پس از شیوع بیماری کرونا از اسفند سال گذشته در کشور و استان اصفهان، مسوولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و پزشکان چندین راهکار را برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری، توصیه و شیوه‌نامه‌های بهداشتی ابلاغ کردند که با فراز و نشیب‌هایی همراه بود و در ابتدای امر با مشکلات زیادی از جمله کمبود تولید و عرضه لوازم پیشگیری در بازار و پاسخگو نبودن به تقاضای زیاد مردم مواجه شد.
استفاده از ماسک یکی از این شیوه‌نامه‌های بهداشتی است که اهمیت آن روز به روز افزایش یافت و با توجه به اوج گرفتن مجدد بیماری کرونا از یک ماه گذشته در شهرهای بزرگ، استفاده از آن در تهران، اجباری و برای سرپیچی از آن جریمه‌های نقدی در نظر گرفته شد.
میزان استفاده از ماسک در اصفهان پس از اعمال محدودیت‌های فصل بهار و همچنین ابلاغ شیوه‌نامه‌های بهداشتی به واحدهای صنفی برای بازگشایی و از سرگیری فعالیتشان، رو به بهبودی رفت تا آنجا که در تیر ماه و پس از راه‌اندازی پویش همگانی " من ماسک می‌زنم " به بیش از ۷۵ درصد رسید و تحسین مقام‌های ارشد کشور و کارشناسان را بهمراه داشت اما به مرور زمان این آمار کاهش یافت و امروز اعدادی بین ۳۷ تا ۵۰ درصد عنوان می‌شود.
اصفهان یکی از مناطقی است که با رشد چشمگیر مبتلایان به کرونا و تعداد بیماران بستری شده در بیمارستان‌ها در هفته‌های اخیر مواجه شد و مسوولان و پزشکان یکی از مهمترین دلایل آن را کاهش رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی در سطح جامعه بویژه کمرنگ شدن استفاده از ماسک عنوان می‌کنند.
استفاده نکردن مردم از ماسک دلیل افزایش آمار بیماران کرونایی
استاندار اصفهان، استفاده نکردن از ماسک توسط مردم را دلیل افزایش مبتلایان به کرونا در استان اصفهان دانست و تاکید کرد که از میان ۴۷ شهر با وضعیت قرمز در کشور اصفهان، نجف‌آباد، کاشان و خمینی‌شهر از جمله شهرهایی هستند که کمتر از ماسک استفاده می‌کنند که جای تاسف دارد.
عباس رضایی افزود: آنچه باعث نگرانی است درصد پایین استفاده از ماسک در استان اصفهان است زیرا براساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حال حاضر تنها ۳۷ درصد از مردم استان از ماسک استفاده می‌کنند.
مدیر بهداشت محیط مرکز بهداشت استان اصفهان میزان استفاده از ماسک در میان مردم این خطه در زمان حاضر را حدود ۵۰ درصد اعلام و خاطرنشان کرد که این میزان در بین متصدیان واحدهای صنفی کمتر است.
سید مهدی میرجهانیان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا درباره آمار ۳۷ درصد افزود: این نرخ، میانگین استفاده از ماسک در بخش‌های مختلف مانند اماکن عمومی، مردم و واحدهای صنفی است.
از هزینه‌ها تا عادی شدن کرونا و اعتقاد به قضا و قدر
مردم و کارشناسان دلایل مختلفی را برای بی‌توجهی یا کم‌توجهی تعدادی از مردم به شیوه‌نامه‌های بهداشتی از جمله استفاده از ماسک در اصفهان عنوان می‌کنند و تاکید دارند که این دلایل باعث کاهش آمار ماسک زدن شده است، آنها آمار متفاوتی از میزان استفاده از ماسک اعلام می‌کنند اما همگی قبول دارند که رعایت این پروتکل بهداشتی نسبت به گذشته کاهش یافته است.
یکی از کارکنان مراکز درمانی اصفهان با بیان اینکه استفاده از ماسک در مکان‌هایی مانند اداره‌ها که بدون ماسک اجازه ورود نمی‌دهند، خوب است، گفت: اما در سایر اماکن میزان استفاده از ماسک کمتر شده است که بسته به محله و سطح اجتماعی و اقتصادی مردم تفاوت دارد.
عباسیان در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه میزان استفاده از ماسک در محله‌هایی که سطح اقتصادی متوسط یا پایین دارد نسبت به سایر نقاط، بیشتر کاهش یافت، افزود: بنظر می‌آید میزان استفاده ماسک در بین مردان کمتر از زنان است و برخی از افرادی که ماسک نمی‌زنند، تصور می‌کنند بدلیل اینکه تا کنون این بیماری را نگرفتند، دیگر به آن مبتلا نمی‌شوند.
رستگارمهر یکی از شهروندان خمینی‌شهر در غرب اصفهان نیز به خبرنگار ایرنا گفت که استفاده از ماسک در مکان‌هایی که الزامی است مانند اداره‌ها، جا افتاده است اما در میان مردم عادی و در سطح معابر عمومی خیلی از افراد هنوز از ماسک استفاده نمی‌کنند.
ماسک ها به مردم رایگان داده شود
وی با بیان اینکه ممکن است تامین و خرید ماسک بصورت روزانه برای افراد عامی، کار آسان و ارزانی نباشد، افزود: برخی از مردم بویژه آنها که شغل آزاد دارند یا بیکار هستند خرید ماسک را هزینه اضافه می‌دانند.
وی با اشاره به اینکه بنظر می‌آید بحران کرونا برای عده‌ای از مردم عادی شده است و اعتقاد دارند که باید با آن زندگی کرد، تصریح کرد: بنظرم ماسک در زمان حاضر تنها راه جلوگیری از بیماری کروناست و لازم است که ماسک مناسب و رایگان در اختیار مردم قرار گیرد تا استفاده از آن به نرخ قابل قبول برسد.
خامسی یکی از شهروندان اصفهانی میزان استفاده از ماسک در بین مردم را حدود ۴۰ درصد دانست و تاکید کرد افرادی که ماسک نمی‌زنند هنوز ابعاد فاجعه بیماری کرونا را درک نکردند.
زهرا راهداری یکی از شهروندان اصفهانی است که به هزینه‌های خرید ماسک اشاره کرد و گفت: قیمت هر ماسک بین یکهزار و ۳۰۰ تا ۲ هزار تومان است و بعنوان مثال یک خانواده پنج نفره برای خرید ماسک، دستکش و مواد ضد عفونی کننده باید بخشی از درآمد خود را اختصاص دهد اما برای برخی افراد مانند کارگران یا مهاجران که حقوق کمی دارند، خرید و استفاده از ماسک اولویت ندارد.
وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: برخی افراد مسن، زنان خانه‌دار یا افرادی که در هیاهوی فضای مجازی نیستند و درآمد آنها نیز کم است بدلیل ناآگاهی یا سطح اقتصادی پایین به استفاده از ماسک کم توجهی یا بی توجهی می‌کنند.
یکی از شهروندان اصفهانی نیز با اشاره به اینکه کمتر از ۵۰ درصد مردم از ماسک استفاده می‌کنند، خاطرنشان کرد که سالمندان بهتر این موضوع را رعایت می‌کنند.
مریم کاویانی در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه جوانان بدون ماسک بسیار به چشم می‌خورند، اضافه کرد: بنظر می‌آید عادی سازی شرایط برای مردم و ترجیح دادن مسائل اقتصادی بر سلامت از دلایل کاهش استفاده از ماسک در سطح جامعه است.
حسینی یکی از جوانان اصفهانی که از ماسک در بیشتر مواقع استفاده نمی‌کند در پاسخ به خبرنگار ایرنا درباره دلیل این کار گفت: بسیاری از افراد را می‌شناسم که با وجود رعایت کردن کامل پروتکل‌های بهداشتی به کرونا مبتلا شدند که نشان می‌دهد این کارها مانند ماسک زدن چندان موثر نیست و اگر قرار باشد این بیماری را بگیرم به آن مبتلا می‌شوم.
وی با بیان اینکه انگیزه چندانی برای استفاده از ماسک ندارد، تصریح کرد: در برخی اخبار آمده است که مردم عادی از ماسک پارچه ای استفاده کنند از طرف دیگر مطالبی در شبکه های اجتماعی منتشر شده است مبنی بر اینکه این ماسکها کارایی چندانی در برابر ویروس کرونا ندارد و اگر قرار باشد که ماسک سه لایه بخریم و فقط یک بار از آن در روز استفاده کنیم برای من و خانواده‌ام هزینه‌بر است.
ضرورت افزایش درک تهدید بیماری از سوی همه
یک متخصص پزشکی اجتماعی نیز اعتقاد دارد که عده‌ای از مردم هنوز به تهدید درک شده‌ای از بیماری کرونا نرسیدند و بهمین دلیل شیوه‌نامه‌های بهداشتی از جمله ماسک زدن را رعایت نمی‌کنند.
پرستو گلشیری با بیان اینکه آگاهی مردمی بواسطه اطلاع‌رسانی از کرونا افزایش یافته و مطالب آموزشی بسیاری در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها منتشر می‌شود تا میزان حساسیت درک شده در بین مردم نسبت به این پدیده افزایش یابد، افزود: عده‌ای از افراد هنوز به درک مناسبی از این وضعیت نرسیدند و گمان می‌کنند که آنها بیمار نمی‌شوند یا اگر بیمار شوند، فوت نمی‌کنند که همین امر باعث چنین رفتارهایی می‌شود.
این عضو هیات علمی گروه پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان خاطرنشان کرد: موضوع کرونا و سلامت نیز برای عده‌ای از مردم نیز بدلیل دغدغه‌های فکری در اولویت نخست قرار ندارد.
یک جامعه شناس و استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا نیز در گفت و گو با ایرنا به دسته‌های مختلفی از افرادی که از ماسک استفاده نمی‌کنند، اشاره کرد و اظهار داشت: بخشی از آنها به قضا و قدر معتقدند و می‌گویند که اگر قضا باشد آنها به این بیماری مبتلا می‌شوند و از آن گریزی نیست.
حسن ثقفیان با بیان اینکه عده ای دیگر بطور احساسی و عاطفی با این موضوع برخورد می کنند، افزود: دسته ای از افراد هنوز بیماری کرونا را جدی نگرفتند.
وی به خسته شدن مردم از شرایط و محدودیت‌های ناشی از کرونا اشاره و تصریح کرد: این موضوع مختص ایران نیست و در بسیاری دیگر از کشورها نیز به چشم می‌خورد و در آنها هم رعایت پروتکل‌های اجتماعی کاهش یافته است.
این استاد دانشگاه، نا امیدی نسبت به آینده و لجاجت با سیستم را نیز از دیگر دلایل استفاده نکردن از ماسک خواند و گفت: بیشتر این افراد از آسیب‌های استفاده نکردن از ماسک آگاهند زیرا اطلاع‌رسانی خوبی در سطح جامعه در این زمینه صورت گرفته است اما این کار آنها باعث می‌شود که افرادی که درست رفتار می‌کنند نیز گریبانگیر این آسیب‌ها شوند.
اجباری کردن ماسک همراه با سازوکار صریح و مورد پذیرش باشد
کاهش استفاده از ماسک در کشورمان بویژه در شهرهای بزرگ در هفته‌های اخیر نگرانی شدیدی ایجاد کرد بطوریکه تدابیری مانند طرح اجباری کردن ماسک در تهران به اجرا گذاشته شد و به گفته عباس رضایی استاندار اصفهان، اعمال جریمه برای افرادی که از ماسک استفاده نمی‌کنند پس از تهران از هفته‌های آینده برای استان‌ها اجرا می‌شود.
رضا فدایی مدیر گروه بیماری‌های واگیر مرکز بهداشت اصفهان نیز با تاکید بر اینکه در شرایط موجود و حاد شدن بیماری کرونا به اجرای طرح اجباری شدن ماسک به شدت نیاز داریم، گفت: این کار باعث می‌شود تا این کار به فرهنگ تبدیل شود.
سید مهدی میرجهانیان مدیر بهداشت محیط اصفهان نیز با بیان اینکه بی خیال شدن مردم نسبت به بیماری کرونا یکی از مهمترین دلایل کاهش استفاده از ماسک در اصفهان است، اجباری کردن ماسک و در نظر گرفتن جریمه برای رعایت نکردن آن را مفید دانست.
سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نیز با بیان اینکه در روزهای اخیر گزارشی مبنی بر بهبودی میزان استفاده از ماسک در این خطه گزارش نشده است، تصریح کرد: موافق اجباری شدن استفاده از ماسک هستیم اما باید ساز و کار مشخصی برای آن تعریف شود.
آرش نجیمی افزود: این ساز و کار باید قانونی، روشن، صریح و مورد پذیرش جامعه باشد تا نتیجه بخش شود.
یکی از شهروندان اصفهان نیز با بیان اینکه با اجباری شدن استفاده از ماسک موافق است، توضیح داد: ماسک فقط یک راه کاهش احتمال ابتلا به کرونا بوده و به معنی حل مسئله نیست بنابراین نباید با تاکید بر ماسک از راهکاری دیگر غافل شد.
کوشا محمدی با بیان اینکه مدیران باید سیاست مشخصی در مواجهه با کرونا داشته باشند، افزود: اگر مسوولان موضوع را جدی بگیرند مردم هم بیشتر متوجه موضوع شده و بهتر رعایت می کنند.
اعظم غریبی یکی از زنان خانه‌دار اصفهان تاکید کرد که با طرح ماسک اجباری کاملا موافق است و اگر امکان کنترل دورهمی‌ها هم وجود داشت، بسیار خوب می‌شد.
اما به گفته راهداری شهروند اصفهان پرداخت جریمه نقدی برای افراد متمول که به شیوه‌نامه‌های بهداشتی بی توجهند، اهمیت ندارد اما در این میان افراد کم درآمد متحمل ضرر می‌شوند.
معین جهانبخش شهروند دیگر اصفهانی با بیان اینکه یکی از مبتلایان به کرونا بوده است، تاکید کرد که با طرح اجباری کردن ماسک موافق است زیرا همه پزشکان و متخصصان روی آن اتفاق نظر دارند اما بنظر می‌آید هنوز بسیاری از مردم این ویروس را باور ندارند.
شیرین فارسی یک کارمند شاغل در اصفهان نیز با بیان اینکه استفاده از ماسک از نظر روحی و روانی بار مثبتی برای جامعه در این شرایط بهمراه دارد، تصریح کرد: با اجباری شدن استفاده از ماسک موافقم اما به شرطی که رعایت سایر شیوه‌نامه‌های بهداشتی نیز در جامه نهادینه شود.
کاویانی دیگر شهروند اصفهانی نیز با تاکید بر اینکه به شدت موافق با اجباری شدن استفاده از ماسک است، گفت: اگر از ابتدای شیوع بیماری کرونا، ماسک زدن اجباری شده و ترددها تا این حد آزاد نمی‌شد، امروز به آمار بالای مبتلایان و مرگ و میر نمی رسیدیم.
جامعه شناس و استاد دانشگاه نیز اجرای طرح‌هایی مانند اخذ جریمه را یکی از نسخه های اولیه روان‌شناسی اجتماعی برای برخورد با چنین پدیده‌هایی خواند و گفت: برخی مسائل اگر با جبر همراه شود، درونی خواهد شد که یکی از نمونه‌های بارز آن بستن کمربند ایمنی است که در سال های گذشته در کشورمان رعایت نمی شد اما با اعمال جریمه های نقدی و سخت گیری، امروز به یک فرهنگ و هنجار تبدیل شده است.
ثقفیان با بیان اینکه جبر باید همراه با نظارت باشد، افزود: امروز تهیه کردن ماسک کار غیر ممکنی نیست و مردم اگر بخواهند می‌توانند حتی از ماسک های پارچه ای موجود در بازار نیز استفاده کنند.
با این‌حال تعدادی از مردم نیز مخالف اجرای طرح هایی مانند ماسک اجباری هستند و اعتقاد دارند که این برنامه‌ها، موقتی و زودگذر خواهد بود و پس از مدت کوتاهی به فراموشی سپرده می‌شود.
کارشناسان تاکید دارند که تفاوتی بین گروه‌های سنی مختلف درباره استفاده از ماسک وجود ندارد و ماسک‌های جراحی ساده و پارچه‌ای برای پیشگیری از شیوع بیماری کرونا در زمان حاضر برای مردم مناسب است؛ به گفته کارشناسان در صورت استفاده از ماسک پارچه‌ای لازم است که هر روز پس از استفاده شسته شده و سپس توسط اتو خشک شود و ماسک سه لایه نیز فقط برای چند ساعت در یک روز قابل استفاده است.
محمدرضا شانه‌ساز رییس سازمان غذا و داروی کشور نیز بیست و دوم مهر جاری اعلام کرد: ماسک های سه لایه در داروخانه ها با قیمت مصوب یکهزار و ۳۰۰ تومان در اختیار مردم قرار می گیرد و فروش ماسک با قیمت بیش از این رقم مصداق گرانفروشی است.
وی افزود: از حدود ۹۰ روز پیش قیمت ماسک به نرخ یکهزار و ۳۰۰ تومان تعیین شده اما اجرا نشده بود و در این مدت نیز شاهد بودیم که ماسک سه لایه با قیمت های بیشتر به دست مردم می رسد اما توزیع ماسک در داروخانه ها شروع شد و طبق دستور رئیس جمهوری رعایت قیمت مصوب ماسک برای عرضه به مردم باید اجرا شود.
استان اصفهان در وضعیت قرمز و حاد بیماری کرونا قرار دارد و در زمان حاضر یکهزار و ۶۵۱ بیمار دارای علائم کرونا در بیمارستان‌های استان اصفهان بستری هستند که از میان آنها ۳۲۵ بیمار در بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) تحت درمان قرار دارند.
نمودار موارد ابتلا و بستری روزانه به علت کرونا در کشور از حدود یک ماه گذشته روند صعودی به خود گرفت و به دنبال این روند افزایشی، موارد مرگ و میر ناشی از بیماری کووید ۱۹ بطور بی سابقه افزایش یافت.
بنا به گزارش وزارت بهداشت، تا کنون بیش از ۵۱۳ هزار نفر بطور قطعی به بیماری کرونا مبتلا شدند که از میان آنها بیش از ۲۹ هزار نفر جان خود را از دست دادند.