طی چند سال اخیر تلاش دولت در راستای توانمند سازی زنان روستایی و مناطق عشایری در قالب طرح های مختلفی از جمله طرح اشتغال روستایی و مشاغل خانگی دنبال شده است.
تحولات مختلف در عرصه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روستا، علیرغم پیامدهای مثبتی که در بهبود شرایط زیست در روستاها داشته باعث شده است تا از نقش فعال زنان در عرصه تولید کاسته شود و زنان روستایی بعنوان تولید کننده سابق به زنان خانه دار مصرف کننده تبدیل شوند.
این امر نه تنها پیامدهای منفی در عرصه اقتصاد روستا به جای می‌گذارد، بلکه عملا قشر فعال عظیمی را از فرایند تولید حذف می کند و تاثیر منفی بر رشد اقتصاد ملی دارد.
از این رو سیاست ها و راهبردهای دولت دوازدهم در تدبیر ارائه نقش مولد به زنان روستایی بوده است. توسعه آموزش های مرتبط اشتغال، ارائه تسهیلات اشتغالزا، تخصیص اعتبار ویژه، کمک به رونق فضای کسب و کار و ضمانت آسان از جمله برنامه های موفق دولت در اشتغال زنان روستایی است.
طرح ملی توسعه مشاغل خانگی از جمله طرح های اشتغال حمایتی ذیل برنامه اشتغال فراگیر است که اجرای آن با نقش آفرینی سازمان جهاد دانشگاهی به عنوان نهاد واسط و تسهیل‌گر با هدف توانمندسازی و اتصال متقاضیان مشاغل خانگی به بازار فروش محصولات، اجرا شده است که در این طرح تسهیلاتی به متقاضیان پرداخت می شود.
در این زمینه وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی می گوید: در مدت فعالیت دولت تدبیر و امید تمام تلاش دولت در مسیری بوده تا از ظرفیت زنان روستایی به ویژه زنان سرپرست خانوار در حوزه تولید استفاده شود. در طرح توسعه مشاغل خانگی نزدیک به ۶۰ درصد مربوط به زنان روستایی است.
معصومه ابتکار معاون زنان و خانواده رئیس جمهور درباره حمایت‌ها دولت در حوزه زنان روستایی، می گوید: دولت برنامه‌های متنوعی از طرح های توسعه سواد آموزی گرفته تا طرح هایی برای توسعه کشاورزی ، برای زنان روستایی و زنان عشایر داشته است در طرح‌های مرتبط با توسعه کشاورزی که نیاز به آموزش‌های خاصی دارد با همکاری وزارت جهاد کشاورزی اقداماتی انجام شده است.
وی با بیان اینکه ۳۸ درصد از ۱۲ هزار میلیارد تومانی که بابت پرداخت تسهیلات روستایی از صندوق توسعه ملی برداشت شده به زنان کارآفرین روستا اختصاص داده شده است، افزود: زنان روستایی در طرح‌هایی که بخش‌هایی مانند کشاورزی، صنایع دستی و فناوری‌های نو بوده، بسیار موفق بودند.
بنا بر گفته ناهید پرویز پور مدیر کل امور بانوان استانداری لرستان ، ۳۵ درصد جمعیت زنان استان را بانوان روستایی تشکیل می دهند که به منظور توانمند سازی این بانوان در حوزه های اتشغال و اقتصادی، برنامه ها و طرح هایی با همکاری جهاد کشاورزی و ارائه آموزش هایی انجام شده است.
وی می افزاید: بانوان روستایی بعد از فراگیری آموزش در حوزه ظرفیت روستایی و اخذ مجوز، می توانند تسهیلات دریافت کنند.
در شهرستان بروجرد نیز در قالب طرح ها و برنامه های مختلفی حمایت از اشتغال زنان روستایی انجام شده است در این زمینه رییس اداره تعاون روستایی بروجرد می گوید: براساس انعقاد قرارداد بین شرکت تعاونی روستایی زنان شیروان بروجرد با نمایندگی UNDP (توسعه سازمان ملل) در ایران ۸۵۰ میلیون تومان برای توسعه مشاغل خانگی زنان روستایی سرپرست خانوار شهرستان اختصاص یافته است.
محمدحسن نوابی در گفت و گو با ایرنا افزود: شرکت تعاون روستایی زنان شیروان بروجرد در طرح اقدام سریع برای حمایت از زنان روستایی سرپرست خانوار استان لرستان در مقابله با شیوع ویروس کرونا، حضور یافتند که این طرح زیر نظر مدیریت ترویج جهاد کشاورزی لرستان، با همکاری دانشگاه علوم پزشکی، کمیته امداد و بهزیستی در سطح استان لرستان انجام می شود و برای اجرای این پروژه قراردادی با شرکت نمایندگی توسعه سازمان ملل در ایران منعقد شده است.
وی گفت: نمایندگی توسعه سازمان ملل در ایران پروژه ای تحت عنوان اقدام سریع در حمایت از مشاغل زنان سرپرست خانوار و مشاغل کوچک را مطرح کرد که در این پروژه مشاغلی که در کرونا آسیب دیدند مورد حمایت این سازمان قرار می گیرد. در همین راستا شرکت تعاونی زنان شیروان بروجرد که در سال گذشته به عنوان شرکت تعاونی برتر کشور انتخاب شد، برای این برنامه معرفی شده است.
از آنجا که بخش بزرگی از جمعیت کشور در مناطق روستایی زندگی می کنند توسعه روستاها بخش اجتناب ناپذیر توسعه ملی است . در این خصوص معصومه زارعی پژوهشگر اجتماعی می گوید: تراکم بالای جمعیتی در روستا موجب توزیع نا متقارن فرصت های اقتصادی شده است و بعبارتی توزیع نابرابر سرمایه و ابزار کار بین مردان و زنان ادامه دارد.
وی می افزاید: برای ایجاد یک چشم انداز روشن در توسعه روستا لازم است زنان و دختران روستایی در خوشه های کسب و کار با امتیازات ویژه ای از جمله تسهیلات ارزان قیمت، خرید تضمینی کالا، بازار یابی و بیمه های مشوق اجتماعی بهره مند شوند.
این پژوهشگر می گوید: در شرایطی که زنان کمترین سهم را در اشتغال مولد بصورت مستقل ایفا می کنند باید توجه داشت که زنان روستایی به عنوان نیمه پنهان تولید نقش موثری در روستاهای مولد بعهده دارند. با پیگیری مطالبات اشتغال، درآمد و در نهایت توجه به اقتصاد زنان و دختران روستا ، باید امید وار بود دولت گام های هدفمندی را در این زمینه برداشته و نیاز به تداوم و افزایش حمایت های بیشتری دارد.
با یادآوی اینکه ، کار صرفا مقوله اقتصادی نیست بلکه جنبه اجتماعی ، هویت و شخصیت و شکوفایی استعدادها و توانایی های نهفته را دارد بنابراین فراهم کردن شرایطی برابر و متعادل به منظور توسعه مشاغل زنان روستایی و حضور زنان بخصوص در فضای محدود روستایی می تواند نقش موثری در ایجاد اعتماد بنفس با اثرات مطلوب اجتماعی در پی داشته باشد .
در عین حال نمی توان منکر اثرات اقتصادی مشاغل زنان روستایی شد؛ در شرایطی که بیشتر خانواده ها با مشکلات معیشتی و اقتصادی مواجه شده اند و امورات بسختی می گذرد همین مشاغل خرد زنان روستایی می تواند نقش موثری در تامین نیازهای اقتصادی خانواده داشته باشد که در دراز مدت با رسیدن به مشاغل پایدار میتواند به توسعه اقتصادی کشور کمک کند.