اعتیاد به مواد مخدر از چالشهای مهم و مخاطره‌آمیز سلامت عمومی محسوب می‌شود که همه گروه‌های جمعیتی و سنی را تهدید می‌کند و زمینه‌ساز بروز بسیاری از آسیب‌ها و انحرافات اجتماعی است. اعتیاد فقط جنبه فردی و شخصی ندارد و علاوه بر تهدید سلامت جسم و روان افراد در جنبه‌های اخلاقی، اجتماعی و اقتصادی جامعه نیز آثار زیانبار و جبران ناپذیر به جا می‌گذارد.
از آنجا که شماری از معتادان به خاطر تجربه تلخ بی اعتمادی خانواده و جامعه به آنان، پشیمان گشته و آرزوی بازگشت به دوران پیش از اعتیاد و بازیافتن شان و منزلت از کف رفته خود را دارند، به دنبال مرکزی برای درمان و رهایی از دام اعتیاد هستند، حال آنکه سایه سنگین کرونا شرایط و اوضاع خاصی را ایجاد کرده و چالشی بر چالشهای ترک اعتیاد بی‌دردسر افزوده است.
فرد معتاد و خانواده او در حالی که خسته و مستاصل از رنج‌ها و تجربه‌های آسیب‌زای اعتیاد هستند به دنبال مرکزی برای درمان می‌باشند و حال که مراکز مجاز ترک اعتیاد با محدودیتهایی از جمله نبود ظرفیت خالی به دلیل کاهش ۵۰ درصدی ظرفیت پذیرش مواجهند، مراکز فاقد مجوز با قبول و پذیرش معتادان رخ نموده و میدان‌داری می‌کنند.
در کنار آفت فعالیت و رشد کمپ‌های فاقد مجوز ترک اعتیاد، نظارت دستگاه‌های متولی از جمله بهزیستی بر عملکرد مراکز مجاز نیز از اهمیت خاصی برخوردار است تا در رعایت پروتکلها و دستورالعمل‌های اعلام شده کوتاهی نکنند و صد البته در سایر زمینه‌ها و خدمات‌رسانی‌ها نیز وجود چشم‌های ناظر را در اعمال خود و کمک به درمان و ترک اعتیاد در چارچوب آیین‌نامه‌های اجرایی احساس کنند.
کاهش ۵۰ درصدی پذیرش مراکز ترک اعتیاد
معاون امور پیشگیری اداره کل بهزیستی خراسان رضوی گفت: براساس دستورالعمل‌های دانشگاه علوم پزشکی، مراکز ترک اعتیاد موظف هستند تعداد پذیرش شوندگان را به نصف کاهش دهند و با رعایت سیستم قرنطینه در هر مرکز اقدام به پذیرش کنند.
حسین تنهاطلب افزود: از ابتدای اسفندماه پارسال با توجه به شیوع ویروس کرونا، به تمامی مراکز ترک اعتیاد اعلام شده که از پذیرش هر گونه افراد جدید خودداری کنند و فقط پروسه درمان را برای کسانی که از قبل در این مکان‌ها نگهداری می‌شدند با رعایت پروتکلهای بهداشتی ادامه دهند.
وی ادامه داد: در دوم اردیبهشت ماه امسال دستورالعمل پذیرش با شرایط جدید با توجه به وضعیت ویروس کرونا اعلام شد و این مراکز موظف شدند شرایط بهداشتی را رعایت و از سیستم‌های تهویه مطبوع استفاده کنند.
معاون امور پیشگیری اداره کل بهزیستی خراسان رضوی گفت: علاوه براین به همه مراکز اعلام شد که تعداد پذیرش شوندگان را به ۵۰ درصد ظرفیت کاهش دهند و با رعایت سیستم قرنطینه در هر مرکز اقدام به پذیرش افراد جدید کنند.
وی با بیان اینکه تمام کسانی که به این مراکز مراجعه می‌کنند با شرایط پاک از اعتیاد ترخیص می‌شوند افزود: از آن جا که ارتباط همکاران ما بعد از خروج این افراد از مرکز قطع می‌شود، اطلاعی از بازگشت احتمالی آنان به اعتیاد نداریم.
تنهاطلب ادامه داد: میانگین آمار بین‌المللی در ارتباط با ترک اعتیاد به صورت خوشبینانه بازگشت بین ۲۰ تا ۲۵ درصداین افراد به آغوش خانواده است.
افزایش مراکز فاقدمجوز
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی هم در این زمینه با تایید وضعیت خاص پیش‌آمده ناشی از شیوع ویروس کرونا در فعالیت مراکز ترک اعتیاد استان گفت: اعتیاد و ابتلای به آن متوقف نشده است اما وقفه ایجاد شده در فعالیت مراکز مجاز و ازسرگیری فعالیت آنها با نصف ظرفیت از خرداد ماه موجب تسهیل شرایط برای فعالیت مراکز فاقد مجوز شده است.
حمیدرضا پوریوسف افزود: با توجه به آسیب‌ها و عوارضی که اعتیاد برای فرد و خانواده دارد با خروج از شوک اولیه شیوع بیماری کووید۱۹ دوباره خانواده‌ها و افراد به سوی ترک و درمان اعتیاد رفته و در چنین شرایطی پذیرش مراکز مجاز متفاوت از گذشته است در حالی که شمار افراد متقاضی و مراجعه‌کنندگان با توجه به وقفه ایجاد شده، بیشتر شده است.
وی با بیان اینکه طی ماههای اخیر با همراهی نیروی انتظامی اقدام به شناسایی و پلمب مراکز فاقد مجوز کرده‌ایم، ادامه داد: هنوز در این زمینه راه درازی داریم اما اقدامات در حال انجام است.
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی گفت: پررنگ شدن فعالیت مراکز فاقد مجوز در شرایطی صورت گرفته که خانواده‌ها با مراجعه به مراکز مجاز این مراکز را فاقد ظرفیت پذیرش افراد جدید می‌بینند اما مراکز فاقد مجوز با آغوش باز و بدون رعایت هیچ اصل، قاعده و پروتکل بهداشتی اقدام به پذیرش می‌نمایند.
وی افزود: علاوه بر این برخی مراکز مجاز نیز به سوی تخلف از دستورالعمل رفته و با پذیرش بیش از ۵۰ درصد ظرفیت اعلام شده موجب شدند بازرسان بهزیستی اقدام به برخورد مقتضی با آنان نمایند.
پوریوسف ادامه داد: ۱۰۷ مرکز ترک اعتیاد در این استان مجوز فعالیت دارند و پیش‌بینی می‌شود بیش از ۵۰ مرکز فاقد مجوز در مشهد فعالیت داشته باشند که تعداد بسیار محسوب می‌شود.
وی گفت: مراکز فاقد مجوز به دلیل برخوردار نبودن از زیرساختهای اصولی اولیه و نبود نظارت بر عملکردشان از شرایط ناسالم، کاربرد شیوه‌ها و روشهای غیراصولی و در نتیجه عدم رعایت بهداشت و پروتکلهای بهداشتی برخوردارند و دچار چالشها و نواقص فراوان هستند که تهدید سلامتی معتادان و جامعه را در بر دارند.
خروج ۱۰ درصد مراکز مجاز از دایره خدمات
معاون امور پیشگیری بهزیستی خراسان رضوی گفت: در اعلام دستورالعمل جدید حدود ۹۰ درصد مراکز مجاز موفق به انجام دستورالعمل و اجرایی کردن آن شدند و ۱۰ درصد و حتی بیشتر نتوانستند خود را با شرایط جدید وفق دهند و به همین دلیل به صورت موقت تعطیل شدند.
وی با بیان اینکه از مجموع ۱۰۷ مرکز مجاز در استان ۸۴ مرکز موفق به اجرای دستورالعمل جدید فعالیت در دوران شیوع ویروس کرونا شده‌اند، افزود: این تعداد با توجه به پذیرش ۵۰ درصد ظرفیت خود از خرداد ماه تاکنون اقدام به پذیرش هزار و ۲۴۱ معتاد متقاضی درمان و ترک اعتیاد کرده‌اند که نصف ظرفیت رسمی آنهاست.
تنهاطلب ادامه داد: با توجه به فعالیت مراکز فاقد مجوز، در صورت مراجعه به مراکز مجاز و نداشتن ظرفیت برای پذیرش، افراد و خانواده‌ها به مراکز فاقد مجوز مراجعه می‌کنند که این امر می‌تواند علاوه بر آسیبهای سلامتی برای معتادان موجب مشکلات دیگری نیز بشود که باید فکری به حال آن کرد.
بازدید آنلاین از فعالیت مراکز ترک اعتیاد
وی با بیان اینکه هرگونه فعالیت و خدمات‌رسانی از طریق مراکز دارای مجوز از بهزیستی تحت نظارت دقیق و اصولی قرار دارد گفت: با توجه به شیوع بیماری کووید ۱۹ و ضرورت نظارت بهزیستی بر مراکز، نظارت تصویری و آنلاین از تمامی مراکز زیرپوشش انجام می‌شود.
معاون بهزیستی خراسان رضوی افزود: علاوه بر این با هدف جلوگیری از هرگونه تخلف و خطای بازرسی، انجام بازدیدهای میدانی نیز بدون اطلاع قبلی هر ۴۵ روز تا ۲ ماه توسط کارشناسان نظارتی بهزیستی و مرکز بهداشت از هر مرکز انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه طی حدود پنج ماه گذشته دستکم ۲ بازدید میدانی از این مراکز انجام شده است ادامه داد: در مجموع سه مرکز به دلیل تخلفات آیین‌نامه‌ای و عدم انجام اقدامات لازم برای تمدید پروانه، لغو مجوز شدند.
تنهاطلب گفت: در برخورد با تخلف، اغماض و چشم‌پوشی صورت نمی‌گیرد و با روند قانونی صدور تذکر، اخطار و در نهایت لغو مجوز با متخلفان برخورد می‌گردد.