ها تنها در دو هفته گذشته که سنگین ترین مناقشه طرفین در قره‌باغ اتفاق افتاد بیش از ۳۰۰ نفر کشته شده‌اند.
هر چند جمهوری اسلامی ایران از ابتدای آغاز درگیری میان جمهوری های آذربایجان و ارمنستان، خط اعتدال و صلح را در تعامل با این پدیده در پیش گرفته است، اما معاون سیاسی و امنیتی استاندار آذربایجان شرقی در گفت و گو با ایرنا از تذکر مرزبانان کشورمان به مرزبانان باکو و ایروان درباره اصابت خمپاره به خاک ایران خبر داد و اعلام کرد که استاندار نیز نامه اعتراضی رسمی به وزارت امور خارجه کشورمان در این باره ارسال کرده و از مجاری دیپلماتیک، به دنبال جلوگیری از اصابت ترکش های جنگ قره باغ به نواحی مرزی این استان است.
شهرستان مرزی خداآفرین در ۲۱۰ کیلومتری شمال شرق تبریز در حاشیه رودخانه ارس و در ضلع جنوبی جبهه جنگ قره باغ بین ارتش های جمهوری آذربایجان و ارمنستان واقع شده است.
روز یکشنبه ششم مهرماه جاری درگیری میان نظامیان ارمنستان و جمهوری آذربایجان در مرزهای مشترک دو کشور از سر گرفته شد و وزارت دفاع جمهوری آذربایجان با صدور بیانیه ای، نیروهای ارمنستان را آغاز کننده عملیات و نخست وزیر ارمنستان نیز جمهوری آذربایجان را آغازکننده حمله دانست.
پس از درگیری‌های نظامی چند روزه ماه جولای (اواسط تیرماه) بین نیروهای جمهوری آذربایجان و ارمنستان که منجر به تلفات جانی از هر دو طرف شد، جنگ لفظی و برخی تحرکات دیپلماتیک به تنش در منطقه قفقاز دامن زد و بروز برخورد نظامی میان این دو کشور را قابل پیش‌بینی کرده بود. دو کشور چندین دهه برسر مالکیت منطقه قره‌باغ با یکدیگر اختلاف دارند.
مناقشه میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر منطقه قره‌باغ کوهستانی در سال ۱۹۸۸ میلادی آغاز و در سال ۱۹۹۲ میلادی به درگیری‌های نظامی تبدیل شد.
بر اثر این مناقشه هفت شهرستان جمهوری آذربایجان به اشغال نیروهای ارمنستانی درآمد.
در سال ۱۹۹۴ میلادی با میانجیگری گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا آتش‌بس میان طرفین مناقشه برقرار شد، ولی تلاش‌های بین‌المللی برای حل مسالمت‌آمیز این مناقشه تا به حال نتیجه‌ای نداشته است.