این روزها بورس و نمادهای بورسی به بحث داغ رسانه‌های گوناگون و اقشار مختلف جامعه تبدیل شده‌است. در این میان، سهامدارانی که البته شمار زیادی از آنان در رویای دستیابی به سودهای هنگفت، بدون علم و آگاهی نسبت به بازار سرمایه وارد بورس شدند با اصلاح عمیقی که از اوایل مرداد آغاز شد و تا به امروز ادامه یافته است زیان‌هایی را تجربه کردند؛ سرمایه‌ای که البته از نگاه کارشناسان و صاحبنظران بورس در حقیقت از بین نرفته بلکه در میان‌مدت و بلندمدت بر پایه سنت بازار، سودهای قابل توجهی را به سهامداران صبور خواهد داد.
در ارتباط با چرایی این اصلاح عمیق، بایسته‌های بازار سرمایه و رفتار استاندارد سهامداری، وضعیت بازار سرمایه در ۶ ماه پیش رو و اثرگذاری انتخابات آمریکا بر بورس ایران، اداره کل پژوهش و بررسی های خبری ایرنا، میزگردی تحت عنوان «راهکارهای حمایت از سرمایه های خرد بورس» برگزار کرد؛ نشستی که در آن «عظیم ثابت» مدیرعامل کارگزاری بانک سپه و «علی محمودی» کارشناس بورس به بیان نظرات خود پرداختند.
ایرنا: بورس امروزه به موضوعی مهم بین مردم ایران تبدیل شده‌است. برخی معتقدند که دولت با آزادسازی سهام عدالت و ارائه کد بورسی مردم را برای ورود به این بخش از اقتصاد تشویق کرد. هنوز مدت زیادی از ورود سهامداران جدید به بازار سرمایه نگذشته که آنان با مواجهه اصلاح عمیق بورس، زیان چشمگیری را متحمل شدند. از طرف دیگر در این مدت بازارهای موازی همچون خودرو و مسکن، دلار و طلا رشد بالایی را تجربه کردند. چه عواملی موجب ورود مردم به این بخش شد و آیا سپرده‌گذاران می‌توانند امیدوار به بازگشت سرمایه خود از بورس باشند؟
ثابت: موضوع از جایی شروع شد که بازارهای موازی در انتهای سال گذشته و همچنین در شروع سال ۱۳۹۹ از جذابیت چندانی برخوردار نبودند. با توجه به انتظارات تورمی که پس از گران شدن نرخ بنزین در آبان ماه رخ داد، فضای فکری به این سمت سوق یافت که احتمالا جامعه شاهد گرانی‌های بیشتری باشد و تورم افزایش خواهدیافت. بنابراین بسیاری از مردم ترجیح دادند، در بازاری فعالیت کنند که احتمال رشد بیشتری داشته‌باشد. از طرفی، مکانیسم‌های خوبی که در بازار سرمایه فراهم شده‌بود، این بازار را از نظر زیرساخت‌ها در جایگاه مطلوبی قرار داد. خصوصا از نظر معاملات آنلاین یا برخط که اجازه می‌داد خود سرمایه‌گذاران به صورت مستقیم وارد بازار شوند و سهام خود را خرید و فروش کنند. همچنین بازار سرمایه از جهت نقدشوندگی و میزان منابع می‌تواند با هر سطح از سلیقه و نقدینگی سرمایه‌گذاران زیادی را جذب کند. افزون بر آن، با اعلام نقطه نظر تاریخی مقام معظم رهبری در خصوص آزادسازی سهام عدالت نیز سهامی که سال‌ها به آرزوی مردم تبدیل شده، قابلیت نقد شوندگی یافته‌بود. همچنین (ETF) «ای‌اتی‌اف» هایی که دولت مطرح کرد، همه دست به دست یکدیگر دادند تا بورس محور توجه سپرده‌گذاران قرارگیرد.
عظیم ثابت: دامنه نوسان بورس موجب شده تا به جای اینکه تحلیل‌محوری ملاک قرار گیرد، صف‌محوری ملاک باشد و افراد با توجه به میزان صف و استقبالی که از سهم می‌شود برای خرید و فروش اقدام می‌کنند. طبیعتا بازار بورس باید به سمتی پیش رود که افراد کارشناس و حرفه‌ای بتوانند با تحلیل، تحقیق و مطالعه سهم خود را انتخاب کنند.
در بورس کشورهای دیگر، زمانی که افراد مبتدی وارد بازار سرمایه می‌شوند مکانیسم‌هایی برای آنها طراحی می‌شود که در حاشیه امنیت بیشتر قرار داشتهباشند و منابع خود را به درستی مدیریت کنند. در ایران نیز گام‌های خوبی در این راستا برداشته شده‌است که ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری متنوع همچون صندوق های سرمایه گذاری سهامی (mutual Fund)، استفاده از (private equity) یا همان سرمایه‌گذاری خصوصی در سبدگردانی ها نمونه از این تلاش‌ها است. به دلیل اینکه فرآیند کد گرفتن برای سبدگردانی یا ورود به صندوق‌ها به موضوع زمان‌بر تبدیل شده‌بود، مردم شخصا وارد بورس شدند که این خود با ریسک‌هایی همراه است. متاسفانه بازار بورس ایران هنوز از کارایی لازم برخوردار نیست به عنوان مثال بورس ایران دامنه نوسان به حجم مبنا دارد بنابراین دامنه نوسان موجب شده‌است تا به جای اینکه تحلیل محوری ملاک قرار گیرد، صف‌محوری ملاک باشد و افراد با توجه به میزان صف و استقبالی که از سهم می‌شود برای خرید و فروش اقدام می‌کنند. طبیعتا بازار بورس باید به سمتی پیش رود که افراد کارشناس و حرفه‌ای بتوانند با تحلیل، تحقیق و مطالعه سهم خود را انتخاب کنند.
محمودی: این دیدگاه که افراد با اجبار وارد بازار بورس شده‌اند کاملا اشتباه است. افراد با دیدن مثبت‌هایی که هر روز اتفاق می‌افتاد و با هدف افزایش ارزش سهام عدالت خود و همچنین دیدن سودهای کلانی که سهامداران بزرگ در این بازار کسب می‌کردند با میل خود وارد بازار شدند. اشتباه این افراد اما ورود به بازار سرمایه بدون پشتوانه علمی بود. برخی افراد نیز با وارد کردن پول حاصل از فروش دارایی‌های خود همچون خانه، ماشین، طلا و غیره به بازار سرمایه اشتباه خطرناکی را مرتکب شدند. به نظر می‌رسد نبود یک پشتوانه علمی برای بازار در حال حاضر تبدیل به اتفاق ناخوشایند شده‌است که حتی اعضای شورای عالی بورس نیز نمی‌توانند مانع فروش سهامداران خرد شوند. این افراد از آگاهی لازم در زمینه بازار بورس برخوردار نیستند و عدم‌اطلاع موجب می‌شود که این سهامداران رفتار خود را بر اساس اقدامات دیگر سهامداران تغییر دهند. به عنوان مثال با رویت صف‌های فروش، سهام خود را خواهند فروخت و برعکس. بنابراین صف‌های خرید و فروش طولانی در بازار بورس به دو دلیل «نبود علم» و همچنین «تقلید از دیگر سهامداران» است.
دولت نیز به دلیل سپر تورمی که بازار سرمایه از آن برخوردار است، تمایل داشت که نقدینگی‌های سرگردان را به سمت این بازار سوق دهد. با توجه به جذابیت‌هایی که در دارا یکم وجود داشت، کسانی که این صندوق ای تی‌اف را خریداری کرده بودند، بازده خوبی را دریافت کردند. افزون بر سپر تورمی، این بازار می‌تواند منابع را به درستی مدیریت کند و بخشی از سرمایه‌ها را برای توسعه زیرساخت‌های شرکت‌ها و افزایش سرمایه شرکت‌ها از محل آورده‌ها فعال کند.
اما دغدغه همیشگی کارشناسان بازار همواره این بوده که نباید اجازه داد سهامداران خرد بدون مطالعه، دانش، تحقیق و تحلیل اقدام به سرمایه گذاری کنند. دیدگاه افراد برای ورود به بازار سرمایه باید بلندمدت تعریف شود. نباید انتظار داشت که در مدت کوتاه همچون دو یا سه ماه به بازدهی مورد نظر رسید به ویژه وقتی که در زمان استراحت یا افت شاخص قرار داریم. هر بازاری با نوسان همراه است و این نوسان جزئی از ماهیت و ذات بازار سرمایه است. نمی‌توان انتظار داشت که سهم‌ها همیشه با رشد همراه باشند. بنابراین در نهایت پیشنهادی که برای سهامداران خرد وجود دارد نخست این که بازار را بشناسند و با اطلاعات کافی وارد شوند؛ دوم اینکه مستقیم وارد بازار سرمایه نشوند و از طریق صندوق‌های سرمایه گذاری یا سبدگردانی به بازار سرمایه ورود کنند و سوم اینکه دید خود را از کوتاه مدت به سمت میان‌مدت یا بلندمدت ارتقا دهند چرا که در غیر این صورت اسیر نوسانات بازار خواهند شد.
صف خرید و فروش در بازار بورس ایران ۱۰۰ درصد فساد است و برای از بین بردن آن باید این صف‌ها برداشته شوند. متاسفانه هنوز بازار بورس ایران به عمق لازم برای از بین بردن دامنه نوسان نرسیده‌است. از طرفی برخی بازارگردان‌ها در بازار وجود دارند که تنها با خرید و فروش میزان مشخصی سهام و ایجاد نوسان‌گیری به فعالیت می‌پردازند و از عمق لازم آنگونه که بازارگردان‌های بازار بورس دیگر کشورها دارند، برخوردار نیستند. در حال حاضر شورای بورس ایران نامه‌ای را به همه سهامداران عمده برای بازارگردانی در بورس ارائه داده اما در این نامه تعداد سهام‌هایی که باید بازارگردانی شوند و مکانیسم آن مشخص نشده‌است. در این نامه تنها اعلام شده که سهامداران عمده برای بازارگردانی سهم‌ها فعالیت کند. به عبارت دیگر هیچ گونه تعریفی درباره بازارگردانی و مکانیسم آن در داخل شورای عالی بورس وجود ندارد و تنها تعریفی بسیار ابتدایی وجود دارد. بازار ایران از ابتدای سال ۹۸ شروع به تغییر کرد بنابراین باید قوانین آن نیز متناسب با بزرگ شدن بازار تغییر می‌کرد اما این اتفاق نیفتاد.
ایجاد حجم مبنا یکی از اتفاقات خوبی بود که در بازار بورس به وقوع پیوست. رخدادی که در ابتدا با مخالت‌های زیادی همراه بود اما پس از اجرایی شدن آن، همان مخالفان به موافقان اصلی آن تبدیل شدند. البته حجم مبنا می‌توانست در بازار بورس تاثیرات عمده و بسزایی داشته باشد اما به گونه‌ای تعریف شده که عملا از کارایی خاصی برخوردار نیست. به عنوان مثال ارزش شرکت فولاد در حال حاضر حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان است اما با هر منفی پنج به حجم مبنا، ارزش مارکت گپ این شرکت حدود پنج هزار میلیارد جابجا خواهد شد. به عبارت دیگر، با یک افت کوچک در حجم مبنا، ارزش بازار به شدت افت خواهد کرد. این موضوع یک نقص بزرگ در بازار بورس ایران به شمار می‌رود. بنابراین می توان گفت که حجم مبنایی در بورس ایران کارکرد درستی ندارد، از طرفی صف خرید و فروش ها نیز دچار فسادند. برای رهایی از این شرایط ضروری است، بازار را به سمتی حرکت داد که به جای ایجاد قدرت خرید، فروشنده‌ها از فروش سهم خود منصرف شوند.
ایرنا: سرمایه‌گذاران در بازار بورس انتظار دارند تا دولت از سهام سپرده آنها حمایت کند. این احتمال وجود دارد که ریزش شاخص بازار بورس آن هم با این مدت زمان طولانی، بر حجم نارضایتی‌ها بیافزاید؛ امری که می‌تواند به پاشنه آشیل امنیتی کشور نیز تبدیل شود. شنیده‌ها حاکی از آن است که مسوولان در نظر دارند، تشکیلاتی تحت عنوان «مجمع سهامداران خرد» تشکیل دهند. این مجمع چه تاثیری بر شرایط فعلی بورس خواهد داشت؟
ثابت: توجه به حضور پررنگ سهامداران خرد در بازار سرمایه و ضرورت صیانت از دارایی آنها در شرایط مختلف بازار، لزوم حضور مجمعی برای حمایت از این قشر احساس می‌شود. سرمایه‌داران حقیقی بازار سرمایه مدت‌ها است که به دنبال راه‌اندازی کانون سرمایه‌داران حقیقی بودند. گام‌های رضایت بخشی نیز در این زمینه برداشته شد اما متاسفانه به دلیل چالش هایی که در مسیر راه‌اندازی این کانون وجود دارد، نهاد ناظر هنوز نتوانسته فضای مناسب برای آغاز به کار آن را فراهم کند. یکی از این موانع، گستردگی سطح فعالیت است به عبارت دیگر، حوزه فعالیت سهامداران خرد مربوط به سراسر کشور است و راه اندازی مجمعی که بتواند این گستردگی را پوشش دهد، کمی دشوار به نظر می رسد. دوم اینکه باید افرادی در این کانون حضور داشته باشند که هدف اصلی آنها حمایت واقعی از منافع سهامداران خرد باشد. سومین و مهمترین موضوع، برنامه ها و نقشه راهی است که کانون یادشده باید برای حمایت از سهامداران داشته باشد؛ برنامه‌ای که علاوه بر جنبه حمایتی به افزایش اطلاعات و آموزش سهامداران نیز بپردازد.
طبق قانون مصوبه سال ۱۳۸۴، یکی از کانون هایی که به رسمیت شناخته شد، کانون سهامداران حقیقی بود. در راستای تحقق این کانون اقدامات بسیاری صورت پذیرفت از جمله اینکه مجوز نخستین NGO بازار با همکاری اینجانب و برخی سهامداران برجسته بازار سرمایه از وزارت کشور گرفته شد؛ تشکلی مردم نهاد که یکی از اهداف آن فرهنگ سازی، آموزش و آشنا کردن مردم با مکانیسم های بازار سرمایه است. این تشکل با نام « انجمن توسعه سرمایه گذاری حرفه ای» از سال گذشته آغاز به کار کرد. انجمن یاد شده تا کنون فعالیت های زیادی در راستای اهداف تعیین شده انجام داده اما متاسفانه با شیوع کرونا فعالیت های آن کمی محدود شده است. با وجود تلاش های صورت گرفته برای فعالیت گسترده، این انجمن هنوز به طور کامل به ثمر ننشسته و در مرحله تکوین قرار دارد. با توجه به تغییراتی که در سازمان بورس ایجاد و همچنین جلساتی که با رئیس سازمان بورس در ماه‌های گذشته برگزار شد، توافق هایی برای راه اندازی «کانون سهامداران حقیقی» صورت پذیرفت. بنابراین اساسنامه ای در این زمینه تهیه و جلسات بسیاری با اعضای موسس آن برگزار شد. این کانون نیز متاسفانه هنوز به طور کامل راه اندازی نشده و با دغدغه های متعددی دست به گریبان است.
محمودی: صف خرید و فروش در بازار بورس ایران ۱۰۰ درصد فساد است و برای از بین بردن فساد باید این صف‌ها برداشته شوند.
برای به بار نشستن این انجمن ها باید افرادی که سال ها در بازار بورس فعالیت داشته اند، پیش‌قدم شوند؛ افرادی که هدف آنها دستیابی به یک تشکل فراگیر به منظور آشنایی و آموزش مردم با بازار سرمایه است. این اقدام ها هرچه سریع تر باید عملی شود چرا که سال ۹۹ نقطه عطف بازار سرمایه است. در سال جاری ضریب نفوذ بازار سرمایه با وارد شدن سهام عدالت و صندوق قابل معامله (ETF) با استقبال بالایی از طرف مردم رو به رو شد. این حجم از استقبال مردم نیاز به آموزش، آگاهی بخشی و حمایت دارد که با فعالیت این کانون و انجمن ها امکان پذیر است.
ایرنا: آیا آمارهای مقایسه‌ای در زمینه میزان استقبال مردم از بازار سرمایه وجود دارد؟ میزان ورود مردم به بازار سرمایه امسال نسبت به سال‌های گذشته چه تغییری کرده است؟
ثابت: اطلاعات موجود نشان می‌دهد تا قبل اصلاحات بورس، روزانه تا ۱۵۰ هزار کد بورسی جدید منتشر می‌شد. از طرفی با توجه به اینکه در سال‌های گذشته حجم ورود سرمایه بین ۱۸ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان بود، امسال این عدد به بالای ۱۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. بعد از اصلاحات بورس اما برخی افراد که بدون اطلاعات وارد بازار سرمایه شده و فقط به دنبال نوسان‌گیری بودند، سهام خود را فروخته و از بازار خارج شدند. با این وجود، تعداد سهامدارانی که در عرضه های اولیه فعال هستند، نشان می دهد که ضریب نفوذ بازار افزایش یافته است. بر اساس اطلاعات موجود تقریبا دو سوم این افراد سرمایه‌های خرد یعنی زیر ۱۰۰ میلیون تومان وارد بازار کردند. این افراد باوجود اینکه سرمایه های کلانی را وارد بازار نکردند اما تصمیمات اشتباه آنان می‌تواند تاثیر بالایی در بورس داشته باشد. به ویژه تصمیم‌هایی که از روی بی‌اطلاعی گرفته می شود، تاثیرات منفی در بازار خواهد داشت. بنابراین، همان طور که پیشتر نیز گفته شد، با ورود افراد به بورس این بازار بزرگ تر شد در حالی که زیرساخت‌های آن فراهم نبود.
ایرنا: ضربه‌گیرهای شرایط فعلی بازار سرمایه چه ابزارهای می تواند باشد؟
محمودی: طبق آماری که «تامین سرمایه تمدن» از سرمایه‌های خرد در کشور ارائه داد، در سال جاری چهار میلیون کد بورسی ارائه شد که با زیر ۱۰ میلیون تومان در بازار سرمایه در حال فعالیتند. وقتی افرادی با چنین سرمایه های اندک و امید فراوان وارد بازار می‌شوند و سرمایه خود را از دست می‌دهند، چند اتفاق خواهد افتاد؛ نخست این امکان وجود دارد که طبق تصمیمات هیجانی، جو کشور را بر هم بزنند؛ در همین زمینه جلسات شورای امنیت ملی نیز برگزار شد که نشانگر اهمیت این موضوع است؛ جلساتی که بسیاری از رئیسان بانک‌ها نیز در آن شرکت داشتند. امروز جامعه در نقطه ای قرار دارد که بیش از ۸۰ درصد مردم درگیر بازار سرمایه هستند. این اتفاق پیشتر نیز در سال ۱۹۹۰ میلادی در بورس های خارجی رخ داده بود؛ رخدادی که در آن ۹۰ درصد افراد بی سواد از لحاظ بورسی، وارد بازار سرمایه شده بودند. طبق تجربه هایی که از آن زمان وجود داشت، این افراد به دلیل نداشتن اطلاعات کافی درباره بازار سرمایه به تغییرات و اصلاحات بازار واکنش آنی نشان می دادند. ایران باید از این تجربه درس می گرفت و پس از آموزش و آشنایی افراد با بازار سرمایه آنان را به این بخش اقتصاد وارد می کرد.
ایرنا: برخی دولت را مقصر شرایط موجود می‌دانند، درحالی که دولت اعلام می‌کند که همواره از بورس حمایت کرده و به منظور اثبات این حمایت ها، از صندوق ذخیره ارزی نیز کمک می گیرد. به نظر شما شرایط فعلی چگونه ایجاد شد؟ واضح است که بازار سرمایه با نوسان همراه است اما غالبا با وضعیتی این چنینی مواجه نشده بود. بازار بورس چگونه به این مرحله رسید؟
ثابت: هر فردی باید پیامدهای تصمیمی را که اتخاذ می‌کند، بپذیرد. سرمایه‌گذاری یک فرایند هوشمند اصولی است یعنی افراد باید منابع خود را بر اساس شناخت، تحلیل و مطالعه در بخش‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنند. هر بازاری روش سرمایه گذاری و ریسک های مربوط به خود را دارد. با توجه به اینکه بازار سرمایه، بازاری جدید و ناشناخته برای مردم عادی است، طبیعتا ریسک های بیشتری را برای آنان به همراه دارد. البته نهادهای ناظر تا حدی بسترهای لازم را برای ورود افراد حقیقی به بازار فراهم کرده اند. به عنوان مثال «بورس مجازی» فضایی است که می‌توان بدون ورود سرمایه واقعی در آن به خرید و فروش سهام پرداخت. به این ترتیب افراد تازه وارد می توانند در آن آماده ورود به بازار واقعی شوند.
پس از ورود افراد به بورس نیز صندوق های سرمایه گذاری برای کسانی که از دانش کافی برای خرید و فروش برخوردار نیستند، اندیشیده شده است. از طرف دیگر، رسانه‌های کشور نیز می توانستند اطلاع رسانی های لازم را در این زمینه داشته باشند. مسوولان سازمان بورس باید برای دوران رکود و رشد بازار سرمایه برنامه های جامعی داشته باشد. همچنین ضروری است به شرکت هایی که وارد این بازار می‌شوند، فرصتی حدود ۶ ماهه داد تا برای خود بازارگردان تعریف کنند؛ بازارگردانی که نسبت به سهام شرکت مسوول بوده و ضامن نقدشوندگی آن باشد. مردم نباید دولت را به تنهایی مقصر زیان های خود بدانند. نه تنها دولت بلکه همه کارشناسان نیز بر این تاکید داشتند که افراد باید فقط با پس انداز ها و دارایی های غیرضروری خود وارد بازار سرمایه شوند. بنابراین نباید همه اشتباهات را بر گردن دولت انداخت. همه باید در قبال تصمیمات خود مسوولیت پذیر باشند.
ایرنا: سازمان بورس بهمن‌ماه پارسال طرحی مهمی را ارائه داد. طبق این طرح، کسانی که به تازگی کد بورسی دریافت می‌کنند، باید یک ماه به صورت آزمایشی صرفا در عرضه اولیه‌ها یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعالیت کنند و در انتها با قبولی در آزمون می‌توانند رسما به بازار بورس وارد شوند؛ طرحی که البته بی نتیجه ماند. دلیل عملی نشدن آن چه بود؟
محمودی: بزرگان بازار بورس بر این باور بودند که طرح ارائه شده مانع از ورود سرمایه‌ها به بازار خواهد شد چراکه تازه واردان را یک ماه خارج از بورس نگاه می داشت. دوم این که برخی از کارگزاری های معروف نیز مانع از از انجام این طرح شدند. به این صورت که دفاتر پیشخوان برای جذب افراد به جای آنان به سوالات طرح شده در امتحان پاسخ می دادند. این موضوع باعث شد، افرادی وارد بازار سرمایه شوند که از آگاهی لازم برخوردار نبودند. در حالی که این امتحان بسیار تاثیرگذار است چون تصمیم گیری اشخاصی که وارد این بازار می‌شوند نه تنها روی دارایی خود بلکه بر سرمایه دیگر سرمایه گذاران هم تاثیر می‌گذارد.
ایرنا: موضوع ورود بانک‌ها به بورس را چگونه می بینید؟ آیا فعالیت آنها در این بخش از اقتصاد، اقدامی تخصصی تلقی می‌شود؟
ثابت: حدود دهه های ۷۰، بورس زیر نظر بانک مرکزی مشغول به فعالیت بود. در این دوره کارشناسان یا مدیرانی که به این بازار وارد می‌شدند، آزمون‌های کارگزاری و کارشناسی را در بانک مرکزی ارائه می دادند. به تدریج در سال ۸۴ و طبق قانون جدید، بازارها از یکدیگر تفکیک شدند. اینکه فضایی فراهم شود تا همه از جمله بانک‌ها توانند از بازار سرمایه استفاده کنند، امری ستودنی است. با این حال، قانون رفع موانع تولید ماده ۱۶ و ۱۷ بانک ها را از سرمایه گذاری در بورس و بنگاه داری منع کرده است. در واقع بانک‌ها به عنوان واسطه گران مالی شناخته می شوند که برای جذب و تخصیص بهینه منابع ایجاد شدند اما نباید از یاد برد که بورس محلی برای سرمایه‌گذاری همه نهادها است به این معنی که از نظر قانونی نباید منعی برای فعالیت آنان در این بخش وجود داشته باشد. اگر سرمایه گذاری بانک ها در بورس باعث سودآوری بانک و همچنین عمیق تر شدن و رشد بورس شود، مانعی وجود ندارد. بنگاه داری بانک ها اما با توجه به اینکه موجب می‌شود از وظایف اصلی خود غافل شده و به کارهای حاشیه‌ای سوق یابند، کاملا اشتباه است و نباید انجام شود.
ایرنا: فکر می کنید که دوران ریزش به اتمام رسیده است؟
محمودی: اظهارنظر درباره اینکه ریزش تمام شده است یا خیر امری دشوار است. با نگاهی کلی اما به نظر می رسد در حال حاضر افرادی که تمایل به خروج سرمایه خود داشتند از بازار خارج شده اند. بر اساس تحلیل شاخص ها و نمودارها می‌توان گفت که این ریزش و اصلاح به نقطه ای رسیده که از این به بعد بازار به صورت متعادل پیش خواهد رفت.
ادامه دارد...