همه‌گیری بیماری کرونا، از آغاز سال ۲۰۲۰ یعنی از زمستان ۱۳۹۸ موجب لغو و تعویق بسیاری برنامه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در سراسر دنیا شد. از سوی دیگر محدودیت‌هایی که سازمان بهداشت جهانی برای گردهمایی‌ها اعلام کرد و بر اساس آن پروازهای بین‌المللی لغو شدند، فرصتی فراهم آورد که روش‌های نوینی برای برگزاری نمایشگاه‌های گوناگون ابداع و به کار گرفته شود.
نمایشگاه های کتاب نیز از این روند دور نبودند و با برگزاری آنلاین توانستند از خاموشی روند انتقال فرهنگ میان کشورها جلوگیری کنند. ناشران و موسسات فرهنگی ایرانی نیز سهم خود را با حضور آنلاین در این نمایشگاه‌ها ادا کردند. اگر برای شما هم اهمیت دارد که بدانید کدام نمایشگاه ها در دوران کرونا، میزبان کتاب ها و محصولات فرهنگی ایرانی بودند، این گزارش را بخوانید.
نمایشگاه کتاب کودک بولونیا ۲۰۲۰
نخستین نمایشگاه جهانی کتاب، پس از اعلام همه‌گیری جهانگیر، نمایشگاه کتاب بولونیا ۲۰۲۰ بود. این نمایشگاه که از سال ١٩٦٢ برگزار می شود، بزرگترین رویداد جهان در زمینه کتاب و محصولات چند رسانه‌ای کودکان به شمار می‌آید.
این نمایشگاه که همواره در فروردین ماه برگزار می‌شد، مسئولان برگزاری این نمایشگاه باسابقه، پس از برگزاری ۵۶ دوره حضوری این رویداد فرهنگی، برای قطع زنجیره بیماری همه‌گیر کرونا و با همکاری ناشران بین‌المللی حوزه کتاب کودک تصمیم گرفتند این نمایشگاه را از ۱۵ تا ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۹ (۴ تا ۷ می ۲۰۲۰) به صورت آنلاین برگزار کنند.
نمایشگاه کتاب کودک بولونیا، با حضور چند موسسه و ناشر ایرانی برگزار شد که موسسه خانه کتاب ایران (قبل از تغییر نام و ادغام)، موسسه انتشاراتی علمی و فرهنگی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و انتشارات طوطی از جمله ناشران ایرانی حاضر در این نمایشگاه بودند. نشر طوطی در این نمایشگاه، رتبه نخست غرفه‌های خارجی را دریافت کرد.
نکته دیگری که در این نمایشگاه اهمیت دارد، نمایشگاه آثار حسن موسوی، برنده جایزه بزرگ براتیسلاوا و طراح جلد کاتالوگ تصویرگران نمایشگاه کتاب کودک بلونیاست که یکی از بخش‌های ویژه نمایشگاه کتاب کودک بولونیا بود.
نمایشگاه کتاب پکن ۲۰۲۰
بیست و هفتمین نمایشگاه بین المللی مجازی کتاب پکن نیز تحت تاثیر شیوع بیماری کرونا برای اولین بار به صورت مجازی برگزار شد و جمهوری اسلامی ایران، در این نمایشگاه، حضوری پررنگ داشت.
موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، انتشارات سوره مهر، شمع و مه، نیماژ، طوطی، الهدی، دانشگاه علامه طباطبایی، جامعه المصطفی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، چشمه، مرکز ساماندهی ترجمه و نشر علوم انسانی و معارف اسلامی و آژانس‌های ادبی پل، تماس، کیا و دایره مینا، نمایندگان ایران در نمایشگاه مجازی کتاب پکن بودند.
موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در این نمایشگاه به معرفی کتاب‌های برگزیده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و جایزه جلال آل احمد در ادوار مختلف به زبان انگلیسی، معرفی آثار برگزیده حوزه کودک و نوجوان، معرفی ۱۰۸ نویسنده برتر حوزه کودک و نوجوان و معرفی سایت کتاب هایی از ایران که امکان دسترسی مخاطبان خارجی را به بیش از ۱۹۰۰ عنوان کتاب ایرانی با چکیده انگلیسی فراهم کرده است، پرداخت.
معرفی صنعت نشر ایران، معرفی طرح گرنت و معرفی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به زبان انگلیسی در قالب ویدیو کلیپ و بارگذاری در بخش رویدادهای فرهنگی، از دیگر اقدامات حضور موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در این دوره از نمایشگاه مجازی کتاب پکن بود.
نمایشگاه کتاب فرانکفورت ۲۰۲۰
هفتاد و دومین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب فرانکفورت که قرار بود در تاریخ ۲۳ تا ۲۷ مهر به‌صورت فیزیکی برگزار شود، با توجه به شرایط حاکم بر جامعه جهانی متأثر از شیوع ویروس کرونا، صرفاً به شکل مجازی برگزار شد.
موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، انتشارات بین‌المللی الهدی، انتشارات جامعه المصطفی، آگرین، آمو، خانه هنرمندان، به نگار، آموزشی و پژوهشی بوعلی، فرین، ایرانشناسی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، کتاب آبان، چشمه، نیماژ، افق، امید سخن، سمت، انتشارات شباویز، سوره مهر، طوطی، ویژه نشر و آژانس‌های ادبی دایره مینا، کیا و پل از جمهوری اسلامی ایران در بخش مجازی این نمایشگاه حضور داشتند.
در هفتاد و دومین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب فرانکفورت شرکت کنندگان با استفاده از پلتفرم طراحی شده در سایت نمایشگاه اقدام به معرفی و نمایش کتاب و کاتالوگ های خود کردند و در بخش های دیگر، گفت و گوی آنلاین نویسندگان و آشنایی ناشران از سراسر دنیا، صورت گرفت.
در این نمایشگاه که قدمت آن به پانصد سال می رسد، بیش از ۳۸۸ هزار عنوان کتاب در سایت نمایشگاه بارگذاری و برگزاری بیش از سه هزار و سیصد رویداد و نشست آنلاین و آفلاین برگزار شد.
نمایشگاه کتاب اندونزی ۲۰۲۰
چهلمین دوره نمایشگاه بین‌المللی کتاب اندونزی به صورت مجازی با حضور ۱۶۰۰ ناشر اندونزیایی و کشورهایی مانند ایران، چین، مالزی، تایلند، هند، آلمان، ترکیه، انگلستان، آمریکا و کشورهای عضو اتحادیه ناشران «آ سه آن» و با معرفی حدود ۴۰ هزار عنوان کتاب جدید و با برگزاری وبینارهای تخصصی و آموزشی از ۷ تا ۱۶ مهر ۱۳۹۹( Sep ۲۸ – ۷ Oct ۲۰۲۰) برگزار شد.
در این نمایشگاه که برای اولین بار به‌صورت مجازی و با ارائه امکاناتی نظیر فروش کتاب، خرید و فروش حق نشر، برگزاری نشست‌های تخصصی و کارگاه‌های آموزشی، مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران به نمایندگی از صنعت نشر کشور ایران در این نمایشگاه حضور داشت و به معرفی کتاب‌های برگزیده جوایز ادبی از قبیل جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و جایزه جلال آل احمد پرداخت.
نمایشگاه کتاب سئول ۲۰۲۰
نمایشگاه بین المللی کتاب سئول که هر سال در ماه ژوئن برگزار می‌شد، متاثر از ویروس کرونا به تعویق افتاد و از روز جمعه ٢٥ مهرماه در قالب برنامه‌های آنلاین و آفلاین آغاز به کار کرد. در این نمایشگاه نیز موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، حضور پررنگی دارد و نمایندگی نشر ایران را بر عهده گرفته است.
در آخر...
به نظر می‌رسد، تجربه حضور مجازی در بزرگترین رویدادهای کتاب جهان، برای ناشران و موسسات ایرانی دستاوردهای چشمگیری داشته باشد که بتوان به صنعت نشر ایران رنگ و لعابی تازه بخشید.
برگزاری آنلاین این نمایشگاه‌ها، فرصت مناسبی برای یافتن راه های تضمین بقای نشر کشور در این روزگار سخت است. برقراری ارتباط آنلاین می تواند ناشران و مخاطبان هدف را در تمام طول سال در دسترس نگه دارد و به انتقال فرهنگ ایرانی یاری برساند.
ناشران ایرانی، در سال های گذشته حضور فیزیکی در این نمایشگاه‌ها را تجربه کرده بودند؛ اما این بار شکل حضورشان با گذشته متفاوت شده است، این تفاوت رویکرد دیگری به مفهوم نمایشگاه را در پی خواهد داشت و آن را یک گام به جلو پیش خواهد برد.