به گزارش ایرنا، برغم نقش بی‌چون و چرای کتابخانه‌ها در اشاعه فرهنگ و بسترسازی برای فعالیت دانش پژوهان، تهدیدات مبتلابه ویروس کرونا موجب کاهش آمار مراجعان به کتابخانه‌های دیار نصف جهان شده است بطوریکه به گفته سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی اصفهان، یکی از مجموعه‌هایی که از کرونا آسیب بسیار دیده، کتابخانه‌ها آن هم بواسطه نوع فعالیت آنهاست.
با آنکه کتابخانه‌های عمومی این سامان در سال گذشته تا اواخر بهمن بالغ بر سه میلیون جلد کتاب به امانت داده و حدود ۲۰ هزار برنامه فرهنگی متنوع برگزار کرده‌اند، این آمار در سال جاری بشدت کاهش یافته است.
اکنون در استان اصفهان بالغ بر۳۰۰ باب کتابخانه عمومی از جمله ۱۹۳ کتابخانه نهادی و ۱۲۰ کتابخانه مشارکتی وجود دارد که رقم اخیر توسط بخش خصوصی و دستگاه‌های مختلف از جمله شهرداری‌ها ایجاد شده است.
مجموع فضای مفید کتابخانه‌ای استان اصفهان ۱۳۰ هزار مترمربع است که به ازای هر یکصد نفر در این استان پنج میلیون نفری ۲،۵ مترمربع فضای کتابخانه‌ای وجود دارد.
تعداد اعضای فعال کتابخانه‌های عمومی استان حدود ۲۲۰ هزار نفر برآورد می‌شود که بیشترین اعضای آنها با توجه به تمرکز برنامه‌ای و محتوایی، در رده کودکان و نوجوانان هستند.
برغم این امکانات قابل ملاحظه، در هفته کتاب، کتابخوانی و کتابدار امسال(مصادف با ۲۴ تا ۳۰ آبان) بدلیل مشکلات موجود در راه برگزاری برنامه‌های هرساله در فضای حقیقی و اجرای محدود آنها در فضای مجازی، امسال شور و حال برگزاری این رویدادها بسیار کمرنگ و ضعیف بوده است.
سالن‌های مطالعه خاموش و بی‌مشتری
به همین دلیل، کتابداران اصفهانی از حال و هوای کم‌فروغ و بی‌رونق این روزهای کتابخانه‌های دیار نصف جهان، کاهش تعداد مراجعان برای امانت گرفتن کتاب و سالن‌های مطالعه خاموش و بی‌مشتری سخن می‌گویند.
یک کتابدار کتابخانه باغ غدیر اصفهان در حالی که در پشت پیشخوان، مشغول بازی با موبایل خود است، اظهار داشت: از اسفند سال گذشته که شیوع ویروس کرونا جدی شد و پس از نقصان فعالیت مدارس و دانشگاه‌ها، کتابخانه‌ها نیز به حال تعطیل درآمدند.
محمد صالحی در گفت و گو با ایرنا افزود: از آن زمان و پس از چند وقت تعطیلی کتابخانه‌ها و دیگر اماکن عمومی، جز تعداد محدودی از داوطلبان کنکور، کسی جرات ورود به کتابخانه‌ها را نداشت.
وی گفت: این در حالیست که تا پیش از آن، سالن‌های مطالعه کتابخانه ما بقدری شلوغ می‌شد که بناچار روزهای استفاده برای اعضاء را بصورت زوج و فرد تقسیم‌بندی کرده بودیم.
این کتابدار با تاکید بر رعایت تمام دستورالعمل‌های بهداشتی در این کتابخانه تصریح کرد: تمام قفسه‌های کتاب از حالت باز به شکل بسته درآمده و فاصله‌گذاری لازم در سالن مطالعه نیز رعایت شده است.
صالحی افزود: با توجه به محدودیت ۲ هفته اخیر و دستورات اعلام شده ناظر به وخامت شرایط کرونایی و در نتیجه ندادن کتاب بصورت امانت، اکنون دیگر هیچ کتابی به بیرون داده نمی‌شود و سالن‌های مطالعه نیز به حال تعطیلی کامل درآمده است.
وی یادآور شد: بقیه کتابخانه‌ها دیگر استان نیز شور و حال و رونق گذشته را ندارند زیرا مردم از تماس با کتاب بعنوان یک کالایی که امکان آلودگی دارد یا استفاده از فضای بسته کتابخانه‌ها برای مطالعه واهمه دارند.
کتابدار کتابخانه سلامت اصفهان نیز در این باره گفت: یکی از کالاهایی که مردم در شرایط وخیم کرونایی از دسترسی به آن هراس دارند، دریافت کتاب به شکل امانت است.
مینو لُنبانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: با وجود آنکه کتابخانه‌ها بر اساس پروتکل‌های بهداشتی به قفسه قرنطینه برای نگهداری ۲ هفته‌ای کتاب‌ها پس از بازگرداندن از امانت مجهزند ولی بازهم ترس و واهمه موجب کاهش رغبت عمومی برای دریافت کتاب‌های امانتی شده است.
وی با اشاره به کاهش آمار استفاده از سالن‌های مطالعه در کتابخانه‌ها گفت: با وجود رعایت فاصله‌گذاری در چیدمان صندلی‌ها و کاهش ۵۰ درصدی ظرفیت پذیرش سالن‌ها، بازهم اعضاء حتی دانش‌آموزان کنکوری نیز جرات و رغبتی برای حضور در این فضا ندارند و به همین دلیل فضای جاری کتابخانه‌ها بسیار سوت و کور است.
این کتابدار یادآور شد: تا پیش از شیوع ویروس کرونا با شناسایی علت کم‌رغبتی برخی افراد به کتابخوانی و مراجعه به کتابخانه‌ها بدلیل مطالب الکترونیکی موجود در شبکه‌های اجتماعی، تغییرات گسترده‌ای در کتابخانه‌ها از لحاظ گسترش و تنوع برنامه‌های فرهنگی صورت گرفت که بسیار پاسخگو بود.
وی ادامه داد: با این وجود، شیوع ویروس کرونا برنامه‌های کتابخانه‌ها را بسیار تحت تاثیر خود قرار داد و این مهم نشات گرفته از ارجحیت و اولویت سلامت آحاد جامعه است.
لُنبانی با اشاره به وجود بیش از هفت هزار جلد کتاب در این کتابخانه با موضوعات بهداشت و تغذیه، تربیت بدنی و سلامت و دیگر رشته‌ها، شمار اعضای این کتابخانه را بالغ بر سه هزار نفر اعلام کرد.
کرونا و کوچ کتابخوانان از وادی کتاب فیزیکی به کتاب دیجیتالی
حال و هوای این روزهای جامعه ویروس‌زده ناشی از جولان لجام گسیخته بیماری کووید ۱۹ از یکسو و گسترش فضای مجازی از سوی دیگر، خیل کتابخوانان را از مطالعه کتاب‌های فیزیکی به سمت منابع دیجیتالی کشانده است.
به گفته سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی اصفهان، با وجود رغبت کم مراجعان در به امانت گرفتن و به نوعی استفاده از کتابخانه‌ها برای مطالعه، استفاده از کتاب‌های دیجیتال در استان نقش پُررنگی یافته است.
امیر هلاکویی در گفت و گو با ایرنا با اشاره به اینکه هرگز نمی‌توان ارزش و تاثیر در دست گرفتن کتاب برای مطالعه را با خواندن فایل‌های دیجیتالی فضای مجازی مقایسه کرد، افزود: با توجه به موقعیت فعلی بهداشتی و ارجحبت سلامت مردم، عرضه کتاب‌های دیجیتال، بخشی از وظایف چاری کتابخانه‌های عمومی شده است.
وی ادامه داد: از زمان شیوع ویروس کرونا تاکنون با احتساب روزهای اعمال محدودیت و تعطیلی، استقبال مردم از کتابخانه‌ها در استان به کمتر از نصف نیز کاهش یافته است.
سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی اصفهان افزود: آمار مراجعان و استفاده‌کنندگان از کتابخانه‌های عمومی از ابتدای سالجاری تاکنون در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته که حدود ۶۰۰ هزار نفر بود، یک سوم شده است.
وی با بیان‌اینکه کتابخانه‌ها از جمله مراکز آسیب‌دیده از ویروس کرونا هستند، گفت: این در حالیست که تمام دستورالعمل‌های بهداشتی در این مکان‌ها رعایت شده است بطوریکه برای سالم‌سازی کتابخانه‌ها مخزن‌های باز عرضه کتاب بسته شده است و کتاب‌های امانت داده شده نیز به مدت ۲ هفته در فضای جداگانه، قرنطینه و سپس وارد قفسه می‌شود.
هلاکویی، تعطیلی سالن‌های مطالعه کودکان و نوجوانان، رعایت فاصله‌گذاری در سالن‌های مطالعه بزرگسالان و محور قراردادن برنامه‌های مجازی در کتابخانه‌ها را بعنوان بخشی از اقدامات کتابخانه‌های عمومی استان اصفهان در راستای رعایت پروتکل‌های بهداشتی برشمرد.
به گفته وی، با توجه به شرایط جاری کرونایی و محدودیت‌های مربوطه، شرایط استفاده از کتاب‌های دیجیتال در کتابخانه‌های این نهاد وجود دارد.
هلاکویی تصریح کرد: اکنون در ۱۹۳ کتابخانه نهاد در استان، بخش تخصصی دیجیتال وجود دارد و مردم با مراجعه به این بخش می‌توانند از کتاب‌های بخش استفاده کنند.
سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی اصفهان همچنین به وجود کتابخانه روشندلان ولی عصر(عج) اصفهان اشاره کرد و گفت: در این کتابخانه حدود ۱۴ هزار جلد کتاب گویا وجود دارد که هم به استان و هم به سراسر کشور خدمات ارائه می‌دهند.
وی با اشاره به وجود پنج هزار جلد کتاب دیجیتال در کتابخانه‌های عمومی استان گفت: کتاب‌هایی در این مجموعه قرار می‌گیرد که مولف حق تالیف آن را فروخته یا بصورت رایگان در اختیار این نهاد قرار داده باشد.
سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی اصفهان افزود: اعضاء می‌توانند با مراجعه به کتابخانه‌های این نهاد، کتاب‌های دیجیتال را که در قالب "دی وی دی" وجود دارد دریافت و استفاده کنند.
به گزارش ایرنا، در هفته کتاب و کتابخوانی که از امروز در استان آغاز شده است ۵۰ برنامه در فضای مجازی شامل آموزش قصه‌گویی، نشست کتابخوان، جشنواره نذر صدا و کتاب و یار مهربان اجرا می‌شود.