مصرف بنزین در ایران همواره یکی از شاخص های نشان دهنده شدت مصرف انرژی به شمار می رود و در سال های اخیر به جز موارد معدودی، شیب صعودی خود را حفظ کرده است.
از همین رو برای تامین بنزین مورد نیاز کشور، ساخت پالایشگاه در دستور کار بوده و با توجه به همین مورد، ایران از واردکننده بنزین به صادر کننده این محصول تبدیل شده است.
با این حال در کنار افزایش تولید فرآورده های نفتی، مصرف نیز با شتاب بیشتری رو به افزایش بود.
تا آنجا که وزیر نفت بارها تاکید کرده که برای تامین بنزین مورد نیاز در صورت ادامه رشد مصرف بنزین، دیگر نمی توان پالایشگاهی شبیه پالایشگاه ستاره خلیج فارس احداث کرد زیرا خوراک مورد نیاز آن وجود ندارد.
با این حال شدت مصرف بنزین در ایران در تابستان گذشته آنچنان بالا گرفته بود میانگین مصرف روزانه از بالای ۱۰۰ میلیون لیتر در روز پایین نیامد.
این زنگ خطری بود که می توانست خودکفایی تولید بنزین ایران را به خطر بیاندازد و در میان مدت، مصرف از ظرفیت تولید ۱۱۲ میلیون لیتری در روز بیشتر شود.
با توجه به این موارد و همچنین افزایش سهم ایران در بازارهای صادراتی بنزین، این سوخت آبان سال گذشته سهمیه بندی شد تا ترمز مصرف بنزین کشیده شود.
با اجرای سهمیه بندی در حالی که میانگین مصرف روزانه بنزین در آبان سال گذشته ۹۴ میلیون لیتر در روز بود در آذر همان سال به ۷۶.۵ میلیون لیتر رسید.
روند کاهش مصرف بنزین در ماه های بعدی سال نیز ادامه داشت.
در اسفند ماه اما به دلیل شیوع کرونا و اعمال محدودیت های تردد برای کنترل این بیماری، مصرف بنزین که به دلیل سهمیه بندی در میانه کانال ۷۰ میلیون لیتری جا خوش کرده بود به ۶۷ میلیون لیتر در روز رسید.
اوج کاهش مصرف بنزین اما در فروردین سال جاری اتفاق افتاد.
در این ماه برخی روزها مصرف بنزین به ۴۰ میلیون لیتر در روز کاهش پیدا کرد هر چند که میانگین مصرف عدد۵۰ میلیون لیتر مصرف بنزین در روز را نشان می دهد. این عدد در مقایسه با میانگین مصرف در فروردین سال گذشته ۹۱ میلیون لیتر در روز بود.
روند رشد مصرف بعد از کاهش محدودیت های کرونایی در کشور آغاز شد و اردیبهشت ماه ایرانیان روزانه ۶۹ میلیون لیتر بنزین سوزاندند که در مقایسه با ماه مشابه سال قبل کاهشی ۳۶ درصدی را نشان می دهد.
خرداد ماه با کنترل نسبی شیوع کرونا و البته وجود تعطیلات چند روزه در تقویم، مصرف بنزین که چند ماهی کمتر از ۷۰ میلیون لیتر در روز بود ناگهان به بالای ۸۰ میلیون لیتر افزایش پیدا کرد. مصرفی که اگر چه در مقایسه با ماه های گذشته افزایش پیدا کرده بود اما در مقایسه با خرداد سال ۹۸، افتی ۱۶.۵ درصدی را رقم شده بود.
در مجموع ایرانیان در بهار امسال در مقایسه با سه ماهه اول سال گذشته، ۳۹ درصد بنزین کمتری مصرف کردند که البته در این میان علاوه بر سهمیه بندی بنزین، شیوع کرونا نیز نقش آفرینی کرده بود.
تابستان روند مصرف بنزین صعودی بود از ۷۹ میلیون لیتر در تیرماه به ۸۴ میلیون لیتر در شهریور رسید. این در حالی بود که سال گذشته مصرف بنزین در تابستان در ماه های تیر تا شهریور به ترتیب ۱۰۰، ۱۰۴ و ۱۰۱ میلیون لیتر برآورد شده است.
در مجموع، مصرف بنزین در ایران در تابستان گذشته به طور میانگین ۱۰۲ میلیون لیتر در روز بوده که این میزان در تابستان امسال با کاهشی ۲۴ درصدی به ۸۲ میلیون لیتر کاهش یافته است.
افزایش میانگین مصرف بنزین در تابستان سال جاری در مقایسه با بهار نیز بیش از هر چیز به دلیل کاهش محدودیت ها بوده که باعث افزایش مسافرت ها نیز شد.
با این حال مصرف بنزین در مهرماه کاهشی شد و تا ۸۰ میلیون لیتر پایین آمد. مصرف در مقایسه با مهر سال ۹۸ نیز کاهشی ۱۸ درصدی را نشان می‌دهد.
بررسی این آمارها حکایت از آن دارد در حالی که میانگین مصرف بنزین در ۷ ماهه اول سال ۹۸ عددی معادل ۹۷ میلیون لیتر در روز بوده، در ۷ ماهه سال جاری به ۷۵ میلیون لیتر در روز رسیده است. عددی که نشان می دهد مصرف بنزین حدود ۳۰ درصد کاهش را در کشور ثبت کرده است.
در مجموع باید گفت اگرچه مصرف بنزین در ایران به دلیل سهمیه بندی، افزایش سهم سی ان جی در سبد حمل و نقل کشور و همچنین محدودیت های کرونایی با کاهشی ۳۰ درصدی در سال جاری همراه بوده اما همچنان باید اقدامات لازم برای بهینه سازی مصرف انرژی انجام شود.
ایران اکنون از نظر میزان عرضه انرژی نزدیک به کشور آلمان است، اما شدت مصرف انرژی در ایران ۶ برابر این کشور است که نشان می دهد مصرف انرژی در ایران در خدمت بخش غیر مولد می باشد.
از همین رو وزارت نفت سند بهینه سازی مصرف سوخت در حوزه حمل و نقل تا سال ۱۴۲۰ را تدوین و به مجلس ارسال کرده است که می تواند تا ۵۰ درصد از شدت مصرف انرژی را بکاهد.