پنجاه و نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بامداد امروز (سه‌شنبه) سوم نوامبر (۱۳ آبان) ساعاتی پیش آغاز شد. باید صراحتا گفت که نتیجه این دوره از انتخابات نه تنها برای ایران، بلکه برای تمام کشورهای همراه و مخالف و در تنش با آمریکا بسیار اهمیت دارد چراکه این بار فرای حضور حزب دموکرات یا جمهوری خواه بر مسند ریاست کشوری که بیشتری سهم را در اقتصاد دنیا دارد، کشورها با موضوع ادامه حضور پدیده ترامپ و اتخاذ تصمیمات غیرقابل پیش‌بینی در نظام بین‌الملل مواجه هستند.
اما در رابطه با ایران باید دید نتیجه این انتخابات چه اثری بر اقتصاد کشورمان می‌گذارد و دستورکار دولت آمریکا پس از این انتخابات دربرابر مسائل منطقه‌ای و ایران چه خواهد بود. «سید کمیل طیبی» کارشناس اقتصاد بین‌الملل خوش بین است اگر بایدن پیروز انتخابات باشد می‌توان برجام را احیا کرد و در بازه زمانی نه چندان طولانی شرایط تحریم‌های پس از خروج آمریکا از برجام تعدیل می‌شود. اما در صورت ادامه حضور ترامپ، در شرایط محدودیت‌های جدید، اقتصاد تهاتری ایران هم ادامه پیدا می‌کند.
اقتصاد ایران در صورت پیروزی ترامپ
کمیل طیبی با اشاره به اثرگذاری نتیجه انتخابات آمریکا بر ایران و سرنوشت تحریم‌ها و فشار حداکثری در اقتصاد کشورمان که از سوی این کشور در دوره ریاست‌جمهوری آمریکا اعمال شده‌است، اظهار داشت: یکی از اقدامات ستیزه‌جویانه آمریکا در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ علیه ایران، خروج از برجام و اعمال تحریم‌های سخت بوده‌است که همه از آن اطلاع داریم. معتقدم با توجه به پیچیدگی‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و ترکیب کنگره، برای بررسی نتیجه انتخابات این کشور بر اقتصاد ایران باید دو سناریو آمریکا با بایدن و امریکا با ترامپ را در نظر گرفت و اثرات احتمالی پیروزی این دو را مقایسه کرد.
وی ادامه داد: اگر ترامپ پیروز انتخابات آمریکا باشد، فشار بر اقتصاد ایران ادامه خواهد داشت و وسعت تحریم‌ها افزایش می‌یابد و اساسا ممکن‌است برخورد این کشور با ایران به گونه‌ای دیگر باشد که فشارهای بیشتری بر ایران وارد شود. تحریم‌ها باعث می‌شود نه تنها توقف صادرات نفت ادامه پیدا کند بلکه صادرات غیر نفتی هم دشوارتر و محدودتر انجام شود.
به گفته این کارشناس اقتصاد بین‌الملل، در صورت پیروزی ترامپ، تحریم سیستم مالی کشورمان تدوام پیدا می‌کند که ادامه آن آثار بسیار سختی بر اقتصاد ایران دارد. فشارها بیشتر می‌شود و اولین اثر اقتصادی آن، رشد بیشتر نرخ تورم خواهد بود. این روند حداقل تا ۶ ماه دیگر تمدید می‌شود تا اینکه در ایران تصمیمات دیگری برای سیاست داخلی در نظر گرفته‌شود.
وی افزود: با وجود جمهوری‌خواهان و ادامه تنش‌ها بین ایران و آمریکا، کشورمان باید روابط اقتصادی خود را با کشورهای همسایه تحت چارچوب اتحادیه اقتصادی و همکاری‌های منطقه‌ای پیش ببرد و همچنان تجارت تهاتری ادامه پیدا می‌کند اگرچه این روند تهاتر در بلند مدت آثار و تبعاتی برای اقتصاد ایران خواهد داشت.
برجام با فرض پیروزی بایدن
طیبی با اشاره به سناریو دوم گفت:اما اگر نتیجه آرا به نفع بایدن باشد با توجه به صحبت‌های انتخاباتی بایدن، احتمال برگشت به برجام وجود دارد. برجام را دموکرات‌ها نتیجه کار خود می‌دانند و در این دوره از طریق مذاکره با ایران، فرصت جدیدی برای ایران به‌وجود می‌آید که بتواند صادرات نفتی را از سر بگیرد و صادرات غیر نفتی ادامه پیدا کند و منابع ارزی تقویت شود.
این کارشناس اقتصاد بین‌الملل در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه بایدن در نطق‌های انتخاباتی خود به فشار بر ایران از طریق تحریم‌های حقوق بشر اشاره داشته‌است و آیا این رویکرد می‌تواند احیای برجام را نفی کند، گفت: واقعیت این است که ممکن است تحریم‌های بعد از خروج آمریکا از برجام در شرایط جدید با حضور بایدن تعدیل شود. اما باید بدانیم که جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها بر روی یکسری موضوعات و مسائل مانند دخالت ایران در منطقه و موضوعات حقوق بشر و سلاح هسته‌ای و موشکی نظرات مشترک دارند.
وی با بیان اینکه این از جمله مسائلی است که در صورت پیروزی بایدن باید حل شود،ادامه داد: موضوع مهم و کلیدی این است که دموکرات‌ها سعی می‌کنند درباره مسائل یک اجماع مشترک بین المللی ایجاد کنند که با رفتارهای ترامپ این اجماع شکل نمی‌گرفت اما این اجماع می‌تواند با حضور ترامپ سریع‌تر و راحت‌تر شکل بگیرد. حال اینکه همراهی دنیا با امریکا بر سر مسائل مربوط به ایران به نحوه مدیریت مسئولان کشورمان و هوشمندی آنها در اتخاذ سیاست‌های در قبال امریکا برمی‌گردد که به چه نحوی مسائل خود را با رییس جمهوری جدید امریکا حل کنند.
طیبی با اشاره به تمایل آمریکا با پیروزی بایدن به احیای برجام و انجام مذاکرات بین دو کشور گفت: با هر دو حزب امکان مذاکره بین دو کشور وجود دارد و هیچ وقت در مذاکرات با امریکا بر روی ایران بسته نشده‌است اما موضوع مهم این است که مدت زمان مذاکره با بایدن و دموکرات‌ها بسیار کوتاه‌تر خواهد بود.
نظرسنجی ها چه می گویند؟
وی با بیان اینکه با نزدیک شدن به زمان رای‌گیری در ایالات مختلف و پایان این مهلت، تحلیل‌های متعدد و متفاوتی از نتیجه انتخابات آمریکا شنویم، اظهار داشت: یکی از موضوعات مطرح شده درباره نتیجه انتخابات آمریکا این است که آیا می‌توان به پیش‌بینی‌ها و نظرسنجی‌های اعلام شده اعتماد یا اینکه ممکن است اتفاقی که چهار سال گذشته در رقابت بین ترامپ و کلینتون رخ داد، امسال برای ترامپ و بایدن هم تکرار شود و در حالی که نتیجه نظرسنجی‌ها و پیش‌بینی‌ها می‌گوید بایدن با فاصله کم برنده انتخابات است، در عمل نتیجه انتخابات به نفع ترامپ تمام شود.
این کارشناس اقتصاد بین‌الملل ادامه داد: باید توجه داشته باشیم که مکانیزم و روش نظرسنجی‌ها نسبت به چهار سال گذشته علمی‌تر و دقیق‌تر شده‌است اما نباید با قطعیت درباره نتیجه انتخابات آمریکا صحبت کرد و احتمال داد اتفاق دوره قبل تکرار شود چراکه با توجه به دو دوره‌ای بودن انتخابات، احتمال پیروزی ترامپ وجود دارد.
طیبی با اشاره به نارضایتی‌های داخلی و خارجی از عملکرد ترامپ در چهار سال ریاست‌جمهوری گفت: اتفاقات غیرقابل چشم پوشی در این دوره رخ داده که بسیاری از این اتفاقات را مردم آمریکا و سایر کشورها برای اولین بار است که تجربه می‌کنند. در این مدت نظام‌های بین‌المللی در تنش واقع شدند که یکی از آنها جنگ تجاری چین و آمریکا بود. از سوی دیگر شیوع ویروس کرونا به آمریکا ضربات قابل توجهی وارد کرد و چهره ترامپ نزد مردم آمریکا مخدوش شد.
وی افزود: در این مدت با رفتار ترامپ اتحادیه اروپا هم با مشکل اقتصادی مواجه شد، اتحاد اسرائیل با کشورهای عربی و عربستان در منطقه خاورمیانه تنش‌زا بود. همچنین در این دوره قیمت نفت اقول بسیار زیادی داشت و با دستور ترامپ، آمریکا به بهانه‌های مختلف از بسیاری از کنوانسیون ها و تفاهم‌نامه های بین‌المللی خارج شد. بنابراین می‌بینیم که بسیاری از کشورها دل خوشی از ترامپ ندارند و پایان ریاست‌جمهوری ترامپ در دوره اول به نفع این گروه است.