به گزارش ایرنا، معلولان و سالمندان یکی از اقشار آسیب پذیر جامعه هستند که با وجود جمعیت قابل توجه آنها در کشور، متأسفانه به دلیل بی‌توجهی مردم و مسوولان در بسیاری از موارد حتی از کمترین حقوق خود محروم مانده‌اند.
اگرچه سال‌هاست شعارهای حق شهروندی و مشارکت اجتماعی معلولان به یکی از پر طرفدارترین وعده‌های انسان دوستانه تبدیل شده است اما در مقام عمل از آن فاصله گرفته ایم و فقدان مناسب سازی درست در شهر به انزوای اجتماعی معلولان منجر شده است.
نابینایان، معلولان و سالمندان همانند دیگر شهروندان از حقوق شهروندی برخوردار هستند اما متاسفانه گاهی اوقات در برخی از مواقع شاهد رعایت نشدن این حقوق هستیم.
بارها دیده شده که محیط شهری از جمله خیابان‌ها و پیاده روها برای معلولان ویلچری یا اشخاص نابینا مناسب سازی نشده و مشکلات فراوانی برای آنان به وجود آورده است.
بر اساس آمار ارائه شده، ۱۰ درصد جمعیت هر شهری را معلولان و سالمندان تشکیل می‌دهند که به‌عنوان بخشی از شهروندان جامعه باید نیازهای آنها مورد توجه قرار گیرد.
معلولیت به عنوان یک محدودیت و پدیده‌ای اجتماعی بخشی انکارناپذیر از زندگی بشری است که متولیان امر و دست اندرکاران گاهی با صرف هزینه‌های ناچیز و اندک می‌توانند از بار مشکلاتی که بر این قشر جامعه تحمیل شده بکاهند اما گویا کارشناسی نبودن اجرای بسیاری از طرح‌های عمرانی در شهرها، تخصیص نیافتن اعتبارات کافی و... مانع اجرای طرح‌های مناسب سازی در شهرها شده است.
این مساله به گفته بسیاری از فعالان اجتماعی حوزه معلولان به منزوی شدن جامعه بزرگی از معلولان، سالمندان و جانبازان منتهی می‌شود.
عملکرد ضعیف ستاد مناسب سازی، کاهش حضور اجتماعی معلولان را در پی دارد
مدیرعامل کانون معلولان توانا قزوین در این خصوص گفت: یکی از مهمترین مشکلات معلولان و جانبازان در شرایط کنونی دسترسی ناپذیری شهرهاست که موجب شده تا بسیاری از خدمات شهری برای معلولان غیرقابل دسترسی باشد.
محمدرضا هادی پور افزود: با وجود تاکید چندین ساله بر مساله مناسب‌سازی و انعکاس چالش‌های این حوزه باز هم می‌بینیم خیابان‌ها، معابر، حتی ساختمان دستگاه‌های دولتی و ساختمان‌های مسکونی برای تردد معلولان مناسب نیست.
وی با اشاره به اینکه بهزیستی در تمام استان‌ها و شهرها دبیر ستاد مناسب‌سازی است، اظهار داشت: متاسفانه این سازمان آنگونه که باید به وظیفه خود عمل نمی‌کند و از طرفی مسوولان دستگاه‌ها نیز همکاری جدی در این خصوص ندارند.
این فعال حوزه معلولان ادامه داد: دسترسی ناپذیری شهری نتیجه‌ای جز انزوا و کاهش حضور اجتماعی معلولان ندارد درحالی‌که این گروه در سهیم بودن از امکانات جامعه هیچ تفاوتی با دیگران ندارند و برابر با همه شهروندان مالیات پرداخت می‌کنند بنابراین بی‌توجهی به نیازهای آنان در سطح جامعه به معنای تبعیض عمدی و خلاف اخلاق و قانون است.
قوانین مناسب سازی ضمانت اجرایی ندارند
کارشناس شهرسازی و عضو نظام مهندسی ساختمان استان قزوین معتقد است بسترهای قانونی مناسب‌سازی محیط‌های شهری برای حضور معلولان فراهم شده است و تنها برای اجرایی شدن آن به مدیران مجری و توجیه شده نیاز است.
سمیرا قانع افزود: وقتی به تاریخچه مناسب سازی معابر شهری نگاه می‌کنیم به کرات لغو قوانین دیده می‌شود، این به آن معناست که قوانین متعددی برای این منظور از دهه ۷۰ تاکنون تدوین شده است اما متاسفانه هیچ کدام از این قوانین ضمانت اجرایی نداشته اند.
وی اظهار داشت: مناسب سازی برای معلولان، جانبازان و سالمندان اگرچه در دهه‌های گذشته به یک دغدغه عمومی تبدیل شد اما به دلیل نقص قوانین اجرایی نشده است، چون در حوزه مناسب سازی ما با ۲ بعد مناسب سازی محیط داخلی ساختمان و محیط‌های شهری و خارج از ساختمان مواجهیم که در هر ۲ بخش نیز نقص‌های بسیار زیادی مشاهده می‌شود.
این کارشناس معماری و شهرسازی تصریح کرد: متاسفانه نقص ضمانت اجرایی در قانون از یک سو و ضعف در اجرا از سوی دیگر ۲ عامل اجرا نشدن مناسب سازی در محیط‌های داخلی و خارجی هستند که موجب شده تا اقلیت افراد معلول، کم توان و دارای محدودیت‌های حرکتی نادیده گرفته شوند و حداقل حقوق اجتماعی این افراد برای دسترسی به خدمات مورد نیازشان را از آنها دریغ کنیم.
قانع گفت: اگر بخواهیم همه انواع محدودیت‌ها شامل محدودیت‌های فیزیکی دائمی، محدودیت‌های موقتی نظیر بیماری، بارداری و حتی کودکان و معلولیت‌های ناشی از جانبازی و سوانح را در نظر بگیریم با جمعیت بزرگی مواجه هستیم که از حداقل حقوق خود بهره‌مند نیستند، از این رو نیاز است تا معماران در محیط‌های داخلی ساختمان و طراحی محیط‌های عمومی و اداری توجه ویژه‌ای به این بخش داشته باشند.
وی خاطرنشان کرد: این در حالی است که بسیاری از فارغ التحصیلان دانشگاهی ما در زمان آغاز به کار تخصص و تجربه کافی را ندارند و با قوانین و مقررات موجود در این حوزه آشنا نیستند و نهایتا در پی این زنجیره معیوب بیشترین آسیب به این گروه‌های حساس وارد می‌شود.
این کارشناس معماری و شهرسازی اظهار داشت: با وجود کارشناسان و متخصصین حرفه‌ای در استان قزوین به دلیل برخی از رانت‌ها افرادی وارد بازار شدند که تجربه و تخصص کافی ندارند و همین فقدان اشرافیت به قوانین ساخت و ساز موجب شده است تا بسیاری از پروژه‌های بزرگ ما بدون نگاه به مسائل بدیهی نظیر مناسب سازی ساخته و اجرایی شود.
دسترسی برابر همه شهروندان به خدمات اجتماعی ضروری است
مسوول کمیته مناسب سازی نظام مهندسی ساختمان استان قزوین نیز در این خصوص گفت: باید به گونه‌ای طرح‌های عمرانی اجرا شود که همه افراد جامعه توانایی دسترسی به همه امکانات را داشته باشند از این رو ساختار شهر باید بر اساس دسترس پذیری برنامه ریزی شده باشد اما متاسفانه این مساله از گذشته تنها به صورت تئوری بیان شده ولی در اجرای پروژه‌ها اهمیت جدی به آن داده نشده است.
هاشم عزت‌ور افزود: با پیشرفت روش‌های شهرسازی و نگاه‌های ویژه به گروه‌های دارای محدودیت فیزیکی نظیر معلولان، جانبازان و سالمندان انتظار می‌رفت توجه بیشتری به مناسب سازی شهری صورت گیرد، اما متاسفانه این ایراد الان هم به بسیاری از پروژه‌ها وارد است و همچنان نگاهی که برای مناسب سازی باید وجود داشته باشد نیست.
وی اظهار داشت: برای رفع این مشکل جدی در مرحله اول نیازمند ایجاد حسن نیت در بین همه مسوولان هستیم که اگر این اتفاق بیفتد با کمی دقت نظر، شهر برای سالمندان و معلولان گلستان خواهد شد ولی تا زمانی که مسوولین شهر حساسیت و دغدغه این افراد را نداشته باشند نمی‌توان انتظار تغییرات جدی داشت.
این عضو نظام مهندسی ساختمان استان قزوین خاطرنشان کرد: گاهی اوقات نیز تمایل برای اجرای کار هست اما هزینه‌ها به درستی هدایت نمی‌شود یا کمتر از نیاز واقعی تخصیص داده می‌شود که خود این مساله آسیب زاست، به طور مثال الان در یک شهر و یا پیاده رو قدم بزنیم خواهیم دید که موزائیک‌های سکه‌ای برای تردد نابینایان به درستی جاگذاری نشده است و گاهی این مسیر به یک بن بست ختم می‌شود که نهایتا جز حادثه آفرینی برای معلولان فایده دیگری ندارد.
عزت‌ور اضافه کرد: ایرادی که در بسیاری از طرح‌ها و پروژه‌ها شاهد آن هستیم اجرای طرح‌ها بدون مناسب سازی است و انتظار داریم که بعد از اجرا برای مناسب سازی فکری انجام شود در حالی که اگر نگاه ما این باشد که همه اقشار مردم حق استفاده از خدمات را دارند باید از ابتدا در مرحله طراحی پروژه‌ها نگاه ویژه‌ای به مناسب سازی صورت گیرد.
وی افزود: با وجود تاکید همه مسوولان بر مناسب سازی باید قبول کرد تا زمانی که اعتقاد قبلی و الزام عملی وجود نداشته باشد اتفاق خاصی در این حوزه نخواهد افتاد.
عزت‌ور گفت: اگرچه در حال حاضر می‌توان گفت که اتفاقات خوبی افتاده است و برخی از ادارات نسبت به مناسب سازی اقدام کردند ولی هنوز برخی از دستگاه‌ها به دلیل نوع ساخت هنوز مناسب سازی و مسیرهای ویژه معلولان و جانبازان را ایجاد نکرده اند.
وی افزود: برای این نوع از ادارات تشکیل میز خدمت در جلوی درب به منظور سهولت ارائه خدمات به این افراد به صورت جدی پیگیری و اجرایی شده است.
نظام مهندسی با جدیت، مناسب سازی شهری را پیگیری می‌کند
مسوول کمیته مناسب سازی نظام مهندسی ساختمان استان قزوین تاکید کرد: نظام مهندسی با جدیت در این حوزه مشغول کار است و کمیسیون مناسب سازی را ایجاد کرده و قوانین را به نوعی که به مناسب سازی منتهی شود شکل داده است.
عزت ور تصریح کرد: متاسفانه نظام مهندسی در حوزه ساختمان‌های بند «ج» و «د» ورود پیدا نمی‌کند یا کمتر ارجاع و اعمال نفوذ می‌شود، در ساختمان‌های عمومی دولتی نیز سلسه قوانینی چیده شده که مانع از نظارت دقیق و اعلام نظر ما می‌شود.
وی ادامه داد: با این وجود ما تلاش می‌کنیم این اتفاق در ساختمان‌های که در اختیار داریم بیفتد و موارد مصوب شده طبق چک لیست نقشه‌ها مناسب سازی شود.
این مسوول گفت: ما خیلی تلاش کردیم در تمام ساختمان‌های شخصی اعم از آپارتمان‌های ۴۰ متر تا ساختمان‌های ۵۰۰ متری این مناسب سازی لحاظ شود ولی قوانین دست ما را می‌بندد.
مسوول کمیته مناسب سازی نظام مهندسی ساختمان استان قزوین تصریح کرد: برای ایجاد مناسب سازی و حضور اجتماعی معلولان اول باید محل سکونت افراد مورد توجه قرار بگیرد و سپس به محله و شهر و امکان عمومی بپردازیم چون مشکلات از این دست بسیار زیاد است.
وی افزود: تلاش می‌کنیم تا در حد امکان با فرهنگ سازی، مناسب سازی را انجام دهیم چون نه توانایی قانون‌گذاری داریم و نه خیلی قانون ما در این زمینه مناسب است.
شهرداری نگاه ویژه‌ای به مناسب سازی معابر شهری دارد
سرپرست معاونت شهرسازی و معماری شهرداری قزوین گفت: این شهرداری، نگاه ویژه‌ای به مناسب‌سازی معابر و طراحی ساختمان‌های عمومی برای سالمندان، معلولان جسمی و حرکتی دارد و در مقایسه با سایر شهرها از جایگاه خوبی برخوردار است.
حمید ضیایی افزود: در این راستا اقدامات شاخصی در راستای مناسب‌سازی معابر عمومی و فضاهای شهری به منظور سهولت دسترسی آسیب‌مندان، ناتوانان جسمی و سالمندان در دستور کار شهرداری قرار دارد که در حال انجام است.
وی با تاکید بر رویکرد مدیریت شهری قزوین مبنی بر مناسب‌سازی ورودی اماکن شهری، اظهار داشت: اکنون توسط سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری قزوین، ورودی ۳۰ بوستان در سطح شهر مناسب سازی شده است و ورودی بوستان ملت نیز به زودی مناسب سازی می‌شود.
ضیائی اضافه کرد: ۵۰ درصد از معابر اصلی منطقه یک با اعتبار ۳۰ میلیارد ریال، ۸۰ درصد از معابر اصلی منطقه ۲ با اعتبار ۷۵ میلیارد ریال و ۶۰ درصد از معابر اصلی منطقه سه با اعتبار ۶۰ میلیارد ریال برای افراد کم‌توان جسمی، حرکتی و آسیب‌پذیر مناسب سازی شده است و این آمار نشان می‌دهد که وضعیت شهر قزوین نسبت به گذشته خیلی تغییر کرده است.
وی اجرای سطوح شیب‌دار در پیاده‌روها، تغییر رنگ و بافت کف‌سازی محل تقاطع‌ها، اجرای کف پیاده‌روها از مصالح سنتی و غیر لغزنده، هم‌سطح‌سازی درپوش‌ها با کف پیاده‌روها و استفاده از موزاییک‌های شیاردار برای تعیین مسیر و جهت حرکت و مبلمان شهری از جمله نیمکت‌ها در پیاده‌روها را از اقدامات در حال انجام برای مناسب‌سازی معابر عمومی و فضاهای شهری قزوین برای معلولان و سالمندان عنوان کرد.
معاون شهردار قزوین تاکید کرد: مدیریت شهری قزوین در انجام همه پروژه‌های شهری از نظرات کارشناس مشاور که خود نیز روشندل است استفاده می‌کند و این مهم در راستای تحقق اهداف مناسب‌سازی محیط شهری برای افراد کم‌توان جسمی، حرکتی و آسیب‌پذیر بسیار تاثیرگذار است.
وی افزود: هم اکنون بزرگترین بوستان تخصصی معلولان در محله پونک به مساحت ۲ و نیم هکتار در حال احداث است و همچنین سازمان اتوبوسرانی شهرداری قزوین با ۵۰ دستگاه اتوبوس مخصوص به افراد کم‌توان جسمی، حرکتی و آسیب‌پذیر در ۱۵ محور خدمات می‌دهد.
ضیائی تصریح کرد: تمامی دغدغه مدیریت شهری این است که بتواند خدمات شایسته‌ای به افراد کم‌توان جسمی و حرکتی و آسیب‌پذیر ارائه کند و در این راستا در حال برنامه ریزی و سیاست گذاری است.
سرپرست معاونت شهرسازی و معماری شهرداری قزوین افزود: همچنین در حال حاضر ۴۰ محور اصلی شهر برای تردد معلولان مناسب سازی شده است و امیدواریم این رویه همچنان ادامه داشته باشد.
وی یادآور شد: رویکرد جدی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری قزوین توجه به نیازهای جامعه و مطالبات اجتماعی مردم است که مساله مناسب سازی در همین دسته قرار می‌گیرد؛ از این رو در تلاشیم تا در اجرای پروژه‌ها با دقت نظر زیاد مساله مناسب سازی اجرایی شود.
ضیائی افزود: طراحی ساختمان‌های عمومی بر اساس ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای آسیب‌مندان، ناتوانان جسمی و سالمندان الزامی است و به مناطق سه‌گانه شهرداری ابلاغ شده است تا صدور پایان کار ساختمان‌های عمومی منوط به رعایت قوانین و ضوابط شهرسازی و معماری برای آسیب‌مندان و معلولان صورت گیرد.
بودجه شهرداری قزوین برای مناسب سازی شهر پنج برابر شده است
رییس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر قزوین گفت: بودجه شهرداری قزوین برای مناسب سازی شهر و دسترس پذیری شهروندان دارای معلولیت پنج برابر شده است.
مهدیه‌سادات قافله‌باشی با اشاره به عملکرد شورای پنجم برای معلولان، اظهار داشت: مصوبه‌ای در هشت بند برای معلولان در شورا به تصویب رسیده و به‌واسطه آن دو ردیف بودجه برای مناسب سازی شهر و دسترس پذیری شهروندان دارای معلولیت اختصاص یافته است.
وی اظهار داشت: مناسب‌سازی فضای عمومی برای معلولان، یکی از شاخص‌های اصلی توسعه‌یافتگی محسوب می‌شود و شهرداری به طور جدی به دنبال این مهم است.
قافله باشی با اشاره به دسترسی ناپذیری معلولان و سالمندان، افزود: فعالیت و حضور حداکثری این گروه‌ها در جامعه نیازمند ایجاد فضای مناسب و دسترس پذیری اماکن عمومی است، به این معنا که محیط شهری برای افراد کم توان جسمی و معلولان آماده شود تا آنان بتوانند مانند سایر افراد جامعه از این امکانات استفاده کنند، تنها در این شرایط است که حقوق شهروندی نیز برای آنها رعایت می‌شود.
این عضو شورای شهر قزوین ادامه داد: شهر مطلوب، شهری است که به نیازهای شهری هر طیفی از شهروندان از کودکان، سالمندان، کم توانان و ناتوانان جسمی تا افراد معمولی، سالم و تندرست پاسخگو باشد.
وی گفت: در شهر مطلوب باید شبکه‌های شهری، اجتماعی، فرهنگی و ارتباطی آن برای همه شهروندان، از هر نوع و طیفی تعریف شده باشد و هیچ کس، با هیچ ویژگی خاصی خارج از دایره شهر قرار نگیرد.
قافله باشی اضافه کرد: همه شهروندان با هر میزان توانایی و هر شرایطی حق دارند از امکانات و خدمات شهری برخوردار باشند و هر شهروندی سهمی از آن دارد و مدیران شهری موظف به احقاق حقوق آنان در این زمینه هستند.
رییس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای شهر قزوین تصریح کرد: در قزوین اعضای شورا کامل می‌دانند افراد معلول چه خواسته‌ای دارند اما به قوانین بالادستی قوی‌تری نیاز داریم تا مدیریت شهری در حوزه معلولان به صورت تخصصی ورود کند.
قافله‌باشی افزود: شورای شهر پای معلولان ایستاده و تنها نهادی است که در حوزه معلولان به واسطه بودجه‌های مستقلی که دارد حرکت‌هایی هرچند کوچک انجام داده است.
وی خاطرنشان کرد: کمیته مناسب سازی استان نیاز به قوانینی دارد تا اگر اعضای کنونی، در دوره بعدی شورا حاضر نبودند، این اتفاقات کوچک دوباره رخ داده و متوقف نشود به عبارت دیگر باید سازمان شهرداری‌های کشور برای اجرای سختگیرانه‌تر قوانین به مدیریت شهری حکم کند.
قافله باشی با اشاره به اختصاص بودجه برای مناسب سازی معابر شهری، افزود: در پیاده روسازی مشکلاتی چون نبود آگاهی پیمانکاران برای استفاده از مصالح مناسب وجود دارد و لازم است شهرداری برای پیمانکارانی که با آنها در حوزه پیاده راه سازی همکاری می‌کند، کلاس‌های آموزش اجباری در نظر بگیرد.
این عضو شورای شهر قزوین تاکید کرد: تسهیل تردد در معابر شهری، استفاده از ناوگان حمل‌ونقل عمومی و ایجاد فضای ورزشی ویژه معلولان از جمله وظایف مدیریت شهری است که برای اجرای درست آن مشاورانی از جامعه معلولان با ما همکاری می‌کنند.