ارومیه- ایرنا- فعالان حوزه کشاورزی آذربایجان‌غربی که استان نخست کشور در تولید چغندرقند به شمار می‌رود، این روزها با حادتر شدن چالش کم آبی، به فکر کاهش مصرف آب در کنار افزایش تولید هستند تا ضمن تثبیت جایگاه اول، از هدررفت منابع آبی نیز جلوگیری شود.

به گزارش ایرنا، دستهایش شاید به دستهای خدا نرسد اما دلش و صورتش رو به آسمان خداست خوب می‌داند که یادش از یاد خدا نمی‌رود و هیچ فصلی دست خالی از نزدش برنمی‌گردد، حتی اگر این روزهای کرونایی باعث شده باشد از بسیاری امکانات و دلخوشی ها دور شود.

این روزها وقتی خدا دست این کشاورزان را گرفته حال و روزشان دیدنی است با چهره ای فراخ می‌خندند و تبسم گرمشان حال هر کسی را خوب می‌کند تا جایی که امید به زندگی را در دل هرکسی تقویت می‌کند.

با سادگی و فروتنی یک کشاورز که در چهره اش هویداست هم صحبت او می‌شویم که در هر نفسش امید و سرزندگی را دم و بازدم می‌کند.

می‌گوید ۱۵۰ هکتار زمین دارند که ۸۰ هکتار ارث پدری بوده و ۷۰ هکتار را هم خودشان وقتی که اوضاع مثل الان قمر در عقرب و کرونایی نبوده، خریده و اضافه کرده‌اند تا زمین های کشاورزی خود را توسعه دهند چرا که در کشاورزی خرد نمی شود از ماشین آلات و روش های کاشت داشت و برداشت مدرن استفاده کرد.

۳۰ کارگر و خانواده در فصل کشت و زرع از این زمین ها رزق و روزی می برند و یک جورهایی چرخ زندگیشان از این زمین ها می چرخد؛ هرچند ماشین آلات فراوانی با ارزش بیش از پنج میلیارد تومان در این اراضی سالانه فعال هستند تا برداشت هم مانند کاشت بهینه و مکانیزه باشد.

این کشاورز معتقد است که امسال پرداخت مطالبات بسیار به هنگام بوده و ۹۰ درصد طلبش بابت فروش سه هزار و ۵۰۰ تن محصول چغندر قند به کارخانه های پیرانشهر و ارومیه پرداخت شده است که نشانگر توجه دولت به معیشت کشاورزان است.

به گفته محمد شیخا این کشاورز پرکار سالانه از کل اراضی ۱۵۰ هکتاریشان ۷۰ تا ۸۰ هکتار به کشت چغندر برای شیرین کامی هموطنان و رونق تولید این بخش اختصاص داردو بقیه اراضی شان گندم و جو کاشت می شود.

وی می‌گوید امسال آب و هوا مساعد بوده و وضعیت برداشت محصول هم قابل توجه و مطلوب است؛ تفاله خشک و تر هم در بازار مشتریان خوبی دارد و برعکس سالهای گذشته رقابتی برای خرید بیشتر آن وجود دارد .

آبیاری در قاموس این کشاورز موضوع مهمی است و آب از تقدس خودش برخوردار است به همین علت تمامی اراضی یکپارچه شان تحت آبیاری های مدرن است تا هدررفت آب به حداقل برسد و نهایت بهره وری از منابع آبی و خاکی در این زمینه محقق شود.

اما این روی فرخنده و دل شاد و دستان رو به دعا در کشاورز پیرانشهری خلاصه نمی شود و کشاورزان بوکانی هم امسال جشن شکرانه گرفته اند چرا که محصول خوب و پرداخت های فوری بهای محصول در خرید تضمینی باعث شده تا در سردی پاییز کشاورزان و کارگران این بخش لبخند گرمی برلب داشته باشند.

فرخ عباسی کشاورزی از بوکان است که در گفت و گویمان هر جمله اش با شکر خدا زینت گرفته می‌گوید: امسال خبرهای خوب برای کشاورزان زیاد بود و پرداخت های فوری مطالبات گندم نویدی برای پرداخت های فوری بهای چغندر است.

کمبود کودهای فسفاته و پایین بودن قیمت خرید تضمینی چغندر هرچند در میان صحبتهای این کشاورز ساعی به گوش می‌خورد، اما خرسندی او از اینکه امسال اوضاع محصول و عیار چغندرقند تولیدی اش براساس گفته های کارشناسان جهاد کشاورزی بالاست، امیدی است برای روزهای سرد زمستانی اش.

طبق گفته های وی این روزها به طور متوسط در زمین ۴۰ هکتاری او ۴۰ کارگر کشاورز کار می‌کنند و یقه روزگار را گرفته اند تا قوت لایموتی برای معیشتشان از دل زمین بیرون بیاورند.

زمین های یکپارچه و وسیع این زارع که همه آبیاری بارانی است، بیانگر توجه وی به بهره وری از منابع تولید در کنار کسب درآمد است تا میراث طبیعی آب و خاک اجدادی اش را به نحو بهینه ای به آیندگان هدیه کند.

یکپارچه سازی اراضی کشاورزی، استفاده از شیوه های نوین آبیاری، ایجاد اشتغال پایدار برای ۳۰ تا ۴۰ نفر از اهالی روستاهای اطراف و استفاده از ماشین آلات کشاورزی در مراحل تولید محصول با راهنمایی های کارشناسان جهاد کشاورزی استان از علل موفقیت و خرسندی این ۲ کشاورز است که به قول خودشان توانسته اند در عرصه رونق تولید و جهاد برای خودکفایی در این بخش نقش آفرینی هرچند کوچک داشته باشد.

 اما در کنار همه تلاش های زارعان که دست های تلاشگرشان چرخه تولید و تأمین امنیت غذایی را می‌چرخاند، پشتیبانانی هستند که با هدف حمایت به کارزار تولید می پیوندند؛ کارشناسان و مسوولان بخش کشاورزی استان دست در دست تولیدکنندگان در عرصه تولید گام می گذارند تا محصولی عاری از بیماری و آفت را به سفره های مردم رهنمون سازند.

استقبال کشاورزان از کشت چغندر قند 

آذربایجان‌غربی به علت برخورداری از آب و خاک مناسب و وجود پنج کارخانه قند در شهرستان‌های ارومیه، خوی، پیرانشهر، میاندوآب و نقده مقام نخست کشوری تولید، سطح زیر کشت و عملکرد چغندر قند را در اختیار دارد.

براساس اظهارات مسوولان جهاد کشاورزی استان سال زراعی گذشته در مجموع ۳۴ هزار هکتار از مزارع استان به کشت چغندر قند اختصاص یافته بود اما سطح زیر کشت چغندرقند در آذربایجان‌غربی در مقایسه با سال قبل از آن ۱۸ درصد افزایش یافته و این افزایش سطح زیر کشت در شمال استان و خارج از محدوده حوضه آبریز دریاچه ارومیه اتفاق افتاده است.

رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با بیان اینکه با شروع تحویل چغندرقند توسط کشاورزان استان، از شهریور امسال ۷۲ درصد مطالبه چغندرکاران پراخت شده، گفت: چهار هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال تاکنون پرداخت شده‌ و این روند همچنان ادامه دارد.

رسول جلیلی بیان کرد: همزمان با آغاز فصل برداشت چغندرقند از مزارع استان، تاکنون ۸۶۵ هزار تُن چغندر قند، تحویل کارخانه‌های قند استان شده است ومجموع مطالبه چغندرکاران استان از کارخانه‌های چغندرقند آذربایجان‌غربی تاکنون ۶۲۴ میلیارد تومان برآورد شده است.

وی با بیان اینکه علاوه بر این میزان، درحدود ۳۷ هزار تن از چغندرقند تولیدی آذربایجان‌غربی توسط کارخانه های قند خارج از استان خریداری شده، گفت: با تصویب دولت امسال محصول چغندرکاران با نرخ تضمینی هر کیلوگرم ۶ هزار و ۵۲۰ ریال با عیار ۱۶ درصد با احتساب کمک هزینه حمل و نقل خریداری خواهد شد که نسبت به قیمت چهار هزار و ۲۳۰ ریال پارسال نزدیک به ۵۳ درصد افزایش دارد.

آبیاری مدرن رویکرد مزارع چغندر قند آذربایجان‌غربی 

مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی توجه به آبیاری مدرن را رویکرد غالب در مزارع چغندرقند بیان کرد و گفت: ۵۳ درصد از سطح کشت مزارع چغندر قند استان به صورت آبیاری بارانی، ۴۵ درصد به صورت نشتی (جوی و پشته) و ۲ درصد به صورت نوار تیپ آبیاری می‌شود.

علی عیدی با اشاره به اینکه در سال زراعی گذشته (۱۳۹۸-۱۳۹۹) در مجموع ۱۱۰ هکتار از مزارع چغندر قند به صورت نشایی کشت شده بود، ادامه داد: هزار و ۱۱۵ هکتار نیز به عنوان مزارع الگویی با تراکم کمتر و مابقی مزارع به شیوه معمولی کشت شده بود تا به این طریق بتوان روشهای کاهش مصرف آب را ترویج کرد.

وی گفت: امسال میانگین برداشت چغندر قند از مزارع آذربایجان‌غربی ۵۵ تُن در هکتار با میانگین عیار ۱۷،۷۳ درصد و میزان افت محصول ۲ درصد است که این امر نشان‌دهنده افزایش تولید و کیفیت این محصول در مزارع و توجه به بهره وری منابع است.

این کارشناس با اشاره به اینکه سال قبل ۲۸ هزار و ۲۰۰ هکتار چغندرقند در آذربایجان‌غربی کشت شده بود، افزود: سطح زیر کشت چغندر قند استان در مقایسه با سال قبل از آن ۱۸ درصد افزایش یافته و این افزایش سطح زیر کشت در شمال استان و خارج از محدوده حوضه آبریز دریاچه ارومیه اتفاق افتاده است.

عیدی اظهار داشت: سطح کشت چغندرقند در شمال استان که در محدوده آبریز دریاچه ارومیه قرار ندارد، در مقایسه با سال قبل در سطح ۲ هزار و ۵۹۲ هکتار بود در حدود ۵۰ درصد افزایش داشته ‌است.  

وی اضافه کرد: در بین شهرستان‌های آذربایجان‌غربی، پیرانشهر با ۱۴ هزار و ۳۰۰ هکتار سطح زیرکشت چغندر استان پیشتاز بوده و میاندوآب با سه هزار و ۷۰۰ هکتار،  نقده با سه هزار و ۱۰۰ هکتار و بوکان به سه هزار هکتار در جایگاه‌های بعدی قرار دارند و ماکو و چالدران نیز هر کدام با ۲۵۰ هکتار زیرکشت چغندر، کمترین میزان سطح کشت این محصول را به خود اختصاص دادند.

به گفته کارشناسان در حالی که ۳۲.۸ درصد اشتغال آذربایجان‌غربی مربوط به بخش کشاورزی و ۲۵ درصد ارزش افزوده استان حاصل از تولیدات این بخش است، متوسط کشوری این ارقام به ترتیب ۱۸ و ۱۳ درصد است.  

هر چند که آذربایجان‌غربی به قطب تولید سیب کشور و قطب تولید غله در غرب کشور شناخته شده است اما خاک حاصل‌خیر و آب و هوای مناسب، این استان را به قطب نخست تولید محصول چغندرقند در کشور نیز تبدیل کرده است.

چغندرقند یکی از محصولات کشاورزی پرآب است که در بیشتر نقاط دنیا در فصل پاییز کشت می‌شود تا بیشترین حجم آب مورد نیاز خود را از باران‌های پاییزی تامین ‌کند و بخش کمی از آن با آبیاری کشاورزان تامین ‌شود.

با توجه به ویژگی‌های این محصول که نیازمند به فرآوری و تولید محصولات دیگری مانند تولید قند و شکر برای مصرف انسانی و تفاله برای صنعت الکل‌سازی و مصرف دام نیز است هم‌اینک به اقتصادی‌ترین محصول کشاورزی تبدیل شده است.

هم‌اکنون وجود پنج کارخانه چغندر قند در شهرستان‌های ارومیه، خوی، پیرانشهر، میاندوآب و نقده و یک واحد در حال ساخت در مهاباد در مجموع به ظرفیت فرآوری سالانه ۲ میلیون تُن، موجب رونق این محصول و استقبال کشاورزان از کشت آن در آذربایجان‌غربی شده است.

آذربایجان‌غربی با یک میلیون هکتار اراضی کشاورزی قابل کشت، سالانه با تولید ۶ میلیون تن انواع محصولات کشاورزی شامل یک میلیون و ۹۰۰ تُن چغندر قند، یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن سیب، ۷۰۰ هزار تن گندم و ۱۵۰ هزار تن انواع میوه‌های هسته‌دار ششمین استان تولیدکننده محصولات کشاورزی کشور محسوب می‌شود.