منوچهر ارغوانی روز یکشنبه به ایرنا گفت: سالهای گذشته این مراسم در روز چهارم آبانماه برگزار میشد که امسال به دلیل شیوع کرونا و با هدف جلوگیری از ابتلای افراد به این بیماری، لغو و این آیین باستانی امسال به صورت مجازی برگزار شد.
آبانگان جشنی است ماهانه و سنتی که مطابق با ۱۰ آبان در گاهشمار ایرانی و ۴ آبان در گاهشمار شمسی برگزار می شود؛ این جشن، در گرامیداشت "اَنَهیتَه" (آناهید یا زهره) و رود پهناور و خروشان "اردوی/آمو" (مودریا) برپا می‌شود.
بخش بزرگی در کتاب مقدس اوستا به نام "آبان یشت" (یشت پنجم) که یکی از باستانی ترین ِیشتها میباشد به ایزد آناهیتا اختصاص دارد؛ آناهیتا همتای ایرانی «آفرودیت»، الهه عشق و زیبایی در یونان و «ایشتر»، الهه بابلی، به شمار میرود.
درباره پیدایش جشن آبانگان روایت است که در پی جنگ های طولانی بین ایران و توران، افراسیاب تورانی دستور داد تا کاریزها و نهرها را ویران کنند.
پس از پایان جنگ، پسر طهماسب که «زو» نام داشت، دستور داد تا کاریزها و نهرها را لایروبی کنند و پس از لایروبی آب در کاریزها روان گردید، به دنبال آن ایرانیان آمدن آب را جشن گرفتند و همین جشن بود که به عنوان پاسداشت فرشته نگاهبان آب های بی آلایش در تاریخ ماندگار شد.
در روایت دیگری آمده است که پس از هشت سال خشکسالی در ماه آبان باران آغاز به باریدن کرد و از آن زمان جشن آبانگان پدید آمد؛ ایرانیان در این روز همانند سایر جشن ها به آدریان ها می روند و پس از آن برای گرامیداشت مقام فرشته آب ها ناهید، به کنار جوی ها و نهرها و قنات ها رفته و با خواندن دعا، اهورا مزدا را ستایش کرده و درخواست فراوانی آب و نگهداری آن را کرده و پس از آن به شادی می پردازند.
واژه «آب» که جمع آن «آبان» است در اوستا و پهلوی «آپ» و در سانسکریت «آپه» (Apa) و در فارسی هخامنشی «آپی» میباشد.
این آخشیج (عنصر) همانند آخشیجهای اصلی دیگر چون آتش و خاک و هوا در آیینهای ایرانیان باستان مقدس است و آلودن آن گناهی بس بزرگ است؛ برای هریک از چهار آخشیج امشاسپندی (فرشته) ویژه نامگذاری شده است؛ به گواهی اوستا و نامه‌های دینی پهلوی، ایرانیان آخشیجهای چهارگانه را که پایه نخستین زندگی است، میستودند.
ایران ۳۰ هزار زرتشتی دارد که حدود ۶ هزار نفر آنان در شهرهای یزد، تفت و اردکان در استان یزد زندگی می کنند.