«محسن پاک‌آیین» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، درباره آتش بس میان باکو و ایروان در منطقه قره باغ گفت: برای دستیابی به یک توافق آتش بس پایدار که منجر به یک صلح دائمی شود، باید دید چه اقدامی باید انجام شود که هر دو کشور یعنی هم جمهوری آذربایجان و هم ارمنستان احساس رضایت کرده و فکر کنند که پیروز شده‌اند.
وی افزود: پس از فروپاشی شوروی سابق، منطقه قره باغ اعلام استقلال کرد در حالی که دارای ویژگی کشورهای استقلال‌یافته از شوروی مانند گرجستان، ازبکستان، قرقیزستان و... را نداشت اما ارمنستان به دلیل ترکیب ارمنی‌نشین قره‌باغ از این جمهوری خودخوانده حمایت کرد. بعد دیگر، این بود که ارمنستان پس از حمایت از استقلال قره‌باغ از آذربایجان، هفت شهر از جمهوری آذربایجان را به عنوان منطقه حائل اشغال کرد تا باکو به قره‌باغ حمله نکند و این اشغال تا به امروز ادامه دارد.
پاک‌آیین با تاکید بر اینکه تا مسئله هفت شهر اشغال شده جمهوری آذربایجان حل نشود، بحران قره‌باغ حل و فصل نمی‌شود، تصریح کرد: تا وقتی جمهوری آذربایجان هفت شهر اشغال شده خود را آزاد نکند، خود را محق به آزادی آنها می‌داند و به همین خاطر، درگیری‌ها میان باکو و ایروان ادامه‌دار خواهد بود.
آتش‌بس‌ها منجر به صلح دائمی نمی‌شود
به گفته سفیر اسبق ایران در باکو، شاید به صورت موقت، آتش بسی هم میان دو طرف اعلام شود اما این مسئله منجر به صلح دائمی نمی‌شود. در واقع، توافق‌های آتش بس بیشتر برای خرید زمان و جبران خسارت‌ها، تجدید قوا و ایجاد آمادگی برای جنگ و رویارویی مجدد است.
وی با اشاره به ناکامی میانجیگری‌های انجام شده تا به امروز خاطرنشان کرد: میانجیگران به مسئله اصلی یعنی اشغال سرزمینی رخ داده نمی‌پردازند. در دوران جنگ هم میانجیگرانی بودند که بجای آنکه از صدام بخواهند تا عراق از خاک ایران خارج شود، می‌گفتند آتش بس کنید درحالی که آتش بس تا تداوم اشغال سرزمینی بی‌معنی بود.
آتش بس اخیر نیم‌ساعت هم دوام نیاورد
پاک‌آیین با بیان اینکه آتش بس ایجاد شده کنونی حاصل مذاکرات ۱۰ ساعته میان وزرای امور خارجه آذربایجان و ارمنستان در مسکو بود، ابراز داشت: این آتش بس نیم‌ساعت هم دوام نیاورد و سریعا نقض شد. شرایط هم جنگی است و دائما هر طرف دیگری را متهم به نقض آتش بس می‌کند.
وی با اشاره به نارضایتی مردم جمهوری آذربایجان از آتش بس میان باکو و ایروان ابراز داشت: مردم جمهوری آذربایجان از آتش بس اعلام شده احساس نارضایتی داشتند و دولت نمی‌توانست در برابر مطالبات مردم پاسخگو نباشد. چرا که اشغال هفت شهر موجب آوارگی یک میلیون نفر شده و مردم خواهان بازگشت به مناطق و شهرهای خود هستند.
حل بحران قره‌باغ گروگان هفت شهر اشغال شده آذربایجان است
به گفته این دیپلمات پیشین، حل و فصل بحران قره‌باغ گروگان هفت شهر اشغال شده آذربایجان است. ارمنستان هم نسبت به این هفت شهر ادعایی ندارد ولی آنها را منطقه حائل قره‌باغ می‌داند. بنابراین از این هفت شهر باید رفع اشغال کرد تا زمینه گفت‌وگوهای سیاسی میان باکو و ایروان فراهم شود.
پاک‌آیین تنها سازوکاری که می‌تواند ضامن آتش بس دائمی میان باکو ایروان باشد را شورای امنیت برشمرد و بیان کرد: تنها مکانیزم ایجاد آتش بس، شورای امنیت سازمان ملل است که تاکنون چهار قطعنامه در این باره صادر کرده و خواستار رفع اشغال هفت شهر آذربایجان توسط ارمنستان شده اما این قطعنامه‌ها اجرایی نشده است.
وی افزود: شورای امنیت دارای مکانیزم‌هایی مانند فصل هفتم منشور ملل متحد، اعمال تحریم و حتی استفاده از زور است اما شورای امنیت که برخی از آنها ریاست گروه مینسک را برعهده دارند، از اجرای آن قطعنامه‌ها ناتوان است و تا وقتی هم که این قطعنامه‌ها اجرا نشوند، میانجیگری دیگر کشورها به نتیجه نمی‌رسد.
برخی کشورها نمی‌خواهند مناقشه قره‌باغ حل شود
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی درباره نقش برخی از کشورها منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در ادامه بحران قره‌باغ هم یادآور شد: یکسری از بازیگران منطقه‌ای از ادامه بحران قره‌باغ سود می‌برند که از جمله آنها رژیم صهیونیستی است. آنها به بهانه جنگ به باکو سلاح می‌فروشند و ایروان هم برای کاهش مناسبات میان اسرائیل و جمهوری آذربایجان با تل‌آویو رابطه رسمی برقرار کرده است.
پاک‌آیین با اشاره به اهداف آذربایجان عنوان کرد: اسرائیل با ادامه بحران قره‌باغ هم سلاح می‌فروشد، هم با هر دو کشور همکاری اطلاعاتی و جاسوسی می‌کند، هم موجب تداوم بحران در شمال ایران می‌شود و هم تلاش می‌کند رابطه آذربایجان و ارمنستان را با ایران دچار تنش کند.
وی با بیان اینکه برخی از کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نمی‌خواهند مناقشه قره‌باغ حل شود، گفت: ترکیه و ارمنستان دچار اختلافات شدید مرزی و مناسبات خصمانه‌ای هستند. آنکارا برای تقویت رابطه با باکو به عنوان یک کشور ترک و همچنین ضربه وارد کردن به ایروان علاقه‌مند به ادامه تنش است. روسیه هم بی میل نیست که کشورهای استقلال یافته از شوروی برای تامین نیازهایشان همچنان وابسته به مسکو باشند.