رییس اداره بهسازی و بودجه اداره‌کل امور عشایر خراسان شمالی روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با تایید آغاز غیررسمی کوچ عشایر، اظهار داشت: با آغاز سرما در مناطق ییلاقی چهار هزار خانوار عشایر این خطه، برای زمستان‌گذرانی به سوی مناطق گرمسیری و قشلاقی در میاندشت اسفراین، بخش هایی از مانه و سملقان و رازوجرگلان و نیز مناطق مراوه تپه، کلاله و گنبد در استان گلستان حرکت می کنند.
مهدی خانی، موعد آغاز رسمی و هماهنگی شده کوچ به مناطق قشلاقی را اوایل آبان ماه اعلام کرد و گفت: با احتساب مدتی که برای طی حدفاصل مراتع ییلاقی تا قشلاقی نیاز است، عشایر از اواسط آبانماه اجازه استقرار در سامانه های قشلاقی را دارند، اما هم اینک به صورت محدود برخی از عشایر استان حرکت خود به سوی مراتع گرمسیری در جنوب، جنوب غربی و شمال غربی خراسان شمالی و نیز مناطق قشلاقی گلستاان را آغاز کرده اند.
وی افزود: امسال به دلیل وضعیت خاص کرونایی عشایر ناگزیرند برای در امان ماندن از آسیب‌های این بیماری، خانواده و نیز دام های خود را به صورت مکانیزه و با استفاده از خودرو به مناطق گرمسیری کوچ دهند.
رییس اداره بهسازی و بودجه اداره‌کل امور عشایر خراسان شمالی به هزینه های بالای جابه جایی عشایر اشاره کرد و گفت: به طور میانگین هر خانوار عشایری ۳۰ میلیون ریال برای انتقال دام خود از مناطق ییلاقی به نواحی قشلاقی متحمل می شود که این اداره کل تلاش دارد از طریقی، بخشی از هزینه های بار شده بر قشر محروم عشایر در کوچ ماشینی را جبران کند.
خانی با بیان اینکه این خراسان شمالی پنج هزار خانوار عشایری دارد که از این تعداد چهار هزار خانوار کوچرو و هزار خانوار نیمه کوچرو هستند، افزود: همه ساله با آغاز فصل سرما، عشایر این استان پس از گذراندن یک دوره هفت ماهه، مراتع ییلاقی را به سوی مناطق قشلاقی ترک می‌کنند.
شیوع بیماری کرونا در کوچ بهاره امسال بیش از ۱۲۰ میلیارد ریال به فعالیت تولیدی و زندگی عشایر این خط از کشور خسارت وارد کرد که بیشتر خسارت‌ها از ناحیه کوچ بود.
خانی اظهار داشت: امسال تمامی تمهیدات لازم برای کوچ ایمن خانوارهای عشایری اندیشیده شده که در این خصوص با تمامی دستگاه های مسوول و مرتبط هماهنگی لازم صورت گرفته است.
وی افزود: خدمات مربوط به مسایل حفاظت دام ها در خصوص پیشگیری از شیوع بیماری‌ها توسط دامپزشکی و تامین امنیت عشایر نیز با هماهنگی نیروی انتظامی، بسیج، فرمانداری‌ها، بخشداری‌ها، شوراهای اسلامی شهر و روستا و پلیس راه انجام می شود.
وی اظهار داشت: عشایر خراسان شمالی همه ساله بهار و تابستان خود را در مناطق خوش آب و هوای دامنه کوه های شاه‌جهان، کوه های باغان، کنج خور، کوه سالوک، گلیل و سرانی شیروان، ارتفاعات فاروج، سالوک و آلاداغ، رباط، امیرانلو، دره پرور و کوه تخته میرزا سپری می کنند.
رییس اداره بهسازی و بودجه اداره‌کل امور عشایر خراسان شمالی افزود: مدت زمان اقامت عشایر در نواحی قشلاقی استان تا فروردین ماه سال آینده به درازا خواهد کشید.
خانی در خصوص عشایر نیمه کوچرو نیز گفت: این قشر تنها در یک فصل کوچ کرده و بیشتر در مناطق ییلاقی به سر می برند که عمده قشلاق خود را در بخش هایی از راز و جرگلان، مانه و سملقان، اسفراین، جاجرم، کالیمانی و میاندشت می گذرانند.
وی با بیان اینکه مدیریت کوچ در شرایط کرونایی کار بسیار دشواری است، افزود: گروه های مدیریت کوچ اداره کل امور عشایر خراسان شمالی در سطح استان مستقر هستند و به طور مستمر در مناطق گشت زنی می کنند.
خانی گفت: در زمان کوچ توصیه ها و هشدارهای لازم در خصوص عدم توقف عشایر کوچنده در بین مسیر و روستاهای اطراف، هشدار هواشناسی، آموزش‌هایی برای پیشگیری از کرونا و توزیع اقلام کوچ و بهداشتی در بین خانوارهای کوچنده برای مدیریت کوچ انجام می‌شود تا عشایر به سلامت به مناطق قشلاقی خود برسند.
عشایر خراسان شمالی ۷۰۰ هزار واحد دامی در اختیار دارند و ۹۰ درصد درآمد آنان وابسته به دام است و مابقی از از محل تولید صنایع دستی، جمع آوری گیاهان دارویی و زراعت و باغداری تامین می شود.
عشایر این استان با تولید ۲۵ درصد گوشت استان، هشت درصد گوشت قرمز عشایر کشور را تولید می کنند و سرانه دام آنان بیش از میانگین کشوری است و به طور میانگین هر خانوار عشایر این استان ۱۸۰ راس دام سبک دارد که این سرانه در کشور ۱۳۰ راس است.
هم اکنون عشایر خراسان شمالی با جمعیتی بیش از ۳۰ هزار نفر، که شامل سه درصد جمعیت استان می شود، در قالب ۲ ایل زعفرانلو و شادلو و ۳۸طایفه با شیوه های سنتی کوچرو و نیمه کوچرو در این استان کوچروی می کنند.
زبان اصلی عشایر خراسان شمالی کردی کرمانجی است.
طوایف مستقر در خراسان شمالی شامل باچوانلو، قهرمانلو، ملوانلو، میلانلو، توپکانلو، ایرانلو، جیرستان، سیفکانلو، بریمانلو، پهلوانلو، جیرستان آنی‌صر، سارخانی، قلیانلو، کاوانلو، کیکانلو، بیچرانلو، نامانلو، امیرانلو، هشت‌مرخی، ایزانلو، روطانلو، تبریانی، جافکانلو هستند.