«مظاهر یوسفی» روز یکشنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: یکی از مهمترین مسائل کشت و کار انار، آفت خطرناک کرم گلوگاه برای این محصول است که موجب افت کمی و کیفی محصول شده و نقش موثری در کاهش بازارپسندی این میوه دارد.
این پژوهشگر ادامه داد: وجود یک لارو در داخل میوه، راه ورود قارچ‌های گندخوار را باز کرده و این عوامل باعث پوسیدگی و گندیدگی میوه شده و خسارت سنگینی متوجه تولیدکنندگان این محصول می‌شود.
وی اظهارداشت: هرچند ممکن است محصول آلوده در داخل کشور در مناطقی که مصرف‌کننده امکان انتخاب ندارد مصرف و یا با وجود برخی مسایل بهداشتی، فرآورده‌های محصول آلوده به بازار عرضه شود ولی چنین محصولی به هیچ‌وجه امکان صادرات ندارد و این امر باعث از دست دادن جایگاه بازار پررقیب جهانی شده و در نتیجه خسارت قابل توجهی به منابع ارزی صادرات غیرنفتی کشور وارد می‌کند.
عضو هیات علمی بخش تحقیقات گیاه‌پزشکی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی اضافه کرد: کرم گلوگاه انار، Ectomyelois ceratoniae Zeller (Lep. : Pyrallidae)، آفتی با گسترش جهانی است که علاوه بر ایران در فرانسه، قبرس، هند، عراق، لبنان، الجزیره، یونان و لیبی گزارش شده است.
یوسفی گفت: کرم گلوگاه انار در ایران دارای میزبان‌های متعددی است و علاوه بر انار به مرکبات، انجیر، گردو و سیب نیز حمله می‌کند و در مورد میزان خسارت آن آمار و ارقام متفاوتی ارایه شده و بین ۱۵ تا ۹۰ درصد گزارش شده است.
وی خاطرنشان کرد: مطالعات انجام شده درباره این آفت روی درخت انار در استان فارس نشان داده که حشرات نسل اول در اواخر تیرماه، نسل دوم در اواسط مرداد، نسل سوم در نیمه دوم شهریور و نسل چهارم در اواخر مهرماه ظاهر می‌شوند.
وی گفت: ترکیبات شیمیایی موجود در سرکه چوب دارای مواد شیمیایی حشره کش، قارچ کش و باکتری‌کش است، بنابراین استفاده بهینه از سرکه چوب با حفظ ماده موثره آن می‌تواند برای کنترل حشرات موثر باشد.
وی اظهار داشت: فرمولاسیون به فرم میکروکپسول و تغییراتی که روی ترکیبات سرکه چوب اعمال می‌شود موجب بهبود کیفیت و تاثیر بیشتر و ایمنی آن می‌شود.
این پژوهشگر بیان کرد: سرکه چوب یا pyroligneous acid یک مایع اسیدی است و به صورت معمول قهوه‌ای تیره و چسبناک است و از کربوهیدرات‌های اکسیژن‌دار تشکیل شده که در روند تولید ذغال چوب تولید می‌شود و مایعی است که از گاز حاصل از سوختن چوب تازه در یک شرایط بی‌هوازی و تقطیر و فشرده‌سازی آن به دست می‌آید
یوسفی گفت: سرکه چوب خام تقریبا حاوی ۲۰۰ جزء شیمیایی، مانند اسید استیک، فرمالدهید، فنل، متانول و ترکیبات شیمیایی نیتروژن دار با ۸۰ تا ۹۰ درصد رطوبت و ۱۰ تا ۲۰ درصد ترکیبات آلی است.
وی اضافه کرد: سرکه چوب در بهبود خصوصیات خاک، شکستن خواب بذر، جوانه زنی و تسریع رشد گیاه و به خصوص در فعالیت‌های بیولوژیکی قارچ‌ها و علیه موریانه‌ها قابل استفاده است و اثرات علف کشی نیز دارد.
عضو هیات علمی بخش تحقیقات گیاه‌پزشکی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی اضافه کرد: کاربرد مقدماتی سرکه چوب خام روی درختان انار تا ۷۶ درصد خاصیت دورکنندگی روی آفت کرم گلوگاه انار را نشان داد و همچنین استفاده از سرکه چوب خام برای کنترل آفت مگس جالیز، موجب کاهش آلودگی آفت را تا ۲۱ درصد، در مقایسه با میزان ۹۷ درصدی نشان داد.
یوسفی بیان کرد: تحقیقات نشان داده که بهترین شکل کاربرد اسانس‌ها با ترکیبات شیمیایی مختلف استفاده از میکروکپسول است، این روش با محصور کردن اسانس، میزان از بین رفتن ماده مؤثره اسانس را کاهش می‌دهد و به عنوان پوششی که غلظت بسیار بالا از مواد ریز را در بر دارد، سبب حفاظت از آن‌ها در محیط می‌شود و امکان رهاسازی کنترل شده و مناسب را فراهم می‌کند.
وی عنوان کرد: در واقع فرمولاسیون رهاسازی تحت کنترل اجازه می‌دهد مقادیر کم آفت کش‌ها مورد استفاده قرار گیرد، به طوریکه بیشترین تأثیر در محدوده زمانی مورد نظر و کم‌ترین خسارت زیست‌محیطی را داشته باشد.
این پژوهشگر افزود: فناوری کپسوله کردن در زمینه‌های مختلف علمی و صنعتی توانسته پیشرفت‌های چشمگیری به همراه داشته باشد و شرکت‌های تولیدکننده سموم آفت کش را به سمت این فناوری سوق داده و کاهش مصرف سموم، افزایش کارایی، سازگاری بیشتر با محیط‌زیست، بهبود کیفیت و کاهش خطرات تماسی از فواید آن است.
یوسفی تصریح کرد: در این تحقیق تلاش شد تا کارایی فرمولاسیون‌های تهیه شده از سرکه چوب بر روی کرم گلوگاه انار بررسی شود که برای اجرای طرح، یک باغ انار به وسعت یک هکتار با تعداد حداقل ۵۰۰ درخت، با رقم و سن درختان یکسان و سابقه آلودگی به کرم گلوگاه انتخاب شد.
وی گفت: تیمارهایی از غلظت‌های متفاوت سرکه چوب بررسی و سه مرحله محلول پاشی به فاصله زمانی یک‌ماه انجام شد و نمونه‌برداری از میوه‌های آلوده به کرم گلوگاه انار در باغ به فواصل زمانی دو هفته بعد از آخرین مرحله محلول پاشی از دیگر اقدامات بود، ضمن آنکه سوزانندگی برگ و میوه انار هم در این طرح بررسی شد.
یوسفی بیان کرد: نتایج این تحقیق در سال اول اجرای پروژه نشان داد که این ترکیبات دورکننده می‌توانند در مدیریت تلفیقی کرم گلوگاه انار نقش موثری در کاهش خسارت این آفت خطرناک در باغ‌های انار داشته باشد و باقیمانده زیست محیطی خطرناکی برای مصرف کنندگان و محیط طبیعی پیرامون خود ندارد.
وی در خصوص روش‌های مبارزه با کرم گلوگاه گفت: محققان بهترین روش مبارزه را کاهش ذخیره زمستانه آفت، یعنی جمع‌آوری لاروهای زمستان گذران که در انارهای پوسیده باقیمانده در روی درختان و یا کف باغ به سر می‌برند، می‌دانند که به همراه این روش، سوزاندن انارهای پوسیده و همگانی نمودن روش فوق ضروری است.
یوسفی عنوان کرد: نتایج تحقیقات نشان داده است که این روش مبارزه به تنهایی پاسخگوی کنترل کرم گلوگاه نیست و با توجه به موارد ذکر شده و نیز بیولوژی این آفت، بهترین روش در کاهش خسارت آفت، جلوگیری از آلوده شدن میوه است و روش پرکردن گلوی انار با گل کف باغ به عنوان روشی مطمئن و با صرفه اقتصادی برای کاهش جمعیت کرم گلوگاه انار معرفی شده است اما در این روش معمولا پس از خشک شدن گل، بدلیل کاهش حجم آن، ترکهایی در اطراف گل ایجاد می‌شود که در نتیجه امکان آلودگی میوه وجود دارد و از همه مهمتر، این روش باعث کاهش بازار پسندی میوه برای صادرات می‌شود.
وی گفت: یک تحقیق نیز حذف پرچم انار را پس از اوج تخمگذاری پروانه‌های نسل زمستانه آفت در جلوگیری از آلودگی میوه را موثر دانسته و آن را توصیه کرده است، و با توجه به نتایج بدست آمده، مشخص شده است که در صورت کاربرد این روش در زمان مناسب و به روش صحیح، امکان کاهش چشمگیر آلودگی به آفت وجود دارد.
عضو هیات علمی بخش تحقیقات گیاه‌پزشکی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان مرکزی ادامه داد: همچنین بر اساس اعلام نتیجه تحقیق اعلام شده دیگر، استفاده از پوشش توری پارچه‌ای تاج گل‌های انار قبل از بازشدن به مقدار قابل توجهی موجب کاهش آلودگی میوه‌ها به کرم گلوگاه انار می‌شود که با نگاهی اجمالی به تحقیقات انجام شده در ارتباط با روش‌های کنترل و پیشگیری کننده از آلودگی محصول مشاهده می‌شود که هر روشی که مانع تخم‌ریزی آفت در تاج گل و میوه انار شود، یک راهکاری برای کاهش خسارت این آفت است.
انار از جمله درختان میوه نیمه‌گرمسیری محسوب می‌شود که وسعت کاشت آن در کشور زیاد است و با توجه به بومی بودن این محصول و رشد مصرف کنندگان آن در خارج از کشور، از لحاظ صادراتی دارای ارزش زیاد است.
بر اساس آمار سازمان جهاد کشاورزی استان مرکزی، این استان با سطح زیرکشت بیش از ۹ هزار هکتار، جایگاه دوم تولید انار کشور را دارد و این میوه به همراه پسته، کشمش و گل و گیاهان زینتی از محصولات صادراتی استان نیز محسوب می‌شود.