آنان روز دوشنبه در نشست کارگروه ساماندهی مبادلات مرزی خراسان رضوی در مشهد که با حضور نماینده وزارت کشور برگزار شد، ساماندهی هر چه سریعتر وضعیت مرز دوغارون بویژه در خصوص معطل ماندن کامیونها در پشت مرز را خواستار شدند و پیشنهادات خود برای حل مشکلات ارایه کردند.
فرماندار تایباد در این نشست گفت: مرز دوغارون به سبب حجم فعالیتهای اقتصادی و همجواری با کشور افغانستان، از نظر اقتصادی و امنیتی حایز اهمیت است و تلاش بسیار انجام گرفته است که امنیت و اقتصاد این منطقه دچار اختلال نشود.
محسن سیاح افزود: شکل کیری کارگروه شتاب بخشی به صادرات و واردات در تایباد و انجام مجموعه‌ای از اقدامات باعث شد عبور کامیون از مرز دوغارون از ۷۵۰ دستگاه کامیون در روز به هزار و ۱۰۰ دستگاه در مسیر رفت و برگشت افزایش یابد.
وی ادامه داد: در شرایط سخت شیوع کرونا و تلاشها برای بسته شدن مرز دوغارون در اسفند و فروردین ماه، هم شرایط موجود را حفظ کردیم و هم نگذاشتیم حتی یک ساعت این مرز بسته شود و اقدامات بسیار برای کنترل رفت و آمد اتباع افغانستانی و ضدعفونی کردن معابر و اماکن انجام شد.
فرماندار تایباد با اشاره به مشکلات مرز دوغارون گفت: در شرایط تحریم، دوغارون یکی از تنفسگاه‌های اقتصادی کشور به شمار می‌رود و وضعیت فیزیکی و تجهیزات مستقر در این مرز متناسب با حجم عملیات و فعالیتهای اقتصادی، تجاری و مسافری در آن نیست.
وی افزود: فعالیت منطقه ویژه اقتصادی دوغارون هنوز در مرز رونق نگرفته و به استقرار یک یا دو شرکت محدود شده است، اگر بخواهیم از ظرفیتهای مرز دوغارون به نحو شایسته و مطلوب بهره گیریم، باید منطقه ویژه اقتصادی دوغارون شکل گیرد و به صورت مستقل فعالیت کند و یک فضای رقابتی در منطقه ایجاد شود.
سیاح اجرای طرح جامع پایانه‌های مرزی دوغارون و احداث سالن مسافری را از طرحهای پیشنهادی برشمرد که به ساماندهی مرز زمینی دوغارون کمک شایانی خواهد کرد.
وی ادامه داد: ساختار منطقه دوغارون برای فعالان اقتصادی مناسب نیست و بهترین راهکار برای سرعت بخشیدن به صادرات و واردات کالا در مرز، کاهش قیمت تمام شده محصول و رقابتی تر کردن آن و ایجاد حمل یکسره برای کالاهایی است که نیاز به تخلیه و بارگیری در گمرک مستقر در مرز ندارند.
فرماندار تایباد افزایش ساعت کاری در مرز دوغارون را از دیگر راهکارها برای حل مسائل دوغارون در کوتاه مدت دانست و گفت: تا زمانی که هوا روشن است می‌توانیم ساعت کار را افزایش دهیم و هم اینک نیز در مرز دوغارون تعطیلی نداریم.
وی افزایش نیروی انسانی متخصص در مرز، افزایش تجهیزات لازم در حوزه اقتصادی و تجاری، اجرای طرح جامع پایانه مرزی دوغارون برای رونق گرفتن فعالیت اقتصادی در هشت هزار و ۷۰۰ هکتار منطقه ویژه اقتصادی دوغارون و شتاب بخشی به صادرات و واردات را از دیگر راهکارها برای رفع مشکلات اقتصادی در مرز دوغارون برشمرد.
وابستگی به مرز افغانستان رو به افزایش است
نایب رییس اول اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: در شرایط کنونی ناشی از شیوع کرونا و کاهش صادرات کشور به بازارهای دیگر و ایجاد برخی محدودیتها در صادرات، ۶۷ درصد از صادرات استان به بازار افغانستان متکی شده و وابستگی صنعت استان به این بازار افزایش یافته، آن هم بازاری که نگاه غالب بر آن سیاسی و امنیتی است.
محمود سیادت افزود: با ادامه تحریم‌ها یکی از تنفسگاه‌های جدی ما مرز افغانستان است لذا در تعامل و تعادل بین صادرات کالا به آن کشور و واردات کالا از افغانستان باید بازنگری جدی صورت گیرد.
وی ترانزیت را یکی از مسائل مهم در مرز دوغارون دانست و ادامه داد: با توجه به روابط سیاسی بین افغانستان و پاکستان، مسیر ترانزیتی بندر کراچی کمتر استفاده می‌شود لذا این مسیر یک فرصت کوتاه مدت ترانزیتی برای ایران به شمار می‌رود و باید از آن بهره جست.
نایب رییس اول اتاق بازرگانی خراسان رضوی گفت: شرایط فیزیکی در دوغارون مطلوب نیست و اختیارات مسوولان استانی در خصوص مرز محدود است لذا باید اراده‌ای در سطح ملی برای رفع مشکلات در مرز دوغارون شکل گیرد.
دوگانگی در دریافت عوارض در مرز دوغارون
وی با اشاره به دوگانگی دریافت عوارض از خودروهای عبوری در مرز دوغارون افزود: از یک سو دریافت عوارض برای خودروهای عبوری در منطقه ویژه اقتصادی دوغارون حذف شده، از سوی دیگر این عوارض در گمرک دوغارون از خودروها گرفته می‌شود، این دوگانگی منجر به بروز مشکلات جانبی و فساد گسترده و دیگر مسائل می‌شود.
سیادت ادامه داد: در صورتی که این دوگانگی در دریافت عوارض در مرز دوغارون رفع نشود، رفتن کامیونها به گمرک دوغارون توجیه اقتصادی نخواهد داشت.
وی گفت: هم اکنون نیز بسیاری از کامیونها در مرز دوغارون متوقف هستند و کرایه‌ها چند برابر شده است، از سوی دیگر توقف بیش از حد کامیونها و ایجاد صفهای طولانی برای عبور از مرز باعث بروز پدیده‌ای به نام "صف فروشی" شده است.
نایب رییس اتاق بازرگانی خراسان رضوی ایجاد مدیریت واحد و پاسخگو برای مرز دوغارون، کاهش هزینه‌های مربوط به صدور روادید برای افغانستانی‌ها در مرز، رفع دوگانگی در دریافت عوارض در گمرک دوغارون و منطقه ویژه اقتصادی آن و افزایش تجهیزات مستقر در گمرک دوغارون را خواستار شد.
معاون عملیات مرزبانی خراسان رضوی نیز در این نشست با بیان اینکه طرف افغانستانی در حوزه مرز پای کار نیست، گفت: تجهیزات و حجم فعالیتهای طرف ایرانی و طرف افغانستانی در دو سوی مرز یکسان نیست، به طوری که در خاک ایران ساعات کاری گمرک و میزان تجهیزات بویژه باسکول افزایش یافته اما فعالیتهای گمرکی و تجهیزات آن در آن سوی مرز با طرف ایرانی برابری نمی‌کند.
سرهنگ کاظم صمدی افزود: برای رفع مشکل صف فروشی در مرز دوغارون باید قبل از ایست و بازرسی، توقفگاه بزرگی ایجاد شود و ورود و خروج کامیونها با نظارت کامل انجام گیرد و هویت همه صاحبان کامیون مشخص شود، برای ارتقای سطح ایمنی تانکرهای سوخت در مرز نیز باید تجهیزات مربوط به آتش نشانی و موارد مورد نیاز دیگر در آن منطقه تامین گردد.
عدم تناسب بین کرایه حمل ناوگان در دو سوی مرز
معاون حمل و نقل اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: تفکر غالب در افغانستان این است که اجازه ندهند ناوگان ایرانی وارد کشور افغانستان شود، زیرا ناوگان افغانستانی از ناوگان ایرانی ارزانتر است و کرایه حمل کمتری می‌گیرد.
جواد وحدتی‌فر افزود: این مسائل باعث شده است که تجار ایرانی نیز به ما فشار آورد که ناوگان افغانستانی به کشور ایران وارد شود تا حمل بار ارزانتر شود، این موضوع زمینه ساز حضور ۲ هزار و ۵۰۰ دستگاه کامیون افغانستانی در کشور و دادخواهی صنف رانندگان ایرانی برای رفع این بی عدالتی شده است.
وی دوگانگی در دریافت عوارض بین گمرک و منطقه ویژه اقتصادی و عدم فعالیت مناسب منطقه ویژه اقتصادی برای تخلیه بار کامیونها در این منطقه را از دیگر مشکلات در دوغارون برشمرد.
معاون اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی ادامه داد: در صورتی که مرز شمتیغ فعال شود، از حجم کامیونها و مشکلات در مرز دوغارون کاسته می‌شود.
لزوم فعال کردن بازارچه مرزی خواف
مدیر بازارچه‌های مرزی خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: بازارچه مرزی دوغارون از سال ۱۳۷۲ ایجاد شده است، یک بازارچه نیز در خواف در مرز بین ایران و افغانستان داریم که به بهره برداری نرسیده است.
هادی حقیقی افزود: دولت افغانستان بازارچه های مرزی با ایران را به رسمیت نمی‌شناسد، زیرا آنها در مقابل برخی بازارچه‌ها گمرک مستقر ندارند که بتوانند عوارض دولتی خود را دریافت کنند لذا با ایجاد بازارچه‌های مرزی مخالف هستند.
وی ادامه داد: فعالیت بازارچه مرزی دوغارون در فعالیتهای گمرکی دوغارون ادغام شده و در مقابل گمرک اسلام قلعه افغانستان قرار گرفته است، در مقابل ما از موضع فعالیت بازارچه های مرزی خود عدول نکردیم و فعالیت آن را حفظ کردیم و رویه‌هایش نیز گمرکی است.
مدیر بازارچه‌های مرزی خراسان رضوی فعالیت بازارچه مرزی خواف را خواستار شد و گفت: یکی از مناطقی که می‌تواند به تسهیل مراودات تجاری در مرز بین ایران و افغانستان کمک کند، بازارچه مرزی خواف است اما در مقابل بازارچه مرزی در آن کشور وجود ندارد.
وی افزود: سالهاست که لیست کالاهای مشمول تعرفه ترجیحی یا تخفیف عوارض ورودی کالا از طریق بازارچه‌ها را نمی‌توانیم از وزارت صنعت، معدن و تجارت بگیریم و مانع جدی در این مسیر وجود دارد در حالی که باید تناسبی بین صادرات و واردات کالا بوجود آید و باید این عدم تناسب در برابر حجم زیاد صادرات کالا از ایران از طریق واردات کالاهای کشاورزی از افغانستان جبران شود.
حقیقی یکی دیگر از مشکلات را رفتارهای نامشابه در ترددها، پرداختها و هزینه‌ها در مرز دوغارون با مرزهای استانهای خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان با افعانستان دانست و ادامه داد: این موضوع باعث گلایه تجاری شده که بار آنها را به استانهای یاد شده سوق می‌دهیم.
ساختار قبلی دوغارون با نیازهای فعلی تناسب ندارد
ناظر گمرک خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: بزرگترین مشکل در مرز دوغارون این است که ساختار قبلی آن با نیازهای فعلی هماهنگی ندارد و این موضوع مشکلاتی را برای سازمانهای مستقر در ارایه خدمات در مرز ایجاد می‌کند و بدنمایی برای بیرون از این فضا به همراه دارد.
امید جهانخواه با تاکید بر تعیین تکلیف مقررات مرزی در مرزها افزود: مقررات در خصوص میزان حمل بار، معافیتها و دریافت عوارض در مرزهایی که ایران با افغانستان دارد، متفاوت است و باید یک ساماندهی در این خصوص انجام گیرد.
وی ادامه داد: مغایرتها در دستورالعملهای مرتبط با مرز، نبود امنیت و کامل نبودن زیرساختها در طرف مقابل، باعث اتخاذ تصمیماتی در ایران شده که مشکلاتی را بوجود می‌آورد.
رفع مشکلات دوغارون در گرو حل مشکلات افغانستان
مدیرکل دفتر امور امنیتی و انتظامی استانداری خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: مشکل مرز دوغارون با مشکلات افغانستان گره خورده است و نمی توان از آن عبور کرد و کشور افغانستان نیز برای ساماندهی این وضعیت چندان راغب نیست.
حسین شرافتی راد افزود: شلوغی در مرز دوغارون و صفهای طولانی کامیون باعث سودآوری برای عده‌ای شده که دوست ندارند این مشکلات برطرف شود.
وی با تاکید بر تعیین تکلیف هر چه سریعتر ورودیها و خروجیهای متعدد در مرز دوغارون ادامه داد: ساختن سالن مسافری در مرز دوغارون و در داخل خاک ایران، طرحی است که برای ساماندهی تردد در مرز دنبال می‌شود، به طوری که با احداث این سالن، یک راه ورود و یک راه خروج برای مسافران وجود خواهد داشت و درهای اضافی برای خروج یا ورود حذف می‌شود.
مدیرکل دفتر امور امنیتی و انتظامی استانداری خراسان رضوی بر حذف بخشی نگری و تسریع در ساخت سالن مسافری گفت: ساخت این سالن در کارگروه ویژه ذیل شورای امنیت کشور به تصویب رسیده است، از سوی دیگر یکسان سازی وضعیت دریافت عوارض از منطقه ویژه اقتصادی و دریافت عوارض گمرکی به سرعت قابل حل خواهد بود.
مرتضی اشرفی، مدیر کل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: هم اینک تعداد بسیاری کامیون در دو سوی مرز دوغارون مانده‌اند، زمانی که مرز ترکمنستان بسته است، فشار مضاعف بر مرز دوغارون وارد می‌شود، باید راهکارهای کوتاه مدت در این خصوص در نظر گرفته و اجرا شود.
کارشناس دفتر هماهنگی امور اقتصادی وزارت کشور نیز در این نشست گفت: با پیگیریهای متعدد از سوی وزارت کشور، مشکل کوله بری در مرز آذربایجان غربی بعد از دو سال حل شد و امیدواریم بتوان با پیگیری، مشکلات مرز دوغارون را نیز حل کرد.
یاوند عباسی افزود: وزیر کشور در ارتباط با گزارشی که "علیرضا رزم حسینی" استاندار سابق خراسان رضوی در ارتباط با مشکلات مرز دوغارون به آن وزارتخانه ارایه کرده بود، دستوراتی صادر کردند تا کسانی که در این خصوص تعلل داشتند، مشخص شود و وضعیت شرکتهای موجود در منطقه، صادرات و واردات و مبادلات تجاری در دوغارون تبیین گردد.
مرز دوغارون به عنوان گذرگاه مرزی ایران و افغانستان در ۱۸ کیلومتری تایباد و این شهر نیز در ۲۲۵ کیلومتری شرق مشهد قرار دارد.