اکنون که آمار مبتلایان و تعداد مرگ و میر روزانه ناشی از کرونا افزایشی چشمگیر داشته است و جوانان نیز بیش از پیش به دایره مرگ کرونایی آمده‌اند، میزان حساسیت و تحریک پذیری مردم در جهتی معکوس رو به کاهش گذاشته است، نکته‌ای که نخستین پیامد آن پیش گرفتن سبکی از زندگی از سوی برخی از شهروندان است که هر دم آب بر آسیاب چرخان کرونا می‌ریزد در حالی که با تکمیل ظرفیت بیمارستانی بیش از هر زمانی نیاز به همدلی در گذر از پیک کرونایی هستیم.
روزهای نخست ورود کرونا در بوشهر را خوب به خاطر داریم، روزهایی که پس از گذشت چندین روز از شیوع این ویروس به کشور، برای اولین بار به بوشهر نیز وارد شد. در آن برهه ابتلای تنها یک نفر به کرونا میزان بالایی از دلهره را ایجاد و مردم را خانه نشین کرده بود. زمانی که ۱۹ اسفندماه خبر اولین مرگ کرونایی در بوشهر منتشر شد، شهروندان اینگونه واکنش نشان دادند: «چرا دربازار بوشهر کسی توجه نمی‌کند و بیشتر کسبه مغازه خود را باز کرده‌اند»، «بچه‌های آرامستان بهشت صادق هم در معرض خطر هستندخدا پشت و پناهشان باشد»، «امکانات بوشهر محدود است، بوشهر را قرنطینه کنید تا بیشتر از این مرگ عزیزانمان را نبینیم» و گفت و شنودها و کامنت‌های بسیار دیگری که حساسیت و نگرانی نسبت به این بیماری در لابه لای کلمات آن موج می‌زند.
اما اکنون با گذشت هشت ماه از شیوع کووید ۱۹ در این استان، افکار و احساسات نه تنها به اعلام شمار مبتلایان، که نسبت به فوت ۱۲ نفر در یک روز نیز خنثی شده‌است و این آمار تا حد یک رقم ریاضی در ذهن‌ها تقلیل یافته است، حال آنکه هر یک از این فوتی خانواده‌های زیادی را به سوگ و ماتم نشانده است.
محرک‌های عصبی ناشی از کرونا آنقدر افزایش یافت که افراد به مرور حساسیت خود را نسبت به آن از دست دادند و نوعی بی‌تفاوتی، دلزدگی و تحریک‌ناپذیری تدریجی در شهروندان شکل گرفت، اتفاقی که حاصل آن افزایش ترددهای غیر ضروری در شهر و جاده‌ها و رعایت نکردن توصیه‌های بهداشتی پیشگیرانه است.
زیمل جامعه شناس آلمانی در نظریه‌ای بیان می‌کند که "در این شرایط محرک‌ها باید آنقدر حساسیت‌زا باشد تا توجه شهرنشین دل‌زده از محرک‌ها را برانگیزد"، اما لازم است پیش از افزایش این محرک که جان باختن هرچه بیشتر انسان ها است اندیشه‌ای شود تا میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی مصوب در بوشهر افزایش یابد.
باید با شیوه‌های مختلف، حساسیت نسبت به خطر کرونا را بالا برد
مدیر مولفه‌های اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، کم شدن حساسیت مردم نسبت به این مساله در ایران و جهان را امری طبیعی می‌داند اما معتقد است می‌توان با ارائه فرمول‌هایی، این حساسیت را ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش داد.
به اعتقاد عیسی صفوی ایجاد مجدد پیک حساسیت بسیار دشوار است، اما درصورتی که بیان مساله به نحوی صورت گیرد که معطوف به منفعت شخص باشد ممکن است انگیزه رعایت دستورالعمل‌ها در جامعه افزایش یابد که البته پیش از این باید آموزش مداوم برای آگاهی از اثرات کرونا صورت گیرد.
مدیر مولفه‌های اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر با بیان اینکه نحوه ارائه مساله به جامعه نکته‌ای است که بارها در موارد مختلف اهمیت خود را به اثبات رسانده است ادامه داد: موضوع را باید به چندین صورت بیان کرد تا ابعاد اقتصادی، عاطفی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار دهد و از آنجا که هر شیوه طرح مساله گروهی از افراد را تحت پوشش تاثیر پذیری قرار می‌دهد باید موضوع به صورت‌های متفاوت طرح شود.
صفوی با اشاره به دو مکانیسم رسمی و قانونی و فرهنگسازی برای ایجاد حساسیت به افزایش شیوع کرونا در اجتماع اضافه کرد: استفاده از الزامات حاکمیتی عنصر غالب مکانیسم اول و صنف‌ها، سمن‌ها، کانون‌های غیر انتفاعی و سایر گروههای مردمی ایفاگران نقش در فرهنگسازی هستند.
وی گفت: در استفاده از الزام حاکمیتی برای ایجاد حساسیت، دولت باید از نهادها و سازمان‌های خود شروع کند، طوریکه مردمی که برای انجام کار اداری خود مراجعه می‌کنند به وضوح متوجه حساسیت موضوع و جدیت بیماری کرونا شوند.
نقش گروههای مردمی در فرهنگ و اعتمادسازی برای مبارزه با کرونا
مدیر مولفه‌های اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر اما بازیگران مکانیسم غیر رسمی در جلب توجه مجدد جامعه به جدی گرفتن کرونا را نه دولت بلکه گروههای مردمی می‌داند.
وی گفت: برای فرهنگسازی باید اعتماد سازی شود و گروهها و مراکز مردمی می‌توانند نقش موثرتری در این زمینه ایفا کنند.
صفوی اذعان کرد: خلا آموزش مستمر در شرایط کنونی بخوبی احساس می‌شود و بنابراین باید نظارت و آموزش در سطح جامعه به نحوی مستمر وجود داشته باشد و موسسه‌ها، آموزشگاه‌ها و سایرمراکز غیر انتفاعی که گروه پر جمعیتی دارند، باید هم آگاهی بخشی و آموزش را دنبال کنند و هم با جدیت بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی در محل نظارت داشته باشند تا مردم در سطح جامعه اهمیت و حساسیت مساله را مشاهده کنند.
وی گفت: حفظ مداوم حساسیت و تاثیر پذیری جامعه از وقوع مرگ‌های دلخراش ناشی از کرونا، منجر به تغییر سبک زندگی افراد به شکلی می‌شود که به قطع زنجیره انتقال ویروس کمک کند.
مدیر مولفه‌های اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر پیش از این گفته بود: رعایت پروتکل‌های بهداشتی به عنوان یک الزام، زمانی نهادینه می‌شود که قبل از آن بپذیریم که باید با کرونا زندگی کرد و تبدیل این نکته به گفتمان و زنده و پویا نگه داشتن آن می‌تواند به وارد شدن سریع‌تر فرهنگ رعایت دستورالعمل‌های پیشگیرانه در بطن جامعه کمک کند.
وضعیت شکننده بوشهر در قبال کرونا و ضرورت سبک زندگی پیشگیرانه
موج سوم شیوع ویروس کرونا در حالی آغاز شده است که بر اساس آمار ارائه شده از سوی استاندار بوشهر در ششم مهرماه، ۵۸ درصد از بوشهری‌ها به رعایت پروتکل‌های بهداشتی پایبندند، آماری که گراوند اذعان کرد: چندان رضایت بخش نیست.
با آغاز این موج جدید از کرونا بوشهر در وضعیت قرمز کرونایی قرار دارد و رئیس دانشگاه علوم پزشکی بوشهر وضعیت را ثابت اما «شکننده» توصیف کرده‌است.
سعید کشمیری بیان کرده است: رعایت نکردن دستورالعمل‌های بهداشتی در سواحل از سوی مردم از جمله استفاده نکردن از ماسک و رعایت فاصله اجتماعی از جمله مشکلاتی است که ادامه این روند باعث فعال ماندن زنجیره انتقال می‌شود.
با وجود شرایط دشوار حاضر، تنها راه نجات، توجه به آثار مرگبار کرونا و در پی آن پیش گرفتن سبک زندگی پیشگیرانه است طوریکه آمار ۴۲ درصدی بوشهری‌هایی که شانه از مسئولیت حفاظت از زندگی خود و دیگران و منابع استان خالی می‌کنند کاهشی چشمگیر پیدا کند.
اکنون دیگر اهمیت تغییر و لزوم تغییر سبک زندگی به سمتی که پیشگیری از شیوع بیشتر کرونا سرلوحه آن باشد بر کسی پوشیده نیست. به گفته رئیس نظام روانشناسی و مشاوره بوشهر، سبک زندگی مفهومی کلی است که ابعاد روانشناسی،فرهنگی، اجتماعی، بهداشتی، اقتصادی وخانوادگی دارد و به قول روانشناسان همه فرآیندهای زندگی را در بر می‌گیرد.
علی پولادی ریشهری ادامه داد: سبک زندگی بر اساس دانش روز و تخصص قراردارد و تغییر و دگرگونی آن امری بدیهی است اما از آنجا که برخی افرادجامعه به دلیل وابستگی‌های شناختی، با سبک زندگی قبلی و گذشته خود بیش از حد خو گرفته‌اند، در انجام رفتارهای تازه مثل حفظ فاصله اجتماعی و ماسک زدن ومراقبت های بهداشتی مقاومت می‌کنند.
این روانشناس معتقد است: نهادینه کردن سبک زندگی در جامعه مستلزم آموزش، اطلاع رسانی، آگاه‌سازی با تکیه بر مشوق‌های اجتماعی و در صورت ضرورت بازدارنده‌های قانونی و اجتماعی است.
پولادی ریشهری گفت: آموزش سبک زندگی هر چه در سنین پایین‌تر باشد تاثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.
رئیس نظام روانشناسی بوشهر با تاکید بر اهمیت نظارت در نهادینه‌سازی سبک زندگی پیشگیرانه اظهار کرد: برقراری سبک زندگی جدید، اگر با نظارت و پایش عمومی و قانونی همراه شود حتی در کوتاه مدت نیز قابل دسترسی است اما اگر به صورت ناقص و گسسته و بدون نظارت باشد در درازمدت هم نمی‌شود.
فصل تغییر آب و هوایی در بوشهر هر چند دیرتر از سایر نقاط کشور اما از راه رسیده‌است و با توجه به شیوع بیماری‌های سرماخوردگی وآنفلوآنزا در این فصل رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی از سوی مردم، دستگاه‌های اجرایی، اصناف و بازاریان هر روز ضروری‌تر به نظر است.
اکنون که آمار مبتلایان بوشهر تا پایان مهر ماه ۱۴ هزار و ۶۳۵ نفر رسیده‌است و ۶۷۵ بوشهری جان خود را بر اثر ابتلا به کرونا از دست داده‌اند، زمانی است که باید نگرانی و حساسیت به ذهن و رفتار مردم استان قرمز بوشهر بازگردد و به نحوی زندگی کنند تا به دستان خود زنجیره انتقال و قربانی و سوگوار شدن زنان و مردان بوشهری را پاره کنند.