به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، تازه‌ترین گزارش کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی هم گویای آن است که بخش عمده صادرات محصولات فولادی در سال ۱۳۹۸ به صادرات شمش با سهمی ۶۱ درصدی اختصاص یافته که در مقایسه با محصولات نهایی از ارزش افزوده پایینی برخوردار است.
براساس آمار انجمن تولید کنندگان فولاد ایران در پنج ماهه نخست امسال از مجموع صادرات شمش و تولیدات فولادی که رقم دو میلیون و ۹۵۷ هزار تن ثبت شد، سهم شمش فولادی با رقم دو میلیون و ۲۱۳ هزار تن، سهم ۷۴.۸ درصد را به خود اختصاص داد و تولیدات فولادی به میزان ۷۴۴ هزار تن سهم ۲۵.۱ درصدی را دارد.
سال گذشته در دوره پنج ماهه چهار میلیون و ۱۵۷ هزار تن شمش و تولیدات فولادی صادر شد که شمش با رقم دو میلیون و ۶۸۹ هزار تن سهم ۶۴.۶ درصدی و تولیدات فولادی با رقم یک میلیون و ۴۶۸ هزار تن سهم ۳۵.۳ درصدی را ثبت کرد.
صادرات ۱۰.۳ میلیون تنی فولاد
این انجمن در دوره یک ساله ۹۸ آمار داد که مجموع صادرات شمش و تولیدات فولادی رقم ۱۰ میلیون و ۳۶۳ هزار تن بود و از این رقم ۶ میلیون و ۹۰۸ هزار تن سهم شمش با سهم ۶۶.۶ درصدی و تولیدات با رقم سه میلیون و ۴۵۵ هزار تن سهم ۳۳.۳ درصد را نشان می‌دهد.
آمارهای مورد بررسی گویای آن است که در سال‌های فعالیت دولت‌های یازدهم و دوازدهم ( تاپنج ماهه امسال) بطور متوسط ۴۰ تا ۴۵ درصد ارزش صادرات بخش معدن و صنایع معدنی مربوط به صدور فولاد است.
ضرورت سیاستگذاری برای کل زنجیره
کمیسیون صنایع و معادن مجلس در گزارش خود تاکید کرد: هرگونه سیاستگذاری و تصمیم گیری در خصوص فولاد باید شامل کل زنجیره باشد تا از اتخاذ سیاست‌های متناقض در کل زنجیره اجتناب شود.
ضمن اینکه یکی از معضلات زنجیره فولاد در سال‌های گذشته این بوده که به دلیل اخذ تصمیم های مقطعی، ارزش افزوده موجود در زنجیره به بخشی از زنجیره (مثلاً فولاد سازی) سرازیر شده و باعث شده که شرکت های فعال در بخش معدن و کنسانتره و گندله از سرمایه گذاری در این بخش به سمت سرمایه گذاری در بخش فولادسازی هدایت شوند و این امر باعث ایجاد کمبود در بخشهایی از زنجیره فولاد شده است که تعادل زنجیره را برهم زده است.
ارزیابی مصرف داخلی فولاد
گزارش کمیسیون مزبور تصریح دارد: مصرف داخلی فولاد بسیار کمتر از تولید کشور بوده و در مقاطع طویل فولادی (میلگرد و تیرآهن) حدود ۷۶ درصد تولید و در مقاطع تخت فولادی (انواع ورقه های فولادی) حدود۸۰ درصد تولید در داخل مصرف شده و بقیه به خارج از کشور صادر شده است.
برپایه این بررسی در مجموع ۱۷ درصد کل تولیدات فولادی و ۲۵درصد شمش (بلوم و بیلت و اسلب) به خارج از کشور صادر شده است، بنظر می رسد که گزارش کمیسیون در ارتباط با این آمار مربوط به سال ۹۸ است.
همچنین کمیسیون در ارتباط با چهار ماهه ابتدای سال ۱۳۹۹ نیز آورده است، صادارت انواع مقاطع فولادی کاهش قابل ملاحظه ای داشته؛ بطوری‌که مقاطع طویل فولادی ۴۰ درصد، مقاطع تخت فولادی ۷۴ درصد، اما شمش دو درصد کاهش داشته و با توجه به اینکه شمش در طول زنجیره در مرحله قبل از محصولات مقاطع فولادی است؛ به منزله خام فروشی انجام شده است.
بورس کالا مرجع کشف قیمت
واقعیت اینکه از زمان راه اندازی بورس کالای ایران، مقرر شده کشف قیمت عادلانه محصولات فولادی در بورس کالا انجام شود و در گزارش کمیسیون آمده است، به همین دلیل مراجع تصمیم گیر درمقاطع مختلف بوسیله وزارت صنایع (سابق)، ستاد تنظیم بازار و غیره تلاش کرده اند که محصولات فولادی در بورس کالا عرضه شده و خریداران بتوانند با قیمت‌های منصفانه نسبت به خرید محصولات مورد نیاز خود اقدام نمایند.
آنچه که اکنون اتفاق افتاده، اینکه برخی از شرکت‌های تولید کننده بخشی از محصول خود را در بورس کالا عرضه می‌کنند و بقیه محصول را در بازار خارج از بورس و بدون هیچگونه شفافیتی به فروش می رسانند.
کمیسیون صنایع و معادن در گزارش خود تصریح دارد: بسیاری موارد این گمان وجود دارد که با عرضه حداقلی محصولات و استفاده از روشهای خاصی، برای یک محصول قیمت بالایی در بورس کشف می شود و بقیه محصول در خارج از بورس به همان قیمت بورس به فروش می‌رسد، در حالی‌که چنانچه کل محصول در بورس عرضه می‌شد، کل خریداران می توانستند با قیمت‌های پایین‌تری کالای مورد نیاز خود را خریداری کنند.
بطوری که میزان عرضه در سال ۹۸ و چهار ماهه سال ۱۳۹۹ انواع ورق فولادی ۳۶ درصد و انواع میلگرد و تیرآهن ۲۵ درصد و شمش ۲۳ درصد در بورس عرضه شده است.
به گزارش ایرنا، سال ۱۳۹۷ نیز مجموع صادرات شمش و تولیدات فولادی به رقم هشت میلیون و ۴۸۰ هزار تن رسید که از این رقم پنج میلیون و ۴۹۳ هزار تن شمش فولادی با سهم ۶۴.۷ درصد و دو میلیون و ۹۸۷ هزار تن تولیدات فولادی با سهم ۳۵.۲ درصدی به خود اختصاص دادند.