مصرف موادمخدر و داروهای روانگردان یکی از مهم‌ترین آسیب‌های اجتماعی در دوره کنونی محسوب می‌شود که بیش از همه جوانان و دانش‌آموزان در معرض این آسیب قرار گرفته‌اند. اهمیت آگاهی دادن به دانش‌آموزان، خانواده‌ها و کارکنان مدارس با توجه به رشد روزافزون آسیب‌های اجتماعی در سال‌های گذشته دوچندان می‌شود و در چنین شرایطی تلاش برای اقدامات پیشگیرانه از اعتیاد توسط خانواده‌ها و نهادهای مرتبط ضروری است.
وزارت آموزش و پرورش به منظور کاهش آسیب‌های اجتماعی در میان نوجوانان، طرح یاریگران زندگی را به عنوان برنامه‌ای تحولی با همکاری ستاد مبارزه با مواد مخدر در مدارس اجرایی می‌کند.
هرچند که طرح یاریگران زندگی یک ساله و در ابتدای راه قرار دارد، اما بر اساس گفته‌های مسوولان آموزش و پرورش، این طرح ابتدا در ۲۰ درصد از مدارس متوسطه اول، دوم و پایه های پنجم و ششم ابتدایی قابل اجرا است.
علیرضا کاظمی در گفت و گو با خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه ایرنا درباره طرح یاریگران زندگی اظهار داشت: یکی از آسیب‌های اجتماعی اعتیاد به مصرف مواد مخدر است، از این رو طرح یاریگران زندگی با مشارکت ستاد مبارزه با مواد مخدر در فضای آموزش و پرورش در حال اجراست.
وی افزود: پیشتر اقدامات برای مصرف مواد مخدر و اعتیاد به صورت مستقیم انجام می‌شد اما طرح یارگران زندگی با آموزش و برنامه‌ریزی غیرمستقیم با استفاده از ظرفیت همسالان، فعالیت‌های داوطلب و نقش پذیری دانش‌آموزان درکنار حمایت و مشارکت ذی نفعان محلی از جمله خانواده‌ها و کارکنان مدرسه دنبال می‌شود.
معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: هر قدر که نقش دانش‌آموزان در فرایند پیشگیری از اعتیاد بیشتر باشد، تاثیرگذاری نیز افزایش می‌یابد، چراکه با این روش هم خود نوجوانان توانایی و مهارت خود را بالا می‌برند و هم در دیگران اثرژذیری بیشتری دارند.
کاظمی یادآورشد: این طرح در سال گذشته ۱۲ هزار مدرسه را در فاز اول تحت پوشش قرار داد، قرار است امسال پوشش ۳۰ هزار مدرسه را هدفگذاری کند.
وی با بیان این که طرح یاریگران زندگی یک چارچوب و نقشه راه برای پیشگیری از اعتیاد محسوب می‌شود، خاطرنشان کرد: مهم‌ترین هدف این طرح را می‌توان هم‌افزایی ظرفیت مدارس کشور بویژه تشکل های رسمی و غیررسمی برای پیشگیری، کنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان دانست، همچنین ترویج نهضت فرهنگی و اجتماعی پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، گسترش فعالیت‌های جامع محور در کانون یاریگران زندگی و توانمندسازی گروه و تشکل‌های دانش‌آموزی و دانش‌آموزان با استفاده از ظرفیت همسالان از دیگر اهداف این طرح است.
معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش با بیان این که در فاز اول به دنبال تاسیس و اجرای طرح یاریگران زندگی بودیم، افزود: دستورالعمل اجرایی این طرح تدوین و به استان‌ها فرستاده شده و کاملا توجیهات کافی برای مدارس مجری صورت گرفته است.
کاظمی همچنین اعلام کرد که کانون‌های یاریگران زندگی در سال گذشته به صورت حضوری شکل گرفت و امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا و جلوگیری از تجمعات انسانی به صورت غیر حضوری به فعالیت خود ادامه می‌دهد. همچنین ظرفیت‌سازی شده تا برای ادامه کار کانون‌ها، اقدامات هویت‌بخشی نیز صورت گیرد تا کارت یا نشان و علائم خاص برای دانش‌آموزان طراحی شود.
اتکای اصلی طرح یاریگران زندگی بر مهارت‌آموزی دانش آموزان
وی با بیان این که تولید محتوای مناسب نیز برای دانش‌آموزان در کانال‌های شبکه شاد انجام می‌شود، عنوان کرد: همچنین فعالیت‌هایی هم برای کانون یاریگران زندگی در نظر گرفته شده که در سطح مدارس در سه بخش آموزش و توانمندسازی، آگاه‌سازی دانش‌آموزان، والدین و کارکنان برای کاهش آسیب‌های اجتماعی و مخاطرات سلامت روان و برگزاری کارگاه‌های اجتماعی برای دانش‌آموزان است.
معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش ادامه دا: برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری برای دانش‌آموزان، والدین و کارکنان در سطح مدرسه انجام می‌شود، همچنین تولید و ترویج پیام‌های فرهنگی و مسابقات مختلف در کانون یاریگران زندگی مورد توجه قرار می گیرد.
کاظمی با تاکید بر این که اتکای اصلی طرح یاریگران زندگی بر مهارت‌آموزی دانش آموزان است، گفت: رصد و مداخله دانش آموزان هم از دیگر اقداماتی است که می‌تواند باعث شناسایی دانش آموزان آسیب‌دیده شود تا با اعلام آنها به اولیای مدرسه مسیر پیگیری دنبال شود.
شکل‌گیری ۱۲ هزار کانون در سطح مدارس
این مقام مسوول در وزارت آموزش و چرورش با تاکید بر این که طرح یاریگران زندگی در سطوح مدرسه، منطقه، استان و کشور در حال اجراست، توضیح داد: ۱۲ هزار کانون در سطح مدارس شکل گرفته که امسال ۳۰ هزار هدفگذاری شده است، همچنین یک کانون در سطح منطقه، یک کانون در سطح استان و یک کانون در سطح کشور ایجاد شده که جنبه راهبری دارند.
کاظمی افزود: اعضای کانون یاریگران زندگی به گونه‌ای مشخص شده که چهار نفر از نمایندگان تشکل‌های رسمی مدرسه و یک نفر هم به نمایندگی گروه‌های همیاری داوطلبانه کارها را انجام می‌دهند.
وی خاطرنشان کرد: تمام تمرکز طرح یاریگران زندگی بر این است که هر مدرسه یک پروژه کوچک پیشگیرانه با توجه به نیاز مدرسه را برای حل این مشکل طراحی می‌کند تا در کنار فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی مورد توجه قرار گیرد. در واقع اعضای کانون مسئله شناسی می‌کنند و پس از ترسیم آسیب‌های روانی و اجتماعی مدرسه به طراحی ایده‌های خود می‌پردازند.
وی ادامه داد: اعضای کانون یاریگران زندگی پروژه‌های کوچک را برای حل مشکل مدرسه پیگیری می کنند و با یاری ذی نفعان نسبت به اجرایی شدن فعالیت‌ها اقدام می‌کنند.
اجرایی سازی یاریگران زندگی در فضای مجازی
معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش همچنین گفت: یک سری محتواهای آموزشی به عنوان نمونه فعالیت‌های تبلیغی و ترویجی در فضای مجازی شکل می‌گیرد که فعالیت را از فضای حقیقی به مجازی منتقل و کارها را دنبال می‌کنند.
کاظمی افزود: هر کانون که هسته اصلی آن توسط ۱۰ دانش‌آموز شکل گیرد، حدود ۵۰ دانش‌آموز را حداقل در گروه خود به عنوان عضو می تواند داشته باشد که به این واسطه از ظرفیت سایر دانش‌آموزان هم بهره‌مند می شود.
وی ابراز امیدواری کرد امسال با استفاده از ظرفیت فضای مجازی، ۳۰هزار کانون در سطح مدارس شکل گیرد و جشنواره‌هایی طراحی شود که ذوق دانش‌آموزان را در این حوزه‌ها افزابش دهد.