تیرماه امسال طرح ملی و راهبردی خط لوله انتقال نفت خام گوره به جاسک و پایانه صادراتی در منطقه مکران به منظور انتقال روزانه یک میلیون بشکه نفت خام به پایانه جاسک و احداث مخازن ذخیره‌سازی برای ۱۰میلیون بشکه نفت خام اجرایی توسط رییس جمهوری کلید خورد که مجریان این طرح آن را باعث توسعه سواحل مکران و صادرات نفت خام از طریق لوله‌گذاری و ایجاد پایانه دوم صادرات نفت در جاسک می‌دانند.
از سویی با اجرای طرح‌های بزرگ در منطقه مکران پیش بینی مسوولان برای جمعیت ۶میلیونی بوده که علاوه بربکارگیری در واحدهای صنعتی، مشاغل پایین‌دست و جنبی هم می‌تواند زیر پوشش قرار دهد، لذا انتظار می‌رود درسال جهش تولید، یک جهش اشتغال در شرق کشور بوجود آورد.
اجرای این طرح عظیم با هدف رونق تولید داخلی با نگاه خودکفایی به صنعت ملی درحالی به پیش می‌رود وپیشرفت‌های خوبی داشته که قرار است در وضعیت سخت تحریم همه جانبه آمریکا، این طرح باوسایل و تجهیزات ایرانی و توسط مهندسان وکارگران وکارفرمایان ایرانی درسال جاری به بهره‌برداری برسد.
سواحل مکران، دروازه ورود ایران به اقیانوس هند و تجارت جهانی است و این موقعیت ژئوپلیتیکی، یک مزیت اقتصادی برای جمهوری اسلامی است که با اهتمام دولتمردان با تکیه بر نظرات کارشناسان و صاحب نظران حوزه‌های جغرافیای سیاسی و امنیتی، توسعه ساحلی، حقوق، اقتصاد و محیط زیست دریا می‌توان نقش محوری ایران را در خلیج‌فارس، دریای عمان و اقیانوس هند بازیابی و منافع ملی و امنیت پایدار اقتصادی را برای کشور و به ویژه مردم این منطقه به ارمغان آورد.
انتقال جمعیت به شرق استان هرمزگان و فرصت اشتغال
برای اجرای این طرح راهبردی در راستای کاهش محصولات استراتژیک در حوزه‌های صنعتی، لوله‌های ۱۲ متری به هم جوش داده می‌شوند تا یک خط لوله هزار کیلومتری را تشکیل دهند خطی که از منطقه گوره در استان بوشهر آغاز و به بندرجاسک در سواحل دریای عمان بعد از تنگه هرمز می‌رسد و از این مکان ایران نفت خود را برای نخستین بار از آبهای آزاد به دریای عمان صادر کند.
مسوولان هرمزگان از اجرای طرح خط لوله گوره جاسک نیز به عنوان یک فرصت برای انتقال جمعیت به شرق استان وایجاد اشتغال می‌دانند و براین باورند ضمن استفاده از نیروی انسانی و تجهیزات، هرچه زودتر اجرایی شود چرا که منفعت‌های فراوانی درپی دارد.
استاندار هرمزگان در این رابطه اظهارداشت: اجرای خط گوره به جاسک در شرایط تحریم یک طرح راهبردی جسورانه است که می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد اشتغال پایدار و افزایش سطح امنیت اجتماعی و رفاه خانوار در این منطقه و استان‌های همجوار شود.
فریدون همتی در گفت‌وگو با ایرنا افزود: با اجرای طرح‌های شرکت ملی نفت ایران در منطقه جاسک و سواحل مکران، طرح‌ها و پروژه‌های بسیاری دیگری قابلیت اجرا پیدا خواهد کرد که از میان آنها می‌توان به برنامه‌ریزی برای ایجاد منطقه ویژه اقتصادی انرژی جاسک و تبدیل آن به قطب جدید انرژی در منطقه غرب آسیا اشاره کرد.
وی ادامه داد: اجرای طرح انتقال گاز طبیعی از طریق خط لوله به عمان، ساخت مخازن ذخیره‌سازی نفت خام و گاز، احداث ۲ پالایشگاه و سه مجتمع پتروشیمی از سوی سرمایه‌گذاران بخش خصوصی، نیروگاه برق، احداث فرودگاه بین‌المللی جاسک، توسعه حمل و نقل جاده‌ای و ریلی در امتداد ساحل بندرعباس، جاسک و چابهار، ایجاد شهرک صنعتی ایران و چین و ایجاد منطقه آزاد جاسک از دیگر مزیت‌های این طرح جسورانه و راهبردی است.
به گفته استاندار هرمزگان، صنایع فولاد، آلومینیوم، منیزیم، نیروگاهی و کشتی‌سازی از دیگر صنایع مهم پیش‌بینی شده برای مناطق ویژه اقتصادی و صنعتی جاسک در استان هرمزگان است که می‌تواند در کنار گسترش صنعت توریسم و افزایش ظرفیت‌های شیلاتی، کشاورزی و دامداری با ایجاد اشتغال پایدار منجر شود.
همتی اضافه کرد: طرح انتقال نفت خام از گوره به جاسک با ایجاد فرصت‌های جدید شغلی در استان هرمزگان و استان‌های همجوار آن شامل کرمان، سیستان و بلوچستان، بوشهر و فارس، بازار کار مناسبی را برای صنایع مختلف نظیر فولاد، پمپ‌سازی، لوله‌سازی، پیمانکاران نفت و گاز و دیگر سازندگان تجهیزات داخلی فراهم می‌کند.
طرح گوره به جاسک فرصت تحول و رونق تولید
وی اجرای این طرح را یک فرصت برای تحول در رونق تولید دانست و ادامه داد: مخازن پایانی صادراتی در بندر جاسک نقطه پایانی این خط هزار کیلومتری است؛ جایی که تاسیسات دریایی برای بارگیری نفت در نفتکش‌ها در آن مستقر است و در این مکان قرار است با ۳۰میلیون تومان در زمینی به مساحت ۴۶۰ هکتار که قطر هریک از این مخازن ۸۰متر و ارتفاع ۱۹.۵ متر ظرفیت ذخیره‌سازی نفت ایجاد شود.
استاندار هرمزگان بیان داشت: طرح انتقال نفت گوره به جاسک تا پایان امسال به بهره‌برداری می‌رسد و در مرحله توسعه‌ای آن قرار است در کنار چندین پالایشگاه و پتروپالایش تاسیس شود تا کشور علاوه بر صادرات نفت خام بتواند فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی خود را به دنیا صادر کند.
همتی عنوان کرد: به رغم بیماری کرونا و لزوم رعایت اما پروتکل‌های بهداشتی، در چندماه گذشته پیشرفت کار نشان می‌دهد نه تنها کار متوقف نشده بلکه با تلاش و جدیت طرح درحال احداث است.
وی در عین حال ابرازداشت: با توجه به شرایط آب و هوایی و نزدیک شدن به فصل بارندگی، توصیه ما این است که دست‌اندارکاران و به ویژه پیمانکاران سخت‌کوش این طرح تمام تلاش خود را به کاربگیرند تا کار را با سرعتی پیش برود که براساس برنامه زمان‌بندی و تا پایان امسال طرح به طور کامل به بهره‌برداری برسد.
کاهش ریسک و تضمین استمرار صادرات نفت خام
در اجرای این مهم اما اعتقاد برخی از صاحب‌نظران در حوزه‌های حقوق اقتصادی و جغرافیای سیاسی استان هرمزگان براین است که؛ توسعه سواحل مکران به عنوان یک بحث راهبردی به منظور ایجاد تعادل در سازمان فضایی توسعه کشور مورد توجه قرار گرفته است؛ این راهبرد ملی اهداف متنوعی در حوزه امنیت ملی و دفاعی، انرژی، صنعت، توسعه متعادل و محرومیت‌زدایی را به همراه دارد، لذا تدوین یک نظام هماهنگ و یکپارچه توسعه که بتواند با رفع تعارض‌ها، منافع همگان را تامین کند باید جزو اولویت‌های اصلی در توسعه سواحل مکران قرار بگیرید.
عضو هیات علمی دانشگاه هرمزگان نیز گفت: خط لوله گوره به جاسک در منطقه مکران، یک طرح راهبردی و استراتژیک است که هدف از آن کاهش وابستگی ایران به تنگه هرمز، کاهش ریسک و تضمین استمرار صادرات نفت خام، افزایش پایانه‌های صادرات نفت و تمرکززدایی و جلوگیری از تجمع و قطبی شدن پایانه‌های نفتی در یک منطقه است.
مهدی میرزاده در گفت‌وگو با ایرنا معتقد است: اما تحولات سال‌های اخیر در عرصه روابط بین‌الملل در منطقه خاورمیانه، تشدید رقابت‌های ژئوپلیتیکی و احتمال استفاده خلیج‌فارس به عنوان یک کارت و برگ برنده در زمان بروز بحران‌ها و مناقشات نظامی سبب شد اهمیت وجود پایانه‌های نفتی متعدد در کشور بیش از بیش احساس شود.
به گفته وی، در سال‌های اخیر بارها بحث محدودیت رفت‌وآمد و بستن تنگه هرمز توسط ایران به عنوان یک اهرم فشار در مناسبات بین‌المللی در برابر زیاده‌خواهی‌های غرب و متحدان منطقه‌ای آن مطرح شد و چنین رخدادی بدون داشتن مسیر و پایانه‌های جایگزین میسر نیست.
استاد جغرافیای سیاسی و ژئوپلتیک دانشگاه هرمزگان ادامه داد: از منظر راهبردی و پدافند غیرعامل دیر یا زود چنین رخدادی باید اتفاق می‌افتاد، لذا مسیر موازی که به بنادر ما در اقیانوس هم متصل می‌شود یک پایانه و هاب‌نفتی در مکران و جاسک ایجاد خواهد کرد که علاوه بر پوشش دادن اهداف استراتژیک می‌تواند کمابیش محرک توسعه این منطقه نیز باشد.
میرزاده افزود: در سال‌های اخیر گاهی در مواقع بحران و شدت گرفتن تنش‌های کلامی میان سیاست‌مداران و رؤسای کشورها، برخی از کارشناسان و مسوولان کشور طرح بستن تنگه هرمز و ایجاد محدودیت در رفت‌وآمد را مطرح می‌کردند؛ هرچند طرح این موضوع می‌تواند اهرم فشاری برغرب و متحدان منطقه‌ای آن باشد اما از آنجایی که هر اقدامی برای بستن و ایجاد محدودیت در تنگه هرمز، این گذرگاه اقتصادی و نفتی را برای همه کشورها از جمله ایران ناامن می‌کند، اما با کاهش وابستگی ایران به تنگه چنین تهدیداتی اثرگذاری بیشتری خواهد داشت.
وی با بیان اینکه تحریم امروز یک فرصت برای خودکفایی ملی با فکر جوان ایرانی است، یادآور شد: برای رسیدن به خودکفایی ملی و توسعه پایدار به ویژه در طرح‌های اقتصاد محور باید از نیروی جوان متخصص دانشگاهی و جوانان بومی و آینده ساز به عنوان یک ظرفیت فعال و کارآمد در شکوفایی کشور استفاده شود.
عضو هیات علمی دانشگاه هرمزگان، نیروی انسانی کارآمد و دارای ایده‌های خلاق را محافظ اقتصادی داخلی دانست و افزود: امروز این جوانان دانشگاهی و علاقه‌مند به کشور هستند که می‌توانند با تمام توان وارد میدان شده و در تولید محصولات راهبردی مورد نیاز صنایع از جمله این طرح راهبردی در منطقه جاسک تحریم‌ها را بی‌اثر کنند.
میرزاده یادآورشد: اگر نگاه مسوولان به سمت نخبگان و سرمایه‌های انسانی داخل کشور باشد روند خودکفایی ایران در عرصه صنعت و فناوری توسعه می‌یاد و اقتصاد ملی نیز در برابر تهدیدها، مقاوم‌تر می‌شود.
ارتقای سطح معیشت و کرامت مردم منطقه مکران یک ضرورت است
معاون هماهنگی امورعمرانی استانداری هرمزگان دراین باره معتقد است: تاثیرات این طرح راهبردی ملی و بین‌المللی است و نظام مدیریتی و اجرایی استان هرمزگان در آمادگی کامل برای پشتیبانی از این ابرطرح قرار دارد.
رضا مدرس بعد از آغاز عملیات احداث خط لوله انتقال نفت خام گوره به جاسک و پایانه صادراتی در منطقه مکران در نشستی با مدیران ارشد وزارت نفت در تهران از اقدام‌های صورت گرفته در زمینه اجرای این طرح بزرگ نفتی و تلاش‌های مدیران و مجریان این طرح قدردانی کرد و بر ضرورت ارتقای سطح معیشت و کرامت مردم منطقه مکران تاکید قرارداد.
وی بیان داشت: همزمان با وقوع تحولات اساسی و بی‌سابقه عمرانی و اقتصادی، تقویت زیرساخت‌ها و بهبود شاخص‌های رفاهی از جمله شاخص آموزش از ضرورت‌های توسعه متوازن و پایدار در منطقه مکران است.
معاون هماهنگی امورعمرانی استانداری هرمزگان در این رابطه خواستار اقدام جدی و سریع در زمینه تربیت نیروی انسانی بومی برای نقش‌آفرینی در فعالیت‌های اقتصادی منطقه ساحلی مکران شد.
طرح گوره به جاسک ۶۰ درصد پیشرفت دارد
مجری طرح انتقال نفت گوره به جاسک نیز در این رابطه گفت: تاکنون ۶۵۰ کیلومتر لوله آماده‌سازی شده و کار با ۶۰ درصد پیشرفت و با حدود ۱۵۰پیمانکار در تمامی استان‌های درگیر این طرح درحال انجام است.
بهنام غفاری در گفت‌وگو با ایرنا افزود: درحال حاضر در بخش مخازن ذخیره‌سازی پایانه جاسک، بخش‌هایی از ورق‌ها ساخته شده و از حدود یک ماه پیش نیز عملیات جوشکاری مخازن آغاز شده است.
وی ادامه داد: این طرح شامل بخش‌های تامین یک هزار کیلومتر لوله سازگار با نفت ترش، احداث خط لوله ۴۲ اینچ انتقال نفت خام از تلمبه‌خانه گوره به پایانه جاسک به طول تقریبی یک هزار کیلومتر، احداث پنج تلمبه‌خانه، احداث سه ایستگاه دریافت و ارسال توپک و ترمینال پایانی است.
مجری طرح انتقال نفت گوره به جاسک، یکی از فرصت‌های مهم در بی‌اثر کردن تحریم‌ها به بومی‌سازی محصولات مهم مورد نیاز در شرکت فولاد اکسین اصفهان اشاره کرد و ادامه داد: افزون بر ۹۵ درصد خدمات، تجهیزات و کالاهای این طرح نیز ایرانی است.
غفاری گفت: طرح بزرگ نفتی احداث خط لوله گوره به جاسک و پایانه صادراتی نفت خام در این منطقه جزو اولویت های وزارت نفت است و تمامی پیمانکاران و مشاوران این طرح ملی و راهبردی ایرانی هستند و بخش عمده تجهیزات و کالاهای مورد نیاز نیز توسط سازندگان شرکت‌های داخلی تامین می‌شود.
نگاهی به اهمیت خط لوله گوره به جاسک
طرح انتقال نفت خام از گوره به جاسک با ظرفیت یک میلیون بشکه در روز، شامل احداث خط لوله ۴۲ اینچ به طول تقریبی یک‌هزار کیلومتر، پنج تلمبه‌خانه، ۲۰ مخزن ۵۰۰ هزار بشکه‌ای به ظرفیت کل ۱۰ میلیون بشکه و تأسیسات دریایی برای صادرات نفت خام است که به گفته تورج دهقانی، مدیرعامل شرکت متن، پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۱۳۹۹ به بهره‌برداری رسیده و امکان صادرات اولین محموله نفت خام ایران از شرق تنگه فراهم می‌شود.
مبداء خط لوله انتقال نفت خام گوره به جاسک منطقه گوره از توابع شهرستان گناوه استان بوشهر است که پس از عبور از استان‌های بوشهر، فارس و هرمزگان از ۶۰ کیلومتری غرب شهر جاسک به ترمینال و تأسیسات دریایی صادرات و واردات که احداث آن برنامه ریزی شده است، متصل می‌شود.
در ایجاد زنجیره تولید لوله NACE، تبدیل تختال به ورق و سپس لوله که برای نخستین بار اتفاق افتاده است، شرکت فولاد مبارکه اصفهان، شرکت فولاد اکسین خوزستان، لوله‌سازی اهواز و ایران آروین، لوله سازی ماهشهر و لوله‌سازی صفا فعالیت می‌کنند.
در این طرح حلقه اول توسط شرکت فولاد مبارکه تولید می‌شود و در حلقه دوم ورق مورد نیاز توسط شرکت فولاد اکسین تولید و سپس لوله‌سازان داخلی این ورق‌های تختال را تبدیل به لوله می‌کنند.
شهرستان جاسک در شرق استان هرمزگان بواسطه دسترسی مستقیم به دریای عمان و آبهای آزاد دارای اهمیت فراوانی بوده که امروز به کانون توسعه‌ای مکران تبدیل شده است.
سواحل مکران در محدوده آبهای ساحلی و اقیانوسی دریای عمان از ایستگاه‌های مهم و اصلی تجارت، اقتصاد و گردشگری ایران قرار دارد و فرصتی ویژه برای جذب سرمایه‌گذاران و توسعه و عمران شهرستان‌های جاسک، سیریک و میناب در شرق استان هرمزگان محسوب می شود.
براساس آمار سال ۹۵ (آخرین سرشماری جمعیتی کشور)، ۲۰ درصد از جمعیت استان هرمزگان در ۳ شهرستان میناب، جاسک و سیریک در حوزه طرح توسعه سواحل مکران قرار دارند.