حدود هشت ماه از شیوع بیماری کرونا در کشورمان می‌گذرد و در این مدت بسیار از امور عادی و زندگی روزانه مردم دستخوش تغییر و تحول شده و علاوه بر واهمه و نگرانی بابت مبتلا شدن به این ویروس، دغدغه‌های بسیار دیگری مانند نحوه مراقبت از اعضای خانواده، مسائل معیشتی و آموزش فرزندان را ایجاد کرده است.
در این میان بانوان بعنوان سفیران سلامت خانواده نقش بی‌بدیل و منحصر بفردی در زندگی تک تک اعضای خانه و همچنین جامعه دارند و با افزایش تعهدها و وظایف آنها در این دوران، بیشتر در معرض آسیب‌ها و ناراحتی‌های روحی و روانی ناشی از شیوع بیماری کرونا قرار گرفتند.
زنان در دوران شیوع بیماری کرونا با نگرانی‌های بسیاری مانند پرورش و تربیت فرزندان، سلامت باروری، بارداری و شیردهی، مسائل زناشویی، معیشت خانواده و فشارهای اقتصادی، امور آموزشی فرزندان، سلامت اعضای خانواده و خویشاوندان، افزایش مسئولیت، به مخاطره افتادن کسب و کارها و کاهش ارتباطات مواجه هستند که همه آنها آسیب‌پذیری روحی و روانی زنان را افزایش می‌دهد.
بر اساس آنچه که روانشناسان و کارشناسان امر تاکید دارند زنان چند برابر بیشتر از مردان در دوران شیوع بیماری کرونا تحت فشارهای روحی و روانی از جمله نگرانی و اضطراب قرار گرفتند و تبعات آن نه در زمان حاضر بلکه در ماهها و سال‌های آینده بروز خواهد کرد بهمین دلیل ضروری است که تا جای ممکن از بار این فشارها کاسته شود تا آنها بتوانند جامعه را با سلامت بیشتر از این دوران عبور دهند.
طبق سرشماری سال ۹۵ معادل ۳۹ میلیون و ۱۶۴ هزار نفر از جمعیت ۷۹ میلیون و ۹۲۶ هزار نفری کشورمان یعنی ۵۰ درصد را بانوان تشکیل می‌دهند و بدون شک تامین سلامت و آرامش روحی و روانی آنها تضمین کننده تحکیم پایه‌های خانواده و جامعه است.
به گفته معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، اگر چه شواهد ملی و بین‌المللی حاکی از آن است که در همه‌گیری کووید ۱۹، خطر مستقیم بیشتری، سلامتی و حیات مردان را تهدید می‌کند اما تاثیر طولانی مدت این همه‌گیری بر سلامت جسمی، روانی و اجتماعی زنان می‌تواند آسیب‌های جدی به خانواده و جامعه وارد کند.
علیرضا رییسی با اشاره به وظایف سنگین زنان در مواجهه با همه‌گیری کووید ۱۹ افزود: علاوه بر بیماری و مرگ و میر ناشی از کووید ۱۹ در زنان، نگرانی‌های مرتبط با سلامت مادر و نوزاد در دوره بارداری و پس از زایمان، افزایش وظایف و مسئولیت‌های زنان در دوره همه‌گیری در خانواده، وظایف سنگین زنان برای اقدامات پیشگیرانه و مراقبت از بیماران مبتلا در خانواده، وظایف زنان برای اداره امور فرزندانشان در شرایط تعطیلی مدارس، مشکلات ناشی از مرگ و بیماری همسران، مشکلات زنان سرپرست خانوار و زنان بد سرپرست و بدرفتاری‌ها و آسیب‌های آنان درون خانواده، فشارهای اقتصادی ناشی از تعطیلی و قرنطینه ها، آسیب‌های جدی به سلامت جسمی، روانی و اجتماعی زنان وارد می‌کند.
۳ برابر بودن فشار روحی روانی بر زنان در دوران کرونا
به گفته مدیر گروه سلامت میانسالان و سالمندان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، نتایج یک تحقیق در کشور نشان داد که فشارهای روحی و روانی زنان در دوران شیوع بیماری کرونا نسبت به مردان، سه برابر بوده است که همین امر نشان دهنده شدت نگرانیها و دغدغه‌های آنهاست.
ناهید مرادی با بیان اینکه وظایفی که به عهده زنان خانه‌دار و شاغل بود در دوران شیوع بیماری کرونا افزایش یافت و تعدادی وظیفه جدید به آنها اضافه شد، گفت: تامین سلامت فرزندان و همسر و حتی پدر و مادر یا خواهر و برادر در برابر کرونا، اقدامات پیشگیرانه، نگهداری از افراد مبتلا به کرونا و مدیریت امور آموزشی فرزندان از جمله این مسائل است که مسوولیت زنان را در دوران کرونا بیشتر کرد.
وی در گفت و گو با ایرنا با اشاره به اینکه این نگرانیها برای زنان شاغل، ظاهر دیگری دارد و حتی شاید بیشتر باشد، اضافه کرد: در برخی حوزه‌ها مانند درمان و بهداشت، تعداد زیادی از کارکنان تا حدود ۷۰ درصد را بانوان تشکیل می‌دهند و آنها در دوران شیوع کرونا بواسطه فعالیت در بخش‌های مختلف بهورز، مراقبان بهداشت، ماما، پرستار، خدمات و تخصص در بیمارستان‌ها با مخاطرات زیادی مواجه هستند.
وی با تاکید بر اینکه کووید ۱۹ روی سلامت باروری زنان نیز تاثیر گذاشته و نگرانی‌هایی را برای آنها ایجاد کرده است، ادامه داد: تعدادی از زنان بدلیل همین نگرانیها باروری خود را به تعویق انداختند.
این کارشناس به نگرانی مادران در شیردهی به نوزادان نیز اشاره و تصریح کرد: آنها واهمه بسیاری درباره احتمال انتقال ویروس هنگام شیر دادن به نوزادان خود دارند هرچند آموزش‌های لازم در این زمینه از سوی مراکز بهداشت ارایه شده است.
وی به مردانی که شغل خود را در دوران کرونا از دست دادند یا با ضرر و زیان اقتصادی مواجه شدند نیز اشاره و خاطرنشان کرد: در این قبیل خانواده‌ها فشار روحی و روانی مضاعفی بر زنان وارد می‌شود که مدیریت آن نیاز به ارائه آموزش و مشاوره به آنها و اقدامات حمایتی دارد.
مرادی با بیان اینکه بسیاری از کسب و کارها بویژه مشاغل خانگی نیز در دوران کرونا محدود شده است، تصریح کرد: این امر برای زنان سرپرست خانوار یا بدسرپرست نیز شرایط دشوارتری ایجاد کرده است.
تاثیرپذیری بیشتر زنان در مواقع بحران
رییس دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان نیز، یکی از عوامل تحت تاثیر دوران کرونا را سلامت روان خواند و گفت: در مواقع بحران مانند همه‌گیری یک بیماری، زنان بیشتر از مردان تحت تاثیر قرار می‌گیرند زیرا بیشتر درگیر موقعیت‌های مختلف می‌شوند و وظایف، مسوولیت‌ها و تعهدهای آنها به گونه‌ای است که همه جوانب را در نظر می‌گیرند.
محمدرضا عابدی در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه زنان در این دوران نگران همه موارد از جمله فرزندان، خانواده و محیط کار هستند، افزود: زنان طاقت و تحمل کمتری درباره ندیدن اعضای خانواده خود بویژه پدر و مادر دارند و در دوران کرونا که رفت و آمدها و ارتباطات محدود شده است، منابع انرژی آنها یعنی خانواده تحت تاثیر قرار گرفته است.
وی با اشاره به اینکه محدود شدن دورهمی‌ها و دیدارهای خانوادگی و دوستانه نیز تاثیر بیشتری روی زنان نسبت به مردان دارد، اظهار داشت: زنان در این روزها بسیار نگران سلامتی و وضعیت جسمی و روحی اطرافیان خود بویژه فرزندان، پدر و مادر و همسر هستند.
این استاد روان‌شناسی و مشاوره با تاکید بر اینکه زنان در خط مقدم درگیری با ویروس کرونا در خانه هستند، افزود: درگیری زنان با ویروس و افزایش وظیفه و کار آنها برای شست و شو، تمیزکردن و ضد عفونی کردن وسایل خانه آسیب‌پذیری آنها را بیشتر کرده است به گونه ای که برخی مواقع احساس گناه می‌کنند که مبادا کوتاهی آنها در نظافت کردن باعث بیماری اعضای خانواده شود.
عابدی، مراقبت از افراد حادثه‌پذیر در دوران کرونا را یکی دیگر از نگرانی‌های جدی زنان دانست و توضیح داد: زنان بطور مرتب در خانه مراقب حادثه‌پذیر بودن دیگران بویژه فرزندان، همسر، پدر، مادر، خواهران و برادران خود هستند بطوریکه اگر آنها از خانه بیرون بروند مدام این فکر را می‌کنند که آیا آنها در معرض خطر ابتلا به کرونا قرار می‌گیرند.
تاثیرپذیری هفته سلامت بانوان ایران از کرونا
گستره شیوع بیماری کرونا و عواقب و تبعات آن بر اجزای مختلف جامعه بویژه زنان، مسوولان را بر آن داشت تا امسال هفته ملی سلامت بانوان ایران را با در نظر گرفتن شرایط همه‌گیری کووید۱۹ و با موضوع «سلامت زنان در دوره کرونا» برگزار کنند.
هر سال هفته آخر مهر بعنوان هفته سلامت بانوان ایران گرامی داشته و در سالیان اخیر بر مسائلی مانند فعالیت جسمانی و ورزش، نشاط اجتماعی و پیشگیری از بیماری‌های غیر واگیر در بین زنان تاکید می‌شد اما امسال شرایط به گونه‌ای بود که کرونا، محور اصلی هفته سلامت بانوان شد.
به گفته رییسی معاون بهداشت وزیر بهداشت، در این شرایط زنان با مخاطرات جدی سلامت جسم و روان مواجه بوده و برای گذار از این دوره سخت زندگی نیازمند آگاهی، هوشیاری و حمایت همه جانبه در خانواده و جامعه هستند بهمین دلیل هفته آخر مهر همزمان با هفته ملی سلامت بانوان امسال به این وجه مهم همه‌گیری کووید ۱۹ توجه ویژه شد.
اهمیت این هفته به حدی بود که عباس رضایی استاندار اصفهان با گرامیداشت آن تاکید کرد: هفته ملی سلامت بانوان فرصتی برای اطلاع‌رسانی و حساس‌سازی گروه‌های مختلف جامعه درباره اولویت‌های سلامت زنان به‌عنوان نیمی از جمعیت کشور است.
وی با بیان اینکه سلامت یک نیاز اساسی است و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برخورداری از سلامت را حق اساسی برای همه افراد دانسته است، افزود: در جمهوری اسلامی نقش زن به‌عنوان محور اصلی آرامش خانواده و سلامت زنان مهمترین راه برای رسیدن به زندگی سالم برای همگان است.
رضایی، شعار امسال به‌عنوان ‹‹ سلامت زنان در دوره کرونا››را هوشمندانه خواند و گفت: سلامت افراد در گرو سلامت زنان و آگاهی و هوشیاری آنان است و به‌طور قطع حفظ سلامت بانوان به‌عنوان یکی از ارکان مهم خانواده و جامعه در برابر این بیماری نقش بسزایی در حفظ سلامت جامعه دارد زیرا آنان نه تنها مسئول سلامت خود هستند بلکه بیشترین مراقبت‌ها را برای سلامت و بهداشت خانواده خود انجام می‌دهند.
مدیر گروه سلامت میانسالان و سالمندان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از مهمترین اهداف هفته گرامیداشت سلامت بانوان در سال جاری را حساس کردن سیاستگزاران نسبت به عواقب کرونا بر سلامت زنان و ارتقای همکاری بین بخشی در این زمینه، افزایش خود مراقبتی زنان برای خود و خانواده با آموزش و اهمیت آگاهی زنان و نقش تعیین کننده آن در سلامت روان خانواده و جامعه عنوان کرد.
مرادی از جمله برنامه‌های این هفته را تقدیر از بانوان پر تلاش درمان و بهداشت و برگزاری جلسه‌های آموزشی حضوری و مجازی از جمله برای کارکنان اداره‌های مختلف اصفهان و پیگیری مصوبه‌هایی برای حمایت از زنان بدسرپرست و بی سرپرست در کارگروه سلامت زنان و خانواده استانداری اصفهان اعلام کرد.
لزوم شناسایی زنان آسیب‌پذیر در دوران کرونا
مدیر گروه سلامت میانسالان و سالمندان معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تاکید بر لزوم حمایت‌های خانواده، جامعه و حاکمیت از زنان در دوران کرونا، توضیح داد: سیاستگزاران باید قوانین و مصوبه‌های حمایتی لازم را برای زنان بویژه زنان آسیب‌پذیر اجتماعی و سرپرست خانوار در این دوران در نظر بگیرند و سازمان‌های حمایتگر با اجرا کردن این قوانین و مصوبه‌ها حمایت‌های مالی و آموزشی از آنها داشته باشند.
مرادی افزود: در این جهت لازم است که زنان آسیب‌پذیرتر از دوران شیوع کرونا شناسایی شوند و سیاست‌ها به سمت حمایت هرچه بیشتر از آنها حرکت کند.
همچنین مرادی، همدلی همسران را در این دوران ضروری خواند و گفت: اگر مردان در این دوره حمایت روحی و روانی کافی از همسران خود داشته باشند برای هر ۲ نفر بسیار موثر و مفید است و به تحکیم بنیان خانواده کمک می‌کند.
وی با تاکید بر اینکه زنان سفیران سلامت خانواده‌ها هستند، افزود: آنها باید نکات آموزشی مناسب را در دوران کرونا در اختیار اعضای خانواده قرار دهند و این اطلاعات را از منابع معتبر و رسمی مانند وزارت بهداشت دریافت کنند.
این کارشناس با اشاره به اینکه مراقبان سلامت و کارشناسان تغذیه و سلامت روان نیز در مراکز خدمات جامع سلامت و خانه‌های بهداشت آماده ارایه هرگونه خدمات در این زمینه به بانوان هستند، گفت: زنان بصورت مراجعه حضوری به این مراکز، تماس با شماره تلفن ۴۰۳۰ و یا مراجعه به سامانه وزارت بهداشت به نشانی salamat.gov.ir از مشاوره‌های لازم بهره مند شوند.
زنان به خودشان محبت کنند
رییس دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان نیز به بانوان تاکید کرد که در دوران کرونا که امکان دید و بازدید با نزدیکان و دوستان وجود ندارد، ارتباط‌های تلفنی و تصویری را بیشتر کنند تا آن کمبود جبران شود.
عابدی همچنین با بیان اینکه زنان باید مقداری از مسوولیت‌های خانه مانند ضد عفونی کردن و نظافت را به سایر اعضای خانواده بسپارند و آنها نیز در این همکاری لازم را داشته باشند، تصریح کرد: زنان باید مراقبت از حادثه‌پذیران کرونا را از شکل نگرانی خارج کرده و بصورت آگاهانه با آن برخورد کنند بعنوان مثال سعی کنند تا غذا را در خانه تهیه کنند تا اعضای خانه ناچار به تهیه غذا از بیرون نباشند یا برای اینکه نگرانی به خود راه ندهند با انجام دادن کارهای مختلف مانند کتاب خواندن یا تماشای فیلم خود را سرگرم کنند.
وی ۲ توصیه اصلی به زنان در دوران کرونا کرد، اول اینکه به خودشان محبت کنند یعنی به خود توجه بیشتری کنند، خود را سرزنش نکنند و به خودشان حق دهند، تصورات مثبت را در ذهنشان تقویت کنند، خود را خیلی درگیر ضد عفونی کردن و شست و شوی وسایل مختلف در خانه و نظافت نکنند، تصاویر و متن‌های زیبا را ببینند و بخوانند و بیش از حد خود را درگیر فضای مجازی و اخبار منفی نکنند.
این روانشناس، توصیه دیگری که به زنان کرد این بود که با واقعیت در ارتباط باشند و نه تفکرات و تصورات منفی و گفت: آنها باید اخبار و مطالب مربوط به کرونا را از منابع معتبر دریافت کنند.
بر اساس آخرین آمار رسمی سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا کنون بیش از ۵۰۰ هزار نفر بطور قطعی به کرونا مبتلا شدند، شمار جانباختگان بیماری کووید۱۹ در کشور به ۳۰ هزار تَن رسید و ۳۰ استان همچنان در وضعیت قرمز یا هشدار کرونا هستند.