«محسن بهاروند» در گفت و گو با خبرنگار سیاسی ایرنا با اشاره به دور اخیر مذاکرات با هیات اوکراینی اظهارداشت: ما سعی می‌کنیم در هر اقدامی که در مورد سانحه هواپیمای اوکراین انجام می‌دهیم و بعد از هر دور از مذاکرات با طرف‌های خارجی گزارشی به افکار عمومی بدهیم تا هم شفافیت در مذاکرات حفظ شود و هم افکار عمومی در جریان اقداماتی که انجام می شود، قرار بگیرد.
وی با بیان اینکه در این دوره از مذاکرات ما از کلیات فاصله گرفتیم و وارد مسائل جزئی‌تر شدیم، گفت: در این مرحله مذاکرات را به سه کمیته تخصصی فنی و حقوقی، مسائل کیفری و کمیته نظامی تقسیم کردیم. در این راستا ما احساس کردیم نیاز است متخصصین نظامی ما و طرف اوکراینی در مورد اینکه این سامانه دفاعی چطور دچار اشتباه شده، می‌توانند با همدیگر صحبت کنند و ابعاد این موضوع را روشن‌تر کنند.
معاون وزارت امور خارجه ادامه داد: بعد از اینکه کمیته‌های تخصصی مذاکرات خود را انجام دادند روسای هیئت‌ها بنده و معاون وزارت خارجه اوکراین در جلسات حضور پیدا کردیم و بعد از بررسی گزارش‌هایی که کمیته‌های فنی تهیه کرده بودند، تصمیم گرفتیم قدمهای بعدی چگونه باشد.
آماده تسریع مذاکرات هستیم
بهاروند در پاسخ به این سوال که روند مذاکرات درباره سانحه چقدر طول می‌کشد، گفت: بستگی به اراده طرفین دارد. از جانب ایران این آمادگی وجود دارد که مذاکرات خیلی سریعتر انجام و جمع‌بندی شود. در طرف‌های مقابل به جز کانادا فکر می‌کنیم- نه با آن سرعتی که ما انتظار داریم- ولی بقیه کشورها هم بعد از طی مراحلی آمادگی دارند که مذاکرات با سرعت بیشتری پیش برود.
این دیپلمات ارشد کشورمان در مورد پرداخت خسارت به جانباختگان گفت: کمیته حقوقی ما آماده بود که وارد بحث پرداخت خسارت به خانواده‌های جانباختگان شده و درباره آن مذاکره کند ولی طرف اوکراینی فعلا آمادگی نداشت وارد این موضوع شود. فکر می‌کنم طرف کانادایی هم ظاهرا تمایلی ندارد که فعلا وارد مذاکره درباره جانباختگان شود. هر چند خیلی از اینها اتباع خود ما هستند و ما می‌توانیم خودمان در این مورد تصمیم بگیریم.
رویه‌های بین المللی از مطالبات طرف اوکراینی حمایت نمی‌کند
وی درباره خسارت هواپیمای اوکراینی هم گفت: طرف اوکراینی در مورد پرداخت خسارت هواپیما مطالبات دیگری می‌کند که ما ندیدیم در رویه های بین المللی در مورد آن بخش‌ها صحبتی شده باشد. در واقع رویه بین المللی از درخواست‌های طرف اوکراینی حمایت نمی‌کند ولی باب مذاکره را نبستیم و در حال مذاکره هستیم و زمانی که به نتیجه برسیم، اعلام خواهیم کرد.
معاون حقوقی و امور بین الملل وزارت امور خارجه همچنین گفت: در مورد جبران خسارت خانواده های افرادی که متاسفانه جان خود را از دست داده اند ایران آمادگی دارد بلافاصله در این مورد گفت و گو و مبالغ مورد توافق را پرداخت نماید. متاسفانه در این دور از مذاکرات طرف اوکراینی آمادگی ورود به این بحث را نداشت و کشوری مثل کانادا با انگیزه های سیاسی و یکجانبه خودش مایل نیست که خسارت خانواده‌ها پرداخت شود تا این موضوع مطول شود.
بهاروند در پاسخ به این سوال که آیا در زمینه خسارت به عدد و رقم مشخصی رسیده‌اید، گفت: هنوز به عدد و رقمی درباره خسارت و غرامت‌ها نرسیده‌ایم ولی می‌توانیم در مورد معیار صحبت کنیم. معیار پرداخت برای ایران اسناد بین المللی و کنوانسیون‌هایی است که ما عضو هستیم- با در نظر گرفتن عرف و رویه بین المللی - به نحوی که پرداخت به خانواده‌های جانباختگان حتی الامکان "منصفانه" باشد.
این دیپلمات ارشد کشورمان درباره نقش آفرینی احتمالی نهادها و سازمان‌های بین المللی مانند ایکائو در فرایند مذاکرات بویژه بعد از بازخوانی جعبه های سیاه هواپیما در فرانسه گفت: در مورد جعبه‌های سیاه هواپیما هیچ ابهامی وجود ندارد. بررسی جعبه‌های سیاه یک مقدار به خاطر کرونا و یک مقدار به خاطر کندی طرف اوکراینی با تاخیر مواجه شد. در عین حال برای اینکه شفافیت در مورد جعبه‌های سیاه حفظ شود از نمایندگان همه کشورها حتی کشورهایی که اتباع‌شان هم در این هواپیما نبودند، ولی به نحوی ارتباط با هواپیما داشتند، دعوت کردیم.
وی افزود: متخصصینی از آمریکا، کانادا، انگلیس و خود اوکراین و همه کشورهایی که مایل بودند، در محلی که قرار بود اطلاعات جعبه سیاه استخراج شود، مستقر شدند و به طور شفاف جعبه های سیاه را به بخش بررسی سوانح فرانسه دادیم به طور شفاف خوانده و صداها ضبط و پیاده و اطلاعات جعبه سیاه و همچنین گراف‌ها به سی دی منتقل شد و در مقابل همه اینها و با مشارکت‌شان اطلاعات تجزیه و تحلیل و استخراج شد.
بهاروند ادامه داد: اما اینکه سازمان‌ها کی در این موضوع درگیر می‌شوند، زمانی هست که گزارش فنی ما منتشر شده و در اختیار کشورهای ذیربط قرار می‌گیرد. آنها می‌توانند نظراتشان را درباره گزارشی که ما تهیه کردیم، بدهند و بگویند که یک بخشی از آن اضافه یا کم شود. اگر سوالی داشته باشند، مجدداً سوالات و نظرات به تیم بررسی سوانح ایرانی برمی‌گردد و تیم ما هم به این سوالات جواب می‌دهد. بعد از آن توصیه‌هایی می‌کنند که چه کار کنیم از این به بعد چنین اتفاقاتی در مورد هواپیمایی کشوری رخ ندهد.
گزارش سانحه زنجیره علل منجر به سانحه را بیان می‌کند/ هیچ نهادی غیرفنی در تهیه و تدوین این گزارش دخالت نمی‌کند
معاون حقوقی و امور بین الملل وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال که گزارش سانحه هواپیما حاوی چه اطلاعاتی است، گفت: این گزارش درباره چگونگی وقوع این سانحه است. یعنی دلایل و زنجیره عللی که باعث یک حادثه می‌شود باید در این گزارش بیاید و بعد در اختیار متخصصین خارجی قرار می‌گیرد. البته هر کسی بخواهد می‌تواند آن را بخواند و زنجیره علل را در کنار هم می گذارد و می‌بیند که چه اتفاقی افتاده است.
وی با بیان اینکه این گزارش توسط تیم بررسی سوانح در ایران آماده و نگارش شده، گفت: گزارش حاوی عکس‌ها و مجموعه دلایلی است که منجر به این اتفاق شده است. ارائه این گزارش‌ها مسئله طبیعی در هواپیمایی کشوری است و باید این گزارش زنجیره علت‌ها را بیان کند و مشخص شود چه اتفاقی افتاده است این گزارش نه یک مسئله سیاسی و نه یک نهاد سیاسی در آن درگیر است، فقط و فقط یک مسئله تخصصی است.
بهاروند اظهارداشت: گزارش باید مستقل و بی‌طرفانه انجام شود، هیچ نهادی در ایران سعی نکرده یا حتی فکر هم نکرده است که در گزارش تیم بررسی سوانح دخالت بکند. آنها مستقل و بی‌طرف بودند و طبق تخصصی که دارند آن را تهیه کردند و حالا باید درخواست کنیم که گزارش را سریعتر ترجمه کرده و منتشر کنند.
همزبان و همراه خانواده‌های جان باختگان هستیم/درباره مجازات خاطیان سانحه ابهامی وجود ندارد
معاون حقوقی و امور بین الملل وزارت امور خارجه در پاسخ به سوال دیگری در خصوص آخرین وضعیت رسیدگی به مقصران این سانحه هم گفت: همه نهادها در کشور پیگیر بحث کیفری و مجازات مقصرین یا کسانی هستند که در این سانحه قصور و کوتاهی کردند. در واقع درخواست اجرای عدالت در چارچوب قوانین و بر اساس دادرسی عادلانه یک درخواست عمومی است و این طور نیست که فقط مختص خانواده‌ها باشد. ما از این جهت با خانواده‌های محترم همزبان و همراه هستیم.
وی با بیان اینکه هر کاری که انجام می‌دهیم باید بر اساس قانون باشد، گفت: همه ما از جمله خانواده‌های جانباختگان و بقیه خواستار اجرای عدالت هستیم. خوشبختانه تیم دادستانی رسیدگی به این پرونده بسیار دقیق در حال رسیدگی است.
به گفته بهاروند طبق قانون این افراد چون در حوزه نظامی قرار می‌گیرند، سازمان قضایی نیروهای مسلح مسئول این کار هست و این سازمان با طرف اوکراینی جلساتی داشتند. نه تنها در وزارت امور خارجه، بلکه تیم دادستانی اوکراین به دادستانی نظامی ما رفتند در آنجا باهم جلساتی داشتند و مدارکی که لازم بود در اختیارشان گذاشته شد.
این دیپلمات ارشد کشورمان اظهارداشت: این مسئله‌ای است که همه ما در مورد آن جدی هستیم خود دادستان و قاضی هم در مورد آن جدی هستند که حتماً باید کسانی که خاطی هستند، مجازات شوند و این چیزی نیست در مورد آن ابهامی داشته باشیم. خوشبختانه دادستان‌هایی هم که هستند، افراد بسیار آگاه، حقوقدان و خیلی جدی در این مورد پیگیری می‌کنند.
معاون وزیر امور خارجه در پاسخ به این سوال که آیا رسیدگی کیفری منوط به گزارش سانحه خواهد بود، گفت: نمی‌توانم از طرف دادستان صحبت کنم ولی احتمالاً دادستانی هم باید گزارش تیم فنی سوانح را ببیند برای اینکه بخشی از مدارک را احتمالاً این گزارش فنی تکمیل می‌کند.
۱۰۰ نفر از خانواده‌های جان باختگان به دادسرا مراجعه و شکایت کرده‌اند
وی درخصوص دسترسی و مراجعه خانواده های جان باختگان به دادستانی گفت: تا جایی که بنده شنیدم حدود ۱۰۰ نفر از خانواده‌ها به دادسرای نظامی یا سازمان قضایی نیروهای مسلح شکایت کرده و خواسته‌هایشان را مطرح کردند. هنوز هم می‌توانند شکایت دریافت کنند و اگر خانواده‌ها خواسته‌ای دارند می‌توانند مراجعه کنند. سایر سازمان‌ها هم این آمادگی را دارند که با خانواده‌ها ملاقات کنند و اگر خواسته‌ای دارند، به آن رسیدگی کنند.
یکجانبه‌گرایی کانادا برای ما قابل قبول نیست
بهاروند در پاسخ به سوالی درخصوص رویکرد کانادا در فرایند رسیدگی به این سانحه گفت: کانادا به یکجانبه‌گرایی روی آورده که این موضوع برای ما قابل قبول نیست. نمی‌توانیم به کشوری که می‌خواهد اهداف یکجانبه را به ما تحمیل کنند با آن همکاری بکنیم و این کار را نمی‌کنیم.
وی تصریح کرد: همکاری و اقداماتی که می کنیم بر اساس اصل "قانونی بودن" است یعنی در چهارچوب تعهداتی که ما و کانادا به صورت مشترک داریم و پروسه و رویه‌ای که در نظام بین‌الملل در این مورد وجود دارد ما مذاکره با کسی را رد نکردیم.
معاون وزیر امور خارجه یادآورشد: طرف کانادایی هر وقت نیاز به اطلاعاتی دارد از ما درخواست مذاکره می‌کنند ولی به محض این که از ما جدا می‌شوند کارهای یکجانبه خود را پیگیری می‌کنند. تا زمانی که این رفتار وجود دارد و تا زمانی که کانادا قوانین بین المللی را رعایت نکند، من به عنوان مسئول تیم مذاکره کننده فکر نمی‌کنم همکاری یا مذاکره‌ای با آنها داشته باشیم.
بهاروند در پاسخ به این سوال که آیا این رویه کانادا در مذاکرات با اوکراین اخلال ایجاد نمی‌کند؟ گفت: فعلاً اخلالی ایجاد نکرده است. مذاکره با هر کشوری باید مبنایی داشته باشد. حقوق هوایی و هوانوردی یک حقوق قدیمی طولانی است که اسناد بسیار مفصلی دارد و خیلی چیزها را پیش بینی کرده است. از طرف دیگر این سانحه اولین سانحه نیست که در جهان اتفاق افتاده است. حتی شلیک موشک به هواپیما اولین بار نیست که اتفاق می‌افتد چندین بار این اتفاقات رخ داده است.
وی خاطرنشان کرد: سابقه، رویه و قوانین خیلی مفصل و جزئی و کافی در چنین حوادثی وجود دارد که بر اساس همان آمادگی کامل داریم که با همه مذاکره کنیم ولی اگر کشوری بخواهد با کارهای یکجانبه یا تبلیغات و یا فشار آوردن یا توهین با ما برخورد کند، مطمئناً ما به هیچ وجه حاضر نیستیم که با آن صحبتی داشته باشیم.
دور آتی مذاکرات با اوکراین ۳۵ روز دیگر در کیف برگزار می‌شود
معاون حقوقی و امور بین الملل وزارت امور خارجه درخصوص دور آتی مذاکرات با طرف اوکراینی گفت: دور بعدی مذاکرات حدود ۳۵ روز دیگر در کیف پایتخت اوکراین انجام می شود. در مورد مسائل کیفری قرار گذاشتیم که در فاصله مانده تا مذاکره بعدی هم تیم های داستانی، فنی و حقوقی هم باهم در تماس باشند. در این مدت هر سوالی که داشته باشند ما حتما در حد مقدورات و در چارچوب قوانین جواب خواهیم داد.
وی در پایان با تاکید بر اینکه این سانحه برای همه ما خیلی تلخ و تاسف آور بود. ما سعی می‌کنیم تا جایی که ممکن است بر اساس انصاف و عدالت با این موضوع برخورد کنیم یعنی هیچ قصدی برای تضییع حقی در این روند وجود ندارد خیلی صادقانه با این موضوع برخورد می‌کنیم.