صنعت گردشگری یکی از گذرگاه‌های مهم اقتصاد منهای نفت است که بسیاری از کشورها با تکیه هدفمند بر قابلیت‌های ان توانسته‌اند تولید ثروت کرده و اشتغالزایی و توسعه متوازن را به پیش ببرند.
اگرچه محلات با سابقه کهن و ابنیه تاریخی، طبیعت بکر فرهنگ غنی از دیرباز یکی از مناطق هدف گردشگری استان مرکزی بوده اما، وادی خوش آب و رنگ گُل، خود داستانی دیگر است که جذابیت‌های ویژه برای گردشگران به همراه دارد و نگاه اصولی به این ظرفیت از منظر بهبود معیشت گلکاران و مشاغل وابسته نیز در کنار درآمدزایی برای مسافران و گردشگران باید مدنظر قرار گیرد.
این روزها که کرونا تاخت و تاز می‌کند، صنعت خوش آب و رنگ گردشگری گُل در جنوب استان مرکزی نیز دستخوش تغییر شده و نسبت به سال‌های قبل از رونق افتاده اما دیر یا زود کرونا بساطش را جمع می‌کند و امیدواری برای توسعه زیرساخت‌های این ظرفیت ارزشمند و ثروت آفرین دوچندان می‌شود.
در گردشگری طبیعی سعی می‌شود که از دشت های وسیع گل، گونه‌های خاص انتخاب شود و موجب انگیزه افرادی که دوست دار محیط زیست هستند هم بشود و اگرچه در ایام کرونا رونق گردشگری کاهش یافته اما، این ایام فرصتی مغتنم است تا تصمیم سازان استانی و شهرستانی بتوانند راهبردهای اثربخشی را در استفاده بهینه از این ظرفیت در صنعت گردشگری داشته باشند و بام گل ایران را پس از شکست گرونا به نگینی تبدیل کنند که خیل پر شمار گردشگران آن را در آغوش بکشند و از عواید اقتصادی آن توسعه منطقه روز به روز بهبود یابد.
طبیعت گردی با موضوعیت گل و گیاه در میان انواع گردشگری، شاخه‌ای خاص است که گروندگان به آن را افرادی با علایق خاص شامل می‌شوندکه تمایل به لطافت و بازدید از نمونه‌های رویشی دارند بنابراین اینجاست که باید حوزه کشت گل و گیاه محلات با اقدامات زیباپسندانه و امکانات علمی در معرفی گونه‌های گل و گیاه پیوند بخورد و وجود مرکز تحقیقات گل و گیاه کشور در محلات امکانی مهم برای رقم خوردن این مساله است.
گردشگری گل و گیاه را می‌توان بازدید از مقاصدی دانست که انگیزه اولیه سفر به آنها اطلاع از توانمندی حوزه گل و گیاه زینتی باشد و می‌توان این حوزه را با سایر قابلیت‌ها و جذابیت‌های زیست محیطی و طبیعی آمیزش داد تا هم گردشگر تخصصی حوزه کشاورزی و هم گردشگران عام از آن لذت وافی ببرند.
بنابر آمارها و اعلام سخنگوی گمرک، کشورمان تنها در ۳ ماهه نخست امسال،صادرات بیش از ۲ هزار و۳۵۶ تن انواع گل و گیاه به ارزش ۵ میلیون و ۳۳۳ هزار ۶۶۰ دلار را به ثبت رسانده که نشان می‌دهد اقبال بسیاری به گل و گیاه ایران وجود دارد.
عراق ، ویتنام و آذربایجان از جمله کشورهایی هستند که گل و گیاه را وارد می کنند و البته باید به این نکته هم توجه کرد که ایران در دنیا مقام هفدهم تولید گل و گیاه را دارد اما در صادرات در مقام ۱۰۷ جای گرفته و این مهم ضرورت توجه به صنعت گردشگری گل را دوچندان می‌کند.
وجود دهکده گل و گیاه در محلات امکان زیرساختی مهمی است که باید به سرعت بخش‌های مختلف آن به بالندگی کامل برسد تا بتواند بخش مهمی از جریان صنعت گردشگری گل و گیاه این شهرستان را راهبری کند، ضمن آنکه نیاز است برای برپایی دورههای تخصصی آموزشی کشاورزی، ایجاد بازارچه‌های دائمی و فصلی خرید و فروش گل و گیاه و برگزاری نمایشگاه‌های استانی و ملی گل و گیاه سرمایه‌گذاری بیشتری صورت گیرد.
ایران زیبا و به ویژه محلات دارای توانمندی‌های تولیدی بسیاری در حوزه پرورش گل و گیاه زینتی است و این ظرفیت غنی می‌تواند یک فرصت بالا بر جذب گردشگران عام و خاص باشد.
کشورمان به دلیل برخورداری از شرایط ویژه جغرافیایی، تنوع آب و هوایی، تاریخ و تمدن کهن و سایر امتیازات فرهنگی، موقعیتی خاص برای تبدیل شدن به یک قطب بزرگ توریستی را داراست.
شهرستان محلات به‌دلیل استقرار پژوهشکده ملی گل و گیاهان زینتی در این شهرستان، برگزاری ۱۹ دوره نمایشگاه گلهای داودی، ۱۸ دوره نمایشگاه گل، دهکده گل و نمایشگاهای مختلف گل و گیاهان زینتی ظرفیت تبدیل شدن به قطب گردشگری گل ایران را دارد.
شهرستان محلات با دو هزار و ۷۹ کیلومتر مربع وسعت در جنوب شرقی استان مرکزی واقع شده و از شمال به قم و آشتیان، از شمال شرقی به دلیجان، از جنوب به خمین و گلپایگان (استان اصفهان) و از غرب به اراک محدود می‌شود.
این شهرستان به‌دلیل استقرار در مرکز جغرافیایی کشور، ارتفاع یک هزار و ۷۵۰ متری از سطح دریا، احاطه دشت به وسیله کوه‌های بلند و بافت خاک مناسب، سابقه گل کاری ۷۰ ساله دارد.
محلات معروف به پایتخت گل ایران به‌عنوان بزرگترین شهرستان کشور از لحاظ سطح زیرکشت گل و مهد پرورش گل و گیاهان زینتی و پایلوت گلکاری کشور مطرح است و رتبه نخست را از لحاظ تنوع تولید گل در کشور نیز دارد.
باغ های گل محلات در فصول مختلف سال نیز مسافران را به دیدن یکی از زیباترین آفریده‌های خداوند دعوت می‌کند و از بهترین سوغات با طراوت این دیار انواع گلهای آپارتمانی و شاخه بریده است.
سطح زیر کشت گل و گیاهان زینتی در استان مرکزی ۹۹۰ هکتار است که حدود ۹۰ درصد آن متعلق به شهرستان محلات است و ۱۸ درصد از سطح زیر کشت گل کشور، ۱۲ درصد از تولید گل شاخه بریده، ۸۰ درصد تولید گلهای فصلی نشایی، ۲۱ درصد از تولید درخت و درختچه‌های زینتی و ۱۴ درصد از گیاهان آپارتمانی کشور در محلات تولید می‌شود.
پهنه ۶۶۷ هکتاری گُل در محلات
سرپرست مدیریت جهاد کشاورزی محلات می‌گوید: ۳۹۷ میلیون و ۳۵۰ هزار واحد انواع گل و گیاهان زینتی امسال در ۶۶۷ هکتار از گلخانه‌های تونلی و فضای باز این شهرستان تولید شد.
«احمدرضا جعفری» ادامه می‌دهد: ۱۱۵میلیون گل شاخه بریده از گونه‌های گلایل، میخک، داوودی، لیسیانتوس، آنتوریوم و لیلیوم امسال در ۲۶۰ هکتار از گلخانه‌های تونلی و فضای باز محلات تولید شد.
به گفته این مقام مسئول، ۱۴ میلیون و ۶۰۰ هزار گلدان انواع گلهای آپارتمانی گلدار شامل حسن یوسف، گل سنگ، کاکتوس، دیفن باخیا، پتوس و فیکوس نیز سال جای در ۱۱۳ هکتار از گلخانه‌های تونلی در محلات تولید شد.
وی، گلهای آپارتمانی، نشایی و فصلی را شامل انواع اطلسی، بنفشه، میمون، سلوی، پریوش و آهار دانست و خاطر نشان کرد: ۱۲ میلیون و ۷۵۰ هزار گلدان گلهای آپارتمانی برگ زینتی در ۷۹ هکتار از گلخانه‌های تونلی و ۱۳۵ میلیون بوته گلهای فصلی و نشایی در ۱۸۳ هکتار از گلخانه‌های فضای باز امسال در شهر گل ایران کشت شد.
سرپرست مدیریت جهاد کشاورزی محلات با اشاره به وضعیت تولید گلهای زینتی اظهار کرد: در این مدت ۱۲۰ میلیون اصله درختچه های زینتی درسطح ۳۲ هکتار از گلخانه‌های فضای باز محلات تولید و عرضه شده است.
جعفری با بیان اینکه ۳۰ درصد از مردم محلات در صنعت گل اشتغال دارند، ادامه داد: سابقه گلکاری در محلات بیش از ۷۰ سال است و ۷۰۰ واحد تولید و پرورش گل و گیاهان زینتی در این شهرستان فعالیت دارند.
سرپرست مدیریت جهاد کشاورزی افزود: محلات بیشترین سطح زیر کشت و پرورش انواع گل و گیاه زینتی را در کشور دارد و تولید ۳۵۰ گونه مختلف گیاهان زینتی، آپارتمانی و فضای سبز، این شهرستان را به یکی از قطب‌های پرورش و تجارت گل و گیاه ایران تبدیل کرده است.
جعفری گفت: وجود پژوهشکده ملی گل و گیاهان زینتی در محلات، تولید و تکثیر انواع گونه‌های گلهای شاخه بریده، درختچه و گیاهان آپارتمانی و نیز تولید و صدور انحصاری بید قرمز از این شهرستان از ظرفیت‌های این منطقه در زمینه گل و گیاه است.
وی با اشاره به احداث نخستین نمایشگاه دائمی گل کشور در محلات اضافه کرد: این نمایشگاه دایمی گل با سرمایه گذاری ۱۵۰ میلیارد ریالی بخش خصوصی در این شهرستان ایجاد می‌شود و انتظار می رود این نمایشگاه به‌عنوان یکی از مهمترین شاخص های گردگشری گل، صنعت گردشگری در محلات را توسعه دهد.
سرپرست مدیریت جهاد کشاورزی محلات این را هم گفت که ۵۰ هزار متر مربع زمین در جوار پایانه صادراتی محلات به‌منظور ساخت این نمایشگاه و بازار دایمی گل و گیاه واگذار شده است.
جعفری با برشمردن مزایای برگزاری نمایشگاه های گل و گیاه ادامه داد: این نمایشگاه ظرفیتی مهم در تکمیل صنعت گل و گیاه محلات است و در طرح مصوب آن ایجاد ۱۰ هزار متر مربع بازار گل و گیاه زینتی، ۱۲ هزار متر مربع فضای نمایشگاهی دیده شده و در این مجموعه امکاناتی نظیر رستوران، سالن آمفی تئاتر و هتل نیز مستقر می‌شود.
وی تصریح کرد: عملیات اجرایی این طرح ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و با تکمیل و با بهره برداری از آن ۲۵۰ فرصت شغلی پایدار در محلات ایجاد خواهد شد.
سرپرست مدیریت جهاد کشاورزی محلات گفت: نمایشگاه ملی گل و گیاهان زینتی محلات قابلیت تبدیل شدن به نمایشگاه بین المللی را دارد و برگزاری سالانه این نمایشگاه در افزایش تولید، رونق صادرات و ایجاد گردشگری گل برای معرفی توانمندی تولید گل و گیاهان زینتی محلات به صورت مستقیم اثر دارد
جعفری با اشاره به اینکه ظرفیت گردشگر پذیری در محلات کم است، اظهار داشت: مهانسرا و اماکن اقامتی می‌تواند سبب ماندگاری گردشگران دراین شهرستان شود اما شهر گل ایران از این نظر دچار ضعف است.
نیمی از مسافران محلات بازدید کننده گلزارها
به سراغ تولیدکنندگان و میزبانان گردشگران در بام گل ایران می رویم و با گپ و گفتی کوتاه پای درد دل آنها می نشینیم .
یکی از تولید کنندگان قدیمی گل و گیاه در محلات معتقد است: ۵۰ درصد از مسافرانی که به این شهر سفر می کنند به عنوان بازدید کننده گل هستند و این آمار در فصل زمستان افزایش پیدا می‌کند.
«مجتبی ابراهیمی» که خودش دستی در گل و گلخانه داری دارد از ویژگی‌های گل این چنین می‌گوید: گل می‌تواند ارزآوری زیادی برای یک کشور داشته داشته باشد به‌عنوان مثال بازدید از گل مردار خوار با عمر ۲ روز، یک‌بار در سال در شهر لندن برگزار می‌شود و عمر این گل ۲ روز است اما ۵۰۰ هزار دلار ارزآوری دارد.
وی به نکته جالبی اشاره دارد که این گل به‌دلیل زیبایی خاصی که دارد افراد را به سوی خود جلب می‌کند و مثلا برای کشور هلند، سالانه ۵۰۰ میلیون دلار درآمدزایی دارد .
تولید کننده گل و گیاهان زینتی در محلات با اشاره به اینکه این شهرستان در مرکز کشور واقع شده، می‌گوید: اگر زیر ساختهای کامل گردشگری گل در محلات فراهم بود، سالانه یک میلیون دلار درآمد ارزی داشت.
ابراهیمی بیان کرد: محلات می‌تواند مقصد گردشگری برای کشورهای حاشیه خلیج فارس و آسیایی باشد اما گردشگری گل هنوز صنعتی ناشناخته است و به همین علت زمینه حضور این گردشگران هنوز در محلات فراهم نیست.
تنوع در ارقام و بازارپسندی مزیت گل و گیاه محلات
محمد رضا شفیعی رئیس پژوهشکده ملی گل و گیاهان زینتی محلات نیز عقیده دارد: این پژوهشکده تلاش می‌کند با افزایش تنوع و کیفیت ارقام گل‌هایی نظیر گل داودی براساس شاخص‌های بازارپسندی و صفات ظاهری بازدیدکنندگان بیشتری را به نمایشگاه های گل جذب کند.
وی معتقد است: در نوزدهمین نمایشگاه گلهای داودی یک‌هزار رقم گل داودی به نمایش گذاشته شد که ۱۷۳ رقم از این شمار گل جدید بود.
به گفته شفیعی، هدف از برپایی نمایشگاه تخصصی گلهای داوودی گسترش آثار مثبت در تجاری‌سازی ارقام جدید، تولید انبوه و صادرات و تبیین اهمیت گردشگری گل است.
رئیس پژوهشکده ملی گل و گیاهان ایران با بیان اینکه ایران از نظر منابع ژنتیکی در زمره ۶ کشور اول دنیا است، می‌گوید: تولید ارقام جدید گل یکی از رسالت‌های پژوهشکده ملی گل و گیاهان زینتی است و تا کنون ارقام جدیدی از گلهای زنبق، رز و گلایل در این پژوهشکده بررسی و عرضه شده است.
وی خاطر نشان می‌کند که تولید ۵۰ نوع گل شیپوری رنگی نیز از سال گذشته در این مرکز تحقیقاتی آغاز شده است.
رئیس پژوهشکده ملی گل و گیاهان زینتی محلات از ارقام جدید نیز سخن به میان آورد که ارقام جدید گل با رنگ‌های مختلف محققان و گردشگرانی که به محیط زیست و تکثیر گل علاقمند هستند را می‌تواند جذب کند.
و اما توجه باروری ظرفیت‌های گردشگری محلات به عنوان یک ضرورت
نگاهی به وضعیت پذیرش مسافران و توریست‌های خارجی به خطه محلات نشان می‌دهد که اگر زیرساخت اقامتی و رفاهی متناسب با استانداردهای بین المللی بیشتر تقویت شود، سالانه ارز آوری برای کشور و استان مرکزی نیز رو به فزونی خواهد رفت.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری محلات در خصوص آخرین وضعیت واحدهای اقامتی نیز می‌گوید: ۲ هتل، یک واحد اقامتی، ۶۰ واحد اقامتی در آب گرم و ۵۰ خانه مسافر در محلات فعالیت دارند.
«مهدی لعل بار» معتقد است: چشمه های آبگرم، باغات گل و سرچشمه محلات در زمره پر بازدید کننده‌ترین جاذبه‌های طبیعی در سطح استان مرکزی هستند و در ایام تعطیلات روزانه بیش از ۱۵ این هزار گردشگراز از این اماکن بازدید می‌کردند.
وی یادآور شد: هر سال در تعطیلات نوروز بیش از ۱۰۰ هزار مسافر و گردشگر با حضور و اقامت از جاذبه‌های گردشگری و تاریخی این شهرستان دیدن می‌کردند.
به گفته لعل بار،سیاست گذاری‌ها و برنامه ریزی های مناسب مسئولان در حمایت از تولید کنندگان گل و فراهم کردن زیر ساختهای گردشگری زمینه جذب و توسعه گردشگری گل را در شهر گل ایران فراهم می‌کند .