موسیقی ایرانی روی صحنه جهانی

آمستردام سینفونیتا، یکی از مطرح ترین آنسامبل‌های زهی دنیا و تنها آنسامبل زهی در هلند، به‌مدت هشت‌شب در شهرهای آمستردام، لاهه، اوترخت و دِن‌بوسِ هلند به اجرای برنامه خواهد پرداخت. اما نکته محوری این اجرا، تکیه آن بر ایران، موسیقی معاصر ایران و آهنگسازان ایرانی است که در این میان، کیهان کلهر و کیان سلطانی، این تور کنسرت را همراهی می‌کنند. نخستین اجرا، امشب (پنج‌شنبه،‌ ۲۹ اکتبر/ ۸ آبان) ساعت ۲۰:۱۵ به وقت آمستردام و ۲۲:۴۵ به وقت تهران، در ساختمان موسیقی آمستردام برگزار می‌شود که می‌توان از طریق وب‌سایت www.cellobiennale.nl، به‌طور زنده به تماشای این ضیافت باشکوه موسیقایی نشست. با این مقدمه، با فرخزاد لایق، که دو قطعه از هفت‌گاه معلق او را در این تور کنسرت خواهیم شنید، درباره این برنامه گفت‌وگو کردیم.

فرخزاد لایق، در آغاز درباره این آنسامبل گفت: آمستردام سینفونیتا (Amsterdam Sinfonietta)، یکی از مطرح ترین آنسامبل‌های زهی دنیا و تنها آنسامبل زهی در هلند است. این آنسامبل، در سال ۱۹۸۸ توسط لو مارکیز (Lev Markiz) تأسیس شد و از ۱۹۹۵ تاکنون خانم کندیدا تامسون (Candida Thompson) کنسرت مایستر و سپس مدیر هنری آن است.

او افزود: این آنسامبل که بیست‌ودو نوازنده دارد، سی‌سال است که به‌طور مداوم بر روی صحنه است و رپرتوار بدیع و خلاقانه ای که از باروک تا دوران مدرن رادربرمی‌گیرد و گاه معرفی آثار مغفول و کمتر اجراشده معاصر را در دستور کار دارد.

لایق درباره ویژگی دیگر این آنسامبل گفت: آهنگسازان بزرگ معاصری چون سوفیا گوبایدولینا (Sofia Gubaidulina)، پتریس واسکس ((Peteris Vasks، توماس لارخر (Thomas Larcher) و توماس ادس (Thomas Adès) اجرای نخست آثار خودشان را به این آنسامبل سپرده اند. آمستردام سینفونیتا، همکاری گسترده‌ای نیز با هنرمندان معروف دنیا در حوزه‌های دیگری نظیر پرفورمنس آرت، ویدئو آرت، کوریوگرافی و تئاتر داشته است.

این آهنگساز اظهار کرد: این آنسامبل با سولسیست‌های برجسته‌ای نظیر جنین جانسن (Janine Jansen)، ایزابل فاست (Isabelle Faust)، و سرگئی خاچاتریان (Sergey Khachatryan) اجرا داشته و دراجرای پیش رو نیز با دو سولیست برجسته ایرانی (کیهان کلهر و کیان سلطانی) به روی صحنه خواهد رفت. در کارنامه هنری این گروه آلبوم‌های متعددی با کمپانی‌های دویچه گرامافون (Deutsche Grammophon‎) ، ای سی ام (ECM) و سونی کلاسیکال (Sony Classical) با گستره وسیعی از مالر تا رپرتوار مدرن دیده می شود .

او درباره این اجرا با حضور دو نوازنده ایرانی گفت: کنسرت پیش‌رو رپرتوار گسترده ای دارد که محور آن، ایران و موسیقی معاصر ایران است. از این رو، از دو سولیست شناخته‌شده یعنی کیهان کلهر و کیان سلطانی استفاده شده است. در این تور کنسرت، از کالین جاکوبسن (Colin Jacobsen)، قطعه آتشگاه با نوازندگی کیهان کلهر اجرا خواهد شد، قطعه‌ای از کلهر برای نخستین‌بار به‌همراه کیان سطانی برای همراهی کمانچه و ویلنسل به اجرا درخواهد آمد، قطعاتی از موسیقی فولکلوریک شیراز به روایت مدرن رضا والی، آهنگساز آکادمیک برجسته و استاد موسیقی دانشگاه کارنگی ملونت در پیتسبورگ آمریکا توسط کیان سلطانی شنیده خواهد شد.

وی ادامه داد: دو قطعه از هفت‌گاه معلق من (گاه پنجم و هفتم)، را خواهیم شنید و سرانجام قطعه‌ای که رامبراند فرریش (Rembrandt Frerichs)، رهبر تریوی جاز رامبراند، با الهام از موسیقی ایران و شرق تألیف کرده، با حضور کلهر و سلطانی اجرا خواهد شد. از حدود یک سال پیش که با من تماس گرفته شد، مشخص بود که این برنامه از اواخر اکتبر ۲۰۲۰ آغاز می‌شود اما گمان نمی‌کردم با وجود پاندمی کرونا این ایده بلندپروازانه محقق شود. با شگفتی و شادی توأمان باید گفت که با همه مشکلات و محدودیت‌ها شاهد اجرای این کنسرت ها در زمان مقرر خواهیم بود و اگرچه اجرا ناگزیر در یکی‌دو شهر لغو شده است اما دیگر اجراها با حضور مخاطب برگزار خواهد شد. در این دوران محنت‌افزا، شنیدن اجرایی از آمستردام سینفونیتا با حضور آهنگسازان و نوازندگان ایرانی تسکینی بر درد این روزها تواند بود.

لایق درباره کیان سلطانی تصریح کرد: این اعجوبه بیست‌وهشت‌ساله‌ فرزند دو موزیسین نامدار ایرانی، خسرو سلطانی و فرزانه نوایی است. از چهارسالگی نوازندگی را آغاز کرد، در دوازده‌سالگی به آکادمی موسیقی بازل سوئیس وارد شد و خیلی زود توسط دانیل بارن بویم (Daniel Barenboim) به ارکستر دیوان شرقی غربی دعوت شد و پس از درخشش در اجرای تریپل کنسرتوی بتهوون و کسب مقام نخست در چندین فستیوال مهم اروپایی، نظرها را به سرعت به‌سوی خود جلب کرد. در سال ۲۰۱۷ کمپانی دویچه گرامافون با او قرارداد انحصاری بست و هر سه آلبوم نخست او با این کمپانی، در همراهی با بارن بویم بوده است. کیان سلطانی اینک یکی از شناخته‌شده‌ترین نوازندگان ویلنسل در صحنه موسیقی کلاسیک جهانی است و این نخستین حضور او بر صحنه در کنار کیهان کلهر است. شوری به پا خواهد شد. تردید نکنید!

او درباره حضور خود در این برنامه گفت: سال گذشته خانم کندیدا تامپسون با من تماس گرفت و پیشنهاد حضور هفت‌گاه معلق را در رپرتواری داد که از شوبرت آغاز می شد و به کیهان کلهر می رسید، و چه جای تأمل بود از جانب من؟! خوشحالم که هفت‌گاه معلق را به آرامی، بیشتر و بیشتر، در آن‌سوی جغرافیا می‌شنوند و قدری تأمل می‌کنند. آخرین اجرای آن در فوریه همین سال در کدوگن هال لندن بود، و اینک بی‌صبرانه منتظرم روایت آن را از زبان آمستردام سینفونیتا بشنوم.