این بحث نزدیک به چهار دهه است در شیراز تداوم دارد که جدیدترین بحث مخالفان و موافقان نامگذاری‌های مکان های شهری، بیستم مهر ۹۹ با مصوبه شورای شهر شیراز در زمینه تغییر نام یک مسیر حدود ۶۰ متری حدفاصل چهارراه حافظیه تا چهارراه ادبیات رخ داد.
آرامگاه لسان الغیب در این مسیر قرار دارد که شورای شهر شیراز این مسیر را در یکصد و پنجاه و چهارمین نشست خود به نام استاد شجریان نامگذاری کرد یا آنگونه که بیان می کند، تغییر نام داد.
در نشست این شورا عنوان شد:تاثیرپذیری استاد شجریان از غزلیات حافظ شیرازی و اشعار سعدی در آثار موسیقیایی او و اهمیت مکتب ادبی شیراز در موسیقی سنتی معاصر مشهود است و به منظور قدردانی از سالها خدمت ارزنده هنری استاد شجریان و نیز با توجه به درخواست‌های مکرر مردمی مبنی بر نامگذاری خیابانی به نام این هنرمند ارزنده، خیابان رو به روی آرامگاه حافظ حد فاصل چهار راه ادبیات تا چهارراه حافظیه به نام گذر استاد محمدرضا شجریان معرفی شد.
همچنین در این نشست، با تصویب اعضای این نهاد، شهرداری شیراز موظف شد که نسبت به ساخت سردیس مرحوم استاد محمدرضا شجریان اقدام و آن را در محور حافظیه شیراز نصب کند.
زنده نگه داشتن نام استاد شجریان و پاسداشت خواننده بلندآوازه اشعار حافظ،وجه اشتراک اظهارات مخالفان و موافقان این تغییر نام بود اما جملگی منتقدان گلایه ای را مطرح می کنند که پیشتر در نامگذاری معابر این شهر نیز مطرح شده است.
مخالفان این طرح اظهار می کنند که تغییر نام معابر و خیابان هایی که قدیمی است و در بین آحاد جامعه ریشه دارد به صلاح شهر نیست و باعث کم رنگ شدن هویت شهری و سردرگمی مردم خواهد شد.
اغلب منتقدان با نامگذاری معبری به نام استاد شجریان موافق اما در این مورد بخصوص با محل در نظر گرفته شده مخالفت می کنند.
مسیری سنگفرش و بدون منزل
مکانی که به نام استاد محمدرضا شجریان تغییر نام یافته یا نامگذاری شده، دارای حدود ۱۴ ساختمان است که همگی اداری و غیر مسکونی هستند.
به عبارت دیگر، مسیر یادشده که شورای شهر شیراز از واژه ترکیبی «گذرحافظ» برای توصیف آن استفاده کرده، تهی از منازل مسکونی است و از سمت شرق بسته شده است.
شهرداری و اداره کل میراث فرهنگی فارس در تیرماه ۱۳۹۱ هنگامی که عملیات سنگفرش خیابان مقابل آرامگاه حافظ آغاز شد، این مسیر را بستند و دلیل کار خود را حفاظت از آرامگاه این شاعر بیان کردند.
اکنون نیز این مسیر از سمت شرق به غرب بسته شده و دارای سنگفرش است،سنگفرش هایی که لرزه بر اندام اتومبیل های عبوری از سمت غرب به شرق این مسیر می افکنند.
کارمندان و برخی ارباب رجوع ادارات دولتی که در این مسیر مستقر هستند، اتومبیل های خود را در آن پارک می کنند و پارکینگ کوچک روباز هم در این مکان ایجاد شده است.
به استناد چنین موقعیتی، یکی از شهروندان در تماس با خبرنگار ایرنا گفت: مکانی که هیچ پلاک ثبتی ندارد و همواره به نام حافظیه شناخته می شده، با تغییر نام نمی تواند بیانگر یادبود برای استاد شجریان باشد.
سما امانت مرام ادامه داد: اگر شورای شهر قصد نامگذاری مکانی به نام استاد جریان دارد باید جایی جدید یا مکانی که کمتر به نام کسی یا عنوانی شناخته شده به نام این استاد نامگذاری کند.
یک شهروند دیگر نیز گفت: گذر حافظ معنا ندارد؛ گذر در بافت قدیم شیراز بوده و معماری مشخصی داشته است ضمن اینکه نام گذر حافظ هیچگاه بین مردم و مورخان مطرح نبوده است بنابراین مسیری کوتاه را به نام استاد شجریان گذاشتن و آن را تغییر نام گذر حافظ به گذر شجریان نامیدن، غیر اصولی است.
جمال افسر ادامه داد: بهتر است شورای شهر شیراز پیش از نامگذاری عجولانه با کارشناسان مشورت کند همچنین به سوابق تاریخی این شهر توجه داشته باشد.
این مسیر را اعضای شورای شهر و برخی مقامات رسمی «گذرحافظ» تلقی می کنند.
گذر با نام حافظ شهره است
نماینده مردم شهرستان‌های شیراز و زرقان در مجلس شورای اسلامی در واکنش به اقدام شورای شهر شیراز پیرامون تغییر نام مسیر مقابل آرامگاه حافظ به نام محمدرضا شجریان در نامه‌های جداگانه‌ای خطاب به فرماندار شهرستان و رئیس شورای شهر شیراز، خواستار لغو این نامگذاری شد.
در متن نامه علیرضا پاک فطرت آمده است: شورای اسلامی شهرشیراز در مصوبه اخیر خود اقدام به نامگذاری خیابان روبه روی آرامگاه حافظ موسوم به گذرحافظیه (محورحافظیه) به نام استاد شجریان کرده که این مسئله موجب انتقاد و اعتراض عده کثیری ازمردم این کلانشهرشده است.
در ادامه نامه شهردار سابق شیراز آمده است: ضمن احترام به ساحت هنرایرانی- اسلامی و ارزش نهادن به مقام هنرمندان شاخص کشورعزیزمان ایران و با توجه به تقاضای مکرر شهروندان شیرازی، پیشنهاد می‌شود از آنجا که خیابان مذکور یک گذر ملی با شهرتی جهانی بوده و از سالها قبل در مجاورت مردم و گردشگران نیز به همین نام شناخته شده،کماکان نیز به همین نام (گذرحافظ) شناخته وماندگاربماند.
همه مصوبات شورای شهر برای اجرایی شدن نیازمند تایید نهایی در فرمانداری این شهرستان است که بر همین اساس خبرنگار ایرنا برای اطلاع از این موضوع سراغ مسولان فرمانداری شیراز رفت.
رد یا تایید روی میز کمیته تطبیق
معاون برنامه ریزی و توسعه فرمانداری شیراز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: مصوبه شورای شهر شیراز در خصوص تغییر نام گذری در شیراز به نام استاد شجریان طی روزهای اخیر در دبیرخانه فرمانداری اعلام وصول شده است.
عبدالرسول حقیقی افزود: هنوز مشاورین و اعضای کمیته تطبیق مصوبات شوراهای اسلامی فرمانداری شهرستان شیراز در این باره اظهارنظر نکرده‌اند.
معاون برنامه ریزی و توسعه فرمانداری شیراز ادامه داد: این مصوبه شورای شهر شیراز احتمالا طی هفته آینده در جلسه آتی کمیته تطبیق بررسی و نظر نهایی در این باره اعلام خواهد شد.
وی اضافه کرد: درخواست های تایید یا رد و مستندات قانونی مخالفین و موافقین طرح تغییر نام گذر حافظ به نام شجریان و هر مصوبه دیگری در کمیته تطبیق به بحث و تبادل نظر گذاشته و در نهایت در این خصوص تصمیم‌گیری نهایی انجام خواهد شد.
حقیقی اظهار داشت: نمایندگان دستگاه قضایی،شورای حل اختلاف استان و فرماندار شیراز در کمیته تطبیق کرسی دارند و درباره تمام مصوبات شوراهای اسلامی تصمیم گیری خواهند کرد.
نامگذاری‌ها شتابزده و احساسی نباشد
رییس کمیسیون فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شورای اسلامی شهر شیراز بیستم مهرماه ۹۹ زمانیکه طرح دو فوریت تغییرنام گذر حافظ به نام استاد شجریان در دستورکار این نهاد برای تصمیم گیری قرار گرفت تنها مخالف این نامگذاری بود و در دفاع از این مخالفت عنوان کرد: اخیرا به دلیل نامگذاری خیابان ایمان که قبلا همت نام داشته و در ماه‌های اخیر به نام وکلا تغییرنام یافت هجمه سنگینی به مدیریت شهری وارد شد که هنوز نیز دامنه این تصمیم‌گیری و نارضایتی شهروندان، گریبان بعضی از اعضای شورا را گرفته است.
احمد تنوری افزود: خیابان حافظیه و گذری که به این نام در این محل قرار دارد حدود ۱۰۰ سال است که به این نام شناخته می‌شود و اکنون نیز تغییر آن دشوار است و باید اگر قصد نامگذاری معبری به نام استاد شجریان وجود دارد این طرح به کمیسیون نامگذاری این شورا ارجاع و با بررسی کافی تصمیم کارشناسی در این باره گرفته شود.
این عضو شورای شهر شیراز بیان کرد: من تنها عضو این شورا بودم که به دلیل علاقه شخصی به استاد شجریان بصورت حضوری در مراسم تشییع و تدفین پیکر او در توس شرکت کردم و قلبا به این استاد بلند آوازه موسیقی علاقه مندم اما با تغییرنام احساسی و شتابزده معبری قدیمی که در بین مردم شناخته و جاافتاده بنام استاد شجریان مخالفم.
او اظهار داشت: نمایندگان مردم در شورای شهر شیراز اگر قصد نامگذاری معبری به نام استاد شجریان را دارند بهتر است خیابان و حتی بزرگراهی تازه تاسیس که مواردی نیز وجود دارد در این کلانشهر به نام استاد شجریان نامگذاری کنند تا هم مردم سردرگم نشوند و هم جامعه با این نام عادت کنند و با آن خو بگیرند.
او عنوان کرد: مردم شیراز حدود ۱۰۰ سال است که معبر مقابل حافظیه را به نام حافظ می شناسند و قطعا تغییر نام این گذر در عمل ممکن نخواهد بود زیرا مردم کماکان نیز به نام حافظ این گذر را می شناسند و این تغییر نام فقط سردرگمی مردم و خصوصا گردشگران داخلی و خارجی را در پی خواهد داشت.
تنوری همچنین پیشنهاد نامگذاری بزرگراهی در حال احداث در شمال غرب شیراز به نام استاد شجریان به جای تغییر نام گذر حافظ را داد اما این پیشنهاد مورد موافقت اکثریت اعضای شورای شهر شیراز قرار نگرفت.
محمدرضا شجریان هنرمند عرصه آواز و موسیقی سنتی ایران که از وی با عنوان "خسرو آواز ایران" یاد می‌شود پس از تحمل دوره طولانی بیماری پنجشنبه شب هفدهم مهرماه ۹۹ در سن ۸۰ سالگی در بیمارستان جم تهران درگذشت.
مرحوم شجریان سالها از بیماری ریه رنج می‌برد و در روزهای اخیر به دلیل مشکلات ریوی و تنفس ناپایدار، افت فشار خون و افت سطح هوشیاری در بخش مراقبت‌های ویژه بستری شده بود.
شجریان زاده اول مهر ۱۳۱۹ در مشهد، موسیقی‌دان، آهنگ‌ساز، خواننده و خوشنویس ایران زمین و نامزد ۲ جایزه گِرمی (Grammy Awards) بود و سایت انجمن آسیا وی را به عنوان پرآوازه‌ترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی معرفی کرد.
همچنین روزنامه ونکوورسان کانادا او را یکی از مهم‌ترین هنرمندان موسیقی در سال ۲۰۱۰ و یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرده بود.
مرحوم شجریان در طول فعالیت هنری خود موفق به تولید ۶۰ آلبوم موسیقی، خوانندگی در تیتراژ فیلم‌هایی همچون دلشدگان، ابجد و زمستان و اجرای ده‌ها کنسرت داخلی و بین‌المللی شد.
پیکر او شنبه نوزدهم مهر ۹۹ در توس خراسان رضوی در محوطه آرامگاه فردوسی به خاک سپرده شد.
گزارش از محمد امین افشارپور / ویرایش و تیتر از غلامرضا مالک زاده