به گزارش گروه فرهنگی ایرنا از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، حمیدرضا کرمی سد بستان‌خانی را اثری بی‌همتا و به همراه دیگر سازه‌های آبی هخامنشی شاهکار مدیریت و مهندسی آب دانست و گفت: با نزدیک شدن به روزهای پایانی کاوش داده‌های ارزشمندی از بخش‌های گوناگون سد و ساختارهای معماری آن به دست آمده است.
سرپرست هیئت کاوش سد هخامنشی بستان‌خانی ابراز امیدواری کرد که مسئولان به این مجموعه ارزشمند توجه کنند تا ضمن انجام مطالعات و افزایش دانش در این زمینه، آن را حفاظت و نگهداری کرده و زمینه بازدید علاقه‌مندان، پژوهشگران و گردشگران از آن فراهم شود.
وی اظهار داشت: این سد در دشت دیدگان شهرستان خرمبید و ۳۰ کیلومتری شمال خاوری محوطه میراث جهانی پاسارگاد قرار گرفته و با بلندای تاج ۲۱ متر، دارازای ۱۷۰ و پهنای ۷۰ متر، بزرگترین سد دوران هخامنشی است که تاکنون شناسایی شده است.
کاوش باستان‌شناسی این اثر با هدف شناخت و دست‌یابی به چگونگی ساختار سد و روش ساخت آن همچنین آگاهی از نقشه و طرح سازه‌های معماری موجود در بستر و هسته سد آغاز شد. ساختار معماری ورودی آبراه، بستر سنگی آب پخش و تنظیم کننده میزان خروجی آب، سازه معماری شرقی و اجاق‌ها بخش‌هایی است که کاوش و شناسایی شد.
کرمی خاطرنشان کرد: با توجه به آسیب‌هایی که در گذشته به کالبد سد رسیده طرح و برنامه‌ای از سوی پایگاه میراث جهانی پاسارگاد با هدف کاوش، مرمت، ساماندهی و معرفی تدوین شده که این کاوش با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، یکی از بخش‌های پژوهشی این برنامه است.
به گزارش ایرنا، کاوش سد تاریخی بستان‌خانی که متعلق به دوره هخامنشیان است و در منطقه دیدگان شهرستان خرمبید واقع شده، با هدف ساماندهی این اثر، در قالب برنامه‌ای چندمرحله‌ای آغاز شد. این کاوش با مجوز پژوهشکده باستان‌شناسی به مدت ۴۵ روز به سرپرستی حمیدرضا کرمی از باستان‌شناسان پایگاه میراث جهانی پاسارگاد ادامه خواهد یافت.
سد بستان خانی از گونه سدهای خاکی با هسته رسی و پوسته لاشه‌سنگی است و با نقشه مستقیم اجراشده است، در پایین‌ترین بخش سد و هم‌سطح کف آب ریز، بخش‌هایی از یک ساختار معماری فاخر با به‌کارگیری بلوک‌های سنگی تراش‌خورده چهارگوش وجود دارد که همانند بناهای پاسارگاد با روش خشکه‌چین و به‌کارگیری بست‌های فلزی ایجادشده است.
مجموعه پاسارگاد شانزدهم تیر ۱۳۸۳ به عنوان پنجمین اثر ایران در فهرست آثار جهانی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) با شماره ۱۱۰۶ به ثبت رسید. سلسله هخامنشی یا هخامنشیان که بنیانگذار آن کوروش بود از ۵۵۰ تا ۳۳۰ پیش از میلاد به مدت ۲۲۰ سال بر ایران حکومت کردند. شهرستان پاسارگاد به مرکزیت سعادت شهر در فاصله ۱۱۰ کیلومتری و شهرستان خرمبید به مرکزیت صفا شهر در ۱۷۸ کیلومتری شمال شیراز واقع شده‌اند.