امروز سه‌شنبه سیزدهم آبان ماه موعد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برای انتخاب یکی از دو نامزد یعنی «دونالد ترامپ» و «جو بایدن» است؛ رقابتی که سرنوشت سیاسی آمریکا را برای چهار سال آینده مشخص خواهد کرد. بسته به نامزدی که وارد کاخ سفید می شود، سیاست داخلی و خارجی این کشور از دیدگاه شخصی، حزبی و مشاوران وی متفاوت از دیگری است.
در ارتباط با وضعیت پیروز انتخابات، مناسبات تهران- واشنگتن در فضای پساانتخابات ۲۰۲۰آمریکا، تکلیف سیاست «فشار حداکثری» بر ایران، سرنوشت برجام و ...، ایرنا گفت‌وگویی با «جواد حق گو» داشت که شرح آن در ادامه آمده است:
ایرنا: پیشبینی شما از نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، ترکیب آینده کنگره این کشور و برآیند آن در ارتباط با مسائل مهم برای ایران چیست؟
حق گو: انتخابات آمریکا به صورت پایاپای در حال پیشروی است و واقعا نمی‌توان پیشبینی دقیقی انجام داد و تا آخرین لحظه امکان تغییر به نفع یکی از طرفین وجود دارد. این مسئله زمانی بیشتر محسوس می شود که وضعیت انتخاب سال ۲۰۱۶ را مرور کنیم؛ انتخاباتی که برخلاف اکثر نظرسنجی ها ترامپ پیروز شد. با این همه شواهدی وجود دارد که نشان می دهد تا این لحظه وضعیت بایدن برای پیروزی بهتر است. از طرف دیگر پیشبینی می‌شود به دلیل وجود تاخیر در اعلام نتایج آرای پستی نتایج قطعی انتخابات تا یک یا دو ماه آینده مشخص شود. احتمال درگیری و آشوب نیز با وجود نشانه‌های موجود و رفتارهای غیر منتظره طرفدارن ترامپ دور از ذهن نیست و همه اینها نشان از آن دارد که ایالات متحده در حال ورود به یک دوران جدید است.
در ارتباط با ترکیب آینده کنگره نیز باید گفت در مجلس نمایندگان و سنا شرایط به گونه‌ای پیش خواهد رفت که دموکرات ها شانس بیشتری نسبت به جمهوریخواهان خواهند داشت. اگر چنین شرایطی رخ دهد و در قوه مجریه و مقننه ایالت متحده آمریکا فضا به سمت قدرت یابی دموکرات ها پیش رود؛ طبیعتاً نوع مواجهه این کشور با ایران در موضوعات مختلف همچون موضوع هسته‌ای، موشکی و نفوذ منطقه‌ای ایران به لحاظ راهبردی تفاوت خواهد داشت. البته یکی از نگرانی ها در صورت پیروزی دموکرات ها این است که این طیف سیاسی توان بیشتری برای اجماع سازی جهانی علیه ایران دارند به اصطلاح با پنبه سر خواهند برید همان گونه که در دوره‌های گذشته این کار را انجام دادند. از طرف دیگر فارغ از خوب یا بد بودن پیروزی دموکرات ها، امکان مذاکره یا گفت‌وگو با آنان بیشتر از جمهوریخواهان خواهد بود.
ایرنا: مهمترین عناصر و دستورهای کار دولت جدید آمریکا در قبال مسائل منطقه‌ای و به طور ویژه ایران چه خواهد بود؟
حق گو: اگر دولت آینده آمریکا در دست دموکرات ها قرار گیرد، این طیف سیاسی نیز به تقابل با جمهوری اسلامی ایران در منطقه خواهد پرداخت. البته تصور می‌شود که به نوعی در این رویکرد تقابلی، توازنی میان قدرت های منطقه ای ایجاد خواهند کرد. به این معنی که همچون چهار دهه گذشته فشارهایی را بر ایران تحمیل می‌کنند اما کشورهای دیگر عربی همچون عربستان سعودی و امارات نیز در زمینه موضوعات حقوق بشری و مسائلی از این دست، از فشارها مصون نخواهند بود. گمان می رود، نوع از مناسبات با رژیم اسرائیل نیز تحت شعاع قرار خواهد گرفت. اگرچه در مجموع حمایت از رژیم صهیونیستی سیاستی بی بدیل و قطعی برای ایالات متحده است اما در حوزه تاکتیکی و روبنایی تغییراتی را صورت خواهند داد.
ایرنا: در دوره جدید سیاست «فشار حداکثری» چه سمت و سویی خواهد یافت؟
حق گو: سیاست فشار حداکثری در سال‌های پس از انقلاب همواره وجود داشته و در دولت جدید نیز ادامه پیدا خواهد کرد اما تفاوت‌هایی در زمینه اتخاذ راهکارها و اقدام های عملیاتی ایجاد خواهد شد. امروز ایران با یک تقابل ترکیبی هیبریدی، مواجه است که ایالات متحده آن را علیه جمهوری اسلامی ایران به پا کرده است. در جنگ های ترکیبی، طیفی متنوع از مسائل مختلف همچون عاملی برای تقابل با دشمن می‌شود که در این زمینه دشمن اصلی برای آمریکا، ایران است. فشارهای نظامی، جنگ های رسانه‌ای، حمایت از فعالیت گروه های تروریستی و اعمال تحریم نمونه‌هایی از این ابزارها است که آمریکا علیه ایران استفاده می کند.
به نظر می‌رسد، با پیروزی دموکرات‌ها نیز ایران با این تقابل ها به ویژه فشارهای اقتصادی آمریکا مواجه خواهد بود. در کنار این موضوع، تقابل دموکراتیک نیز وجود خواهد داشت و فعالیت های رسانه ای آمریکا علیه ایران نیز با شیبی ملایم تر در قیاس با دولت ترامپ تداوم خواهد یافت. بنابراین می توان گفت، در ظاهر امر تقابل نظامی و مناقشه خشن در قیاس با دولت ترامپ کاهش می یابد اما راهبرد آمریکا درباره ایران تغییری نخواهد داشت.
ایرنا: برای عبور از تنگناهای مناسبات ایران و آمریکا و تحریم‌ها، چه رویکردی از سوی تهران می‌تواند در برابر سیاست‌های محتمل واشنگتن راهگشا و موثر باشد؟
حق گو: به نظر می‌رسد بهترین دفاع حمله است. طبق تجربه های موجود، هر زمان سیاست‌های ایران در برابر آمریکا تهاجمی‌تر بوده است، جمهوری اسلامی توانسته است، دستاوردهایی را در قبال آمریکا به دست آورد. البته سیاست های تهاجمی به معنای جنگ طلبی نیست، بلکه بدان معنا است که دولتمردان ایران با فراهم کردن فضای تعامل با دیگر بازیگران منطقه و جهان همچون چین، روسیه و دیگر قدرت‌هایی که کمتر تحت تاثیر آمریکا قرار دارند به نوعی رویکرد تعامل با آمریکا که اکنون در دوران افول خود به سر می برد، کاهش دهند.
به نظر می‌رسد در دوران کنونی بهترین راهکار تقابلی اقداماتی نظیر امضای تفاهم‌نامه با دولت‌هایی همچون چین باشد که قدرت نوظهور محسوب می‌شود؛ کشورهایی که در کوتاه‌ترین زمان ممکن توازن موجود را به نفع خود تغییر خواهند داد. استفاده از سیاست موازنه در حوزه سیاست خارجی در ایران می تواند عاملی برای افزایش هزینه های رویکرد تقابلی آمریکا با کشورمان باشد.
ایرنا: پیش شرط های ایران برای مذاکره با آمریکا و لوازم شکل‌گیری فضای گفت‌وگو در صورت بازگشت دولت جدید واشنگتن به برجام چیست؟
حق گو: احتمال کمی وجود دارد که دست کم در دوران کنونی مذاکره‌ای میان ایران و آمریکا صورت گیرد. فرضا اگر در داخل ایران شرایط فراهم شود و مسئولان عالی رتبه به این جمع‌بندی برسند که با آمریکا مذاکره کنند، این اقدام باید در چارچوب تفاهم نامه برجام و انجام حداکثری تعهداتی که در آن مطرح شده است، باشد. در صورت انجام مذاکره نیز دولت آمریکا باید تعهدی محکم تر از آنچه در برجام به ایران داده بود، ارائه دهد تا اگر در دولت های بعدی جمهوری خواهان بر مسند قدرت تکیه زدند، نتوانند در شرایط توافق تغییر ایجاد کنند.