راهبردهای طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک در راستای سامان صنوف آلاینده برش‌های متنوعی دارد اما، در یک دهه اخیر تنها اجرای شهرک خودرو در قالب اجرای بند ۲۰ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها عملیاتی شده که این مهم نیز به‌طور کامل به بار ننشسته و هنوز رونق تمام و کمال ندارد.
اجرای طرح شهرک خودرو برای تجمیع خدمات خودرویی از قبیل مکانیکی ،صافکاری، نقاشی اتومبیل، باتری سازی، اگزوزسازی و تمام خدمات مرتبط که به نوعی در زمره صنوف آلاینده هستند در حاشیه کمربند شمالی اراک به مساحت ۲۱۰ هزار متر مربع ایجاد شده که به گواه کارشناسان امر نبود بسترهای لازم و حاکم شدن نگاه تجاری بر آن، طرح را بلاتکلیف گذاشته و سرنوشت آن در کوره‌راه تصمیماتی است که تاکنون اثر عینی نداشته است و شاغلان صنوف خودرویی استقبال و تمایلی در انتقا ل به این شهرک ندارند و سرمایه‌گذاری صورت گرفته راکد باقی مانده است.
با توجه به اینکه اراک در زمره کلانشهرهای آلاینده کشور قرار دارد، لزوم انتقال صنوف آلاینده به خارج از شهر در قالب طرح کاهش آلودگی هوا امری اولویت‌دار است و باوجود اینکه مشمولان این طرح بارها اعلام کرده‌اند که در صورت تامین زمین دولتی در خارج از شهر، هزینه ساخت و ساز و انتقال رده فعالیتی خود را به عهده می‌گیرند، این مهم تاکنون بی‌پاسخ مانده است.
صدور پروانه مکان برای صنوف آلاینده تکلیف شهرداری است
مدیر مشاغل شهری و فرآوری‌های کشاورزی شهرداری اراک گفت: انتقال صنوف آلاینده و مزاحم از کالبد اراک در دروه چهارم فعالیت شورای اسلامی این کلانشهر کلید خورده و در این راستا ۴۵ هکتار زمین در جاده روستای مبارک‌آباد در نظر گرفته شد که اقدامی ارزنده در آن زمان محسوب می‌شد.
«اکبر رضایی» افزود: راه و شهرسازی استان عهده‌دار تامین زمین برای اجرای این طرح بود که تعهدش را در واگذاری زمین اجرایی کرد و شهرداری اراک می‌بایست در ازای تامین این زمین بهای آن را به حساب راه و شهرسازی بریزد.
وی بیان کرد: ارزش بهای زمین واگذار شده به‌دلیل تغییر و تحولات در شهرداری اراک به حساب اداره کل راه و شهرسازی واریز نشد و در شرایط فعلی تامین زمین برعهده اداره اصناف گذاشته شده و شهرداری تنها باید پروانه این مکان را صادر کند.
مدیر مشاغل شهری و فرآوری‌های کشاورزی شهرداری اراک ادامه داد: پس از ساماندهی این مکان توسط اصناف، مشکلات دیگر از جمله پیدا شدن یک مالک شخصی برای ۴۵ هکتار از زمین واگذار شده رخ نمود که موجب شد ادامه کار متوقف شود.
رضایی اظهار داشت: مطالعات برای تامین زمین طرح انتقال صنوف آلاینده در مکان‌های دیگر اجرایی شده و این مهم با جدیت دنبال می‌شود و البته در راستای انتقال صنوف مزاحم، شهرک خودرو نیز در کلانشهر اراک ایجاد شده که بسترهای لازم برای انتقال صنوف خودرویی (صافکاری، مکانیکی و نمایشگاه‌های خودرو) را در خود دارد.
وی تصریح کرد: هنوز شمار زیادی از صنوف خودرویی به شهرک خودرو منتقل نشده‌اند که معضلات متعددی عامل این مسئله است و سیاست‌های تشویقی خوبی برای انتقال این صنوف در نظر گرفته شده است.
مدیر مشاغل شهری و فرآوری‌های کشاورزی شهرداری اراک افزود: ایجاد بازارچه خرید و فروش پرندگان در اراک نیز امسال در دستور کار قرار گرفته که در این خصوصی زمینی در میدان فراهان اراک پیش‌بینی شده و با تهیه نقشه‌های آن اقدامات برگزاری مناقصه برای انتخاب پیمانکار کلید خورده است.
انتقال صنوف آلاینده شهر اراک نیازمند نگاه غیرتجاری است
رئیس شورای اسلامی کلانشهر اراک هم گفت: شهرک خودرو برای انتقال صنوف خودرویی که دارای آلایندگی در مرکز شهر بودند در نظر گرفته شد اما، تاکنون نتیجه مطلوب نداشته و باید نواقص و کندی طرح به صورت اصولی ارزیابی شود.
«مرتضی سورانه» افزود: نگاه حاکم بر ایجاد و مدیریت این شهرک به جای تامین بستر رفاهی و فنی برای شاغلان صنوف آلاینده ، بیشتر جنبه تجاری و اقتصادی دارد و اغلب مغازه‌هایی که در این مکان ایجاد شده از نظر عرصه با فعالیت صنوف مذکور سازگار نیست و کوچک هستند و این مهم موجب شده که صنوف آلاینده از استقرار در شهرک خودرو استقبال نکنند.
وی بیان کرد: این مکان به‌منظور کاهش مشکل آلودگی شهر طراحی شده و باید مغازه‌های آن تنها به شاغلان صنوف آلاینده واگذار شود اما اکنون بسیاری از واحدهای آن از سوی عده‌ای سودجو خریداری شده و تعادل در قیمت را به‌هم زده است به‌طوری که بهره‌بردار واقعی به هیچ وجه توان پرداخت بهای ملک و استقرار در آن را ندارد.
رئیس شورای اسلامی کلانشهر اراک ادامه داد: بحث انتقال سایر صنوف آلاینده نیز از داخل شهر مطرح بود و در این زمینه نشست‌های زیادی برگزار شده اما تامین زمین هنوز قطعی نشده و بلاتکلیف است.
سورانه اظهار داشت: در راستای انتقال صنوف آهن‌فروشان نیز تدابیر ویژه‌ای اندیشیده شده و این مهم در حال پیگیری است و در راستای انتقال صنف پرنده‌فروشان نیز زمینی در جاده فراهان در نظر گرفته شده که به زودی انتقال این صنف نیز انجام می‌شود.
وی ابراز امیدواری کرد: در راستای انتقال صنوف آلاینده و رفع مشکلات زیست محیطی کلانشهر اراک نگاه تجاری حاکم تغییر کرده و هدف متولیان و عوامل دخیل تنها کمک و حمایت واقعی برای انتقال صنوف الاینده از هسته مرکزی شهر به محدوده و شعاع مناسب از کانون جمعیتی باشد.
زمین مورد نیاز برای انتقال صنوف آلاینده شهر اراک تامین نشده است
رئیس اتاق اصناف استان مرکزی نیز گفت: در راستای اسناد بالادستی کاهش آلودگی هوای اراک، مقرر شده بود زمینی دولتی در اختیار اصناف برای انتقال صنوف آلاینده قرار گیرد که این مهم هنوز جامه عمل نپوشیده و تمامی اقدامات در حوزه ساماندهی این صنوف را معطل نگه داشته است.
«جمشید زند» افزود: دلایل متعددی وجود دارد که تاکنون این تکلیف عملیاتی نشده و اگر زمین مورد نیاز در اختیار قرار گیرد، امور ساخت و انتقال آن در کوتاهترین زمان ممکن انجام می‌شود.
وی بیان کرد: صنوف مختلف در راستای کاهش آلودگی هوا آمادگی ساخت و تهیه مجوزها را دارند و انتظار است بحث تامین زمین دولتی مورد توجه ویژه قرار گیرد.
رئیس اتاق اصناف استان مرکزی ادامه داد: زمینی ۴۵ هکتاری در کمیسیون اداره کشاورزی در دست پیگیری برای این امر بود اما، با مشکل مالک روبه‌رو و به مالک واگذار شده و به تازگی زمینی از سوی اوقاف در حال پیگیری است که امید می‌رود به نتیجه برسد و تکلیف کار برای این صنوف نیز مشخص شود.
زند اظهار داشت: پنج هزار واحد آلاینده در بخش‌های مختلف در کلانشهر اراک فعال هستند که انتقال فعالیت آن‌ها به خارج از کانون جمعیتی می‌تواند در بهبود کیفیت هوای این شهر اثر داشته باشد و می‌طلبد که مسئولان امر در تامین زمین مورد نیاز تلاش مضاعفی به کار گیرند.
وی بیان کرد: برخی افراد به اشتباه صنوف آلاینده را مزاحم خطاب می‌کنند در حالیکه هیچ‌کدام از آن‌ها مزاحم نیست بلکه ماهیت کاری پرسر و صدا و توام با آلودگی دارند که باید ضمن تجمیع آن‌ها و نظارت موثر حیاتشان تضمین شده و نقش و خدمات آن‌ها در چرخه فعالیت‌های روزمره اراک دایر باشد.
مقام قضایی برای گره‌گشایی از شهرک خودرو وارد عمل شود
رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی کلانشهر اراک هم گفت: شهرک خودرو بخشی از تدابیر اندیشیده شده در راستای انتقال صنوف آلاینده به خارج از شهر بوده اما، این شهرک با مشکلات زیادی همراه است و نیاز است برای حل و گره‌گشایی آن مسئولان امر و به ویژه دادگستری ورود پیدا کند.
«ایرج رضایی» افزود: در راستای ایجاد این شهرک زمین ارزان اخذ شده و باید به مردم نیز ارزان فروخته می‌شد اما نگاه تجاری و برخی تخلفات مانع رسیدن نتیجه مطلوب به این طرح شده است.
وی بیان کرد: موضوع تحقیق و تفحص در طرح شهرک خودرو چند بار در شورا ارایه شده اما، به‌دلیل برخی سیاسی‌کاری‌ها و طولانی شدن روند کار، موضوع از دستور کار حذف شده است.
دبیر صحن شورای اسلامی کلانشهر اراک ادامه داد: در راستای سایر اقدامات برای کاهش آلودگی هوای اراک، بحث انتقال سایر صنوف آلاینده از مرکز شهر از دوره شورای سوم مد نظر بوده اما تاکنون اقدام قابل توجهی صورت نگرفته است.
رضایی تصریح کرد: در این خصوص مقرر بوده اداره کل راه و شهرسازی زمینی دولت در اختیار این صنوف قرار دهد و حمایت‌های لازم برای تامین زیرساخت‌های این مکان نیز صورت گیرد اما تاکنون این مهم محقق نشده است.
وی گفت: انتظار است صنوف آلاینده این مطالبه را با جدیت بیشتر دنبال کنند و مسئولان امر نیز حمایت‌های لازم را به کار گیرند.
ساماندهی صنوف آلاینده میراثی که از دوره‌های گذشته به شورای پنجم رسیده است
رئیس کمیسیون خدمات شهری شهرداری اراک نیز گفت: یکی از وظایف این نهاد جلوگیری و انتقال مشاغل مزاحم و آلاینده شهری است که از گذشته تاکنون به‌صورت مستمر در جریان بوده است اما، هیچگاه نتوانسته به درختی ریشه‌دار با ثمره و میوه تبدیل شود.
«طوفان محمدی» افزود: برای ایجاد شهرک خودرو در اراک اقدامات زیادی شده اما هنوز نتیجه قطعی نداشته است و ۴۵ هکتار زمین در جاده مبارک آباد برای انتقال سایر صنوف آلاینده در نظر گرفته شد اما دارای مشکل حقوقی است.
وی بیان کرد: درخواست دیگری در رابطه با اخذ ۱۷هکتار در همان محل برای انتقال صنوف مصالح ساختمانی به اداره راه و شهرسازی زده شد که با وجود پیگیری‌های به‌عمل آمده تاکنون اقدامی صورت نگرفته است.
عضو شورای اسلامی کلانشهر اراک ادامه داد: بر اساس قانون مسکن و شهرسازی وظیفه تامین زمین برای انتقال مشاغل آلاینده را دارد و انتظار می‌رود که برای تحقق این مهم اداره کل راه و شهرسازی همکاری ویژه داشته باشد و مشوق‌های لازم برای همکاری بخش خصوصی نیز اعمال شود.
محمدی اظهار داشت: بحث آلودگی هوای اراک چند سالی است که گریبان مردم و مدیریت شهری اراک را گرفته است و با بررسی‌های بسیار و با توجه به مصوبات نشست کاهش آلودگی هوای شهر اراک، طرح انتقال صنوف آلاینده به خارج از شهر ارایه شده است.
وی گفت: بحث انتقال صنوف آلاینده از شورای سوم و چهارم مطرح بوده و تمام وعده‌های داده شده در سال‌های گذشته محقق نشده و این میراث به شورای پنجم و شهردار جدید رسیده و هنوز هم با وجود پیگیری‌های زیاد نتیجه‌ای در پی نداشته است.
شهرداری برای ساماندهی صنوف آلاینده شهر اراک پولی واریز نکرده است
معاون حقوقی و املاک اداره کل راه و شهرسازی استان مرکزی گفت: اختصاص ۵۰ هکتار زمین در اراضی مبارک آباد واقع در پشت میدان تره بار اراک در سال ۹۴ در کارگروه برنامه‌ریزی و توسعه استان برای ساماندهی صنوف آلاینده شهر اراک مصوب شد.
«محمدرضا بختیاری» افزود: بر اساس آن مقرر شد شهرداری پس از آماده‌سازی زمین آن را به صورت قطعه بندی در اختیار صنوف قرار دهد و راه و شهرسازی نیز نسبت به قیمت‌گذاری زمین اقدام کند.
وی بیان کرد: شهرداری در آن زمان به قیمت زمین اعتراض کرد و بحث فروش اقساطی زمین را پیشنهاد کرد که این موضوع به سازمان ملی مسکن منعکس شد و با این پیشنهاد در سال ۹۶ موافقت شد و موضوع به شهرداری اراک ابلاغ شده است اما تاکنون شهرداری پولی را واریز نکرده است.
حفظ سلامت مردم در اولویت هر کار است
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی هم گفت: محیط زیست با هرنوع فعالیت صنوف آلاینده در شهر برخورد جدی دارد و در سلامت مردم با هیچ صنف و گروهی تعارف ندارد.
«رضا میرزایی» افزود: تیم‌های بازرسی محیط زیست صنوف مختلف را به لحاظ نوع فعالیت به‌صورت مستمر رصد می‌کنند و بیشترین تخلف در راستای فعالیت ذوب ضایعات است که این صنوف نیز در داخل شهر نیستند اما برخورد جدی با آن‌ها صورت می‌گیرد.
وی بیان کرد: برخی صنوف آلایندگی صوتی دارند و فعالیت برخی به واسطه عوامل وابسته می‌تواند در افزایش آلودگی نقش داشته باشد که انتظار است این صنوف هرچه سریعتر ساماندهی شود.
اراک شهری است که با وجود عمر ۲۰۰ ساله به سرعت پیر شده و ظرفیت‌های اکولوژیک آن به‌دلیل نبود توازن بین بخش‌های صنعت، خدمات و کشاورزی از مرز سلامت عبور کرده است.
اراک در زمره کلانشهرهای آلوده کشور تقسیم‌بندی شده است و تعیین تکلیف سریع صنایع آلاینده این شهر و ساماندهی صنوف آلوده از مهمترین بندها در طرح جامع کاهش آلودگی هوای این شهر است که تحقق ان همت عالی می‌طلبد.
کلانشهر اراک مرکزیت استان مرکزی را شامل می‌شود و در این خطه بیش از ۶۸۰ هزار نفر جمعیت زندگی می‌کند.