محصولات و فرآورده های دامی نقش مهمی در تامین و حفظ امنیت غذایی جامعه دارند، از سویی استمرار و پایداری تولید در واحدهای دامی به عوامل مختلفی بستگی دارد که در این میان نقش دامپزشکی برجسته است.
دامپزشکی با برنامه ها و نظارت های بهداشتی خود بر مرغداری ها و دامداری ها و کمک به پیشگیری از بروز بیماری ها علاوه بر کمک به پایداری تولید، در تهیه محصول سالم نقش حیاتی ایفا می کند، برنامه ها و وظایفی که بسیار حساس و حیاتی هستند و اگر کم ترین غفلت و کوتاهی نسبت به آنها صورت بگیرد می تواند با شیوع بیماری ها و از کنترل خارج شدن شرایط بهداشتی، خسارات زیادی را به واحدهای دام و طیور وارد کرده و امنیت غذایی جامعه را با تهدید جدی روبرو کند.
در استان قزوین با تهمیدات دولت و اقدامات کنترلی و بهداشتی دامپزشکی، طی سه سال گذشته اتفاقات خوبی در زمینه پیشگیری از بیماری های دام و طیور و ارتقای سلامت محصولات تولیدی رخ داده که به پایداری و رشد تولید و تولید محصول بهداشتی و مطمین کمک کرده است.
استان قزوین با ۴۴۰ واحد مرغ گوشتی با ظرفیت ۱۰ میلیون قطعه، ۷۴ واحد مرغداری تخم گذار با ظرفیت بیش از هشت میلیون و ۵۰۰ هزار قطعه و ۳۷۰ گاوداری صنعتی با ظرفیت بیش از ۱۰۰ هزار راس و همچنین ۸۴۰ هزار راس دام سبک از قطب های تولید محصولات و فرآورده های دامی کشور به شمار می رود.
این استان رتبه ششم تولید تخم مرغ و همچنین رتبه پنجم تولید شیر در کشور را داراست و در تولید گوشت قرمز نیز در جایگاه سیزدهم کشور قرار دارد.
سالانه حدود ۳۰ هزار تن گوشت قرمز، ۵۵ تا ۶۰ هزار تن گوشت سفید و ۶۰ تا ۶۵ هزار تن تخم مرغ و همچنین ۵۵۰ هزار تن شیر در استان قزوین با نظارت دامپزشکی تولید می شود.
خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) قزوین برای آگاهی از آخرین اقدامات و برنامه های دامپزشکی قزوین با دکتر"حمید زینالی" مدیرکل این دستگاه گفت و گویی را انجام داده که ماحصل آن در ادامه آمده است:
ایرنا: توضیحاتی در خصوص وظایف و رسالت‌های دامپزشکی و مهم ترین اقدامات این دستگاه بفرمایید.
شعار، هدف و رسالت اصلی دامپزشکی را می توان در جمله کوتاه " دام سالم، غذای سالم، انسان سالم" خلاصه کرد، دامپزشکی تلاش دارد تا با اقدامات خود سلامت گوشت و سایر فرآورده های خام دامی را تامین کند و باید اذعان کرد فعالیت های این سازمان نقش مهمی در کمک به تامین امنیت غذایی جامعه دارد.
نظارت دامپزشکی شامل همه مراحل پرورش و تولید طیور و دام در مرغداری ها و دامداری ها، کشتار و عرضه به بازار است و در همه این مراحل کارشناسان دامپزشکی برای اطمینان از سلامت دام و گوشت تولید شده حضور مستمر دارند.
واکسیناسیون دام و طیور بر علیه بیماری ها، نظارت بر انتقال و جابه جایی دام و صدور مجوزهای لازم در این خصوص و همچنین بازرسی و نظارت بر فعالیت کشتارگاه ها، دامداری ها، مرغداری ها، سردخانه ها، و واحدهای نگهداری و عرضه گوشت و سایر فرآورده های خام دامی از مهم ترین فعالیت های دامپزشکی به شمار می رود.
ایرنا: چه اقدامات و طرح هایی امسال برای جلوگیری از عرضه فرآورده های خام دامی غیربهداشتی و عیرقابل مصرف در سطح بازار قزوین داشتید؟
نظارت دامپزشکی بر بازار و واحدهای تولیدی و عرض مستمر و همیشگی است و به زمان خاصی محدود نمی شود اما ما به دلیل افزایش تقاضا و مصرف در برخی ایام خاص سال که منجر به رشد تولید و عرضه می شود تمهیداتی را در قالب تشدید نظارت های بهداشتی اتخاذ می کنیم.
از جمله این برنامه ها می توان به طرح تشدید نظارت های دامپزشکی قزوین در ایام نوروز ۹۹ اشاره کرد که با انجام بازرسی از مراکز تولید، نگهداری و عرضه بیش از ۹۰۰ کیلوگرم انواع گوشت غیرقابل مصرف از جمله کله پاچه، بال، گوشت سفید و قرمز منجمد و یخ زده، دل و جگر و سنگدان کشف و معدوم شد.
یکی دیگر از طرح های دامپزشکی قزوین امسال در رابطه با جلوگیری از عرضه مواد خام دامی غیرقابل مصرف طرح تشدید نظارت های بهداشتی در ماه مبارک رمضان بود که در قالب آن بیش از سه هزار و ۵۰۰ بازرسی از دامداری ها و مرغداری ها و مراکز نگهداری و عرضه انجام شد و هشت هزار و ۱۸۰ کیلوگرم انواع گوشت غیرقابل مصرف مرغ، گوسفند و گوساله و ماهی کشف و به روش بهداشتی معدوم شد و همچنین در این رابطه ۲ واحد پلمب شده و ۳۰ متخلف نیز به مراجع قضائی معرفی شدند.
ایرنا: وضعیت جمعیت دامی استان قزوین از حیث ابتلا به بیماری‌ها چگونه بوده است؟
استان قزوین طی سال های اخیر در زمینه پیشگیری و کنترل بیماری های دام و طیور جزو استان های برتر و نمونه کشور بوده است.
سه سال است که با تلاش بی وقفه همکاران ما در اداره کل دامپزشکی و همچنین مشارکت فعالانه دامداران و مرغداران روند ابتلای جمعیت دامی استان قزوین به انواع بیماری ها کاهشی شده است به طوری که در سال گذشته وضعیت سفید را تجربه کردیم و شاهد کاهش قابل ملاحظه بیماری های دام و طیور از جمله تب برفکی و بروسلوز بودیم و امسال نیز با ارتقا در این زمینه به وضعیت سبز رسیده ایم بدان معنا که ابتلای دام و طیور موجود در واحدهای تولیدی استان به بیماری ها تقریبا به صفر رسیده و در این زمینه شاید جزو سه یا چهار استان برتر کشور باشیم.
البته این را هم باید در نظر گرفت که استان قزوین قطب تولید محصولات دامی است و بخشی از مرغداری ها و دامداری های بزرگ کشور در آن مستقر هستند و از سوی دیگر این استان محل عبور و گذر و ترانزیت بین ۱۲ استان کشور بوده و این مسایل کنترل و پیشگیری بیماری ها در دام و طیور را بسیار دشوار می کند و در این شرایط برخورداری از وضعیت سفید و ارتقا به سبز از حیث بیماری های دامی یک موفقیت بزرگ و قابل توجه است.
البته باید اذعان کرد وضعیت بسیار خوب استان از حیث پیشگیری از بیماری های دام و طیور نباید ما را دلخوش و از نظارت و مراقبت غافل کند چرا که احتمال شیوع بیماری های مختلف همیشه و در هر شرایطی وجود دارد و وضعیت فعلی می تواند شکننده باشد بنابراین همکاران ما در دامپزشکی برای تداوم این وضعیت تلاش شبانه روزی دارند و باید گوشزد کرد که تداوم این وضعیت همچنین به همکاری مستمر بهره برداران (دامداران و مرغداران) نیازمند است.
ایرنا: با این تفاسیر، باید بیماری خطرناک آنفلوانزای فوق حاد پرندگان در استان قزوین کنترل و مهار شده باشد، در این خصوص توضیح بفرمایید.
بله، بیماری آنفلوانزای فوق حاد پرندگان به طور کامل در قزوین با اقدامات کنترلی و قرنطینه ای دامپزشکی و مشارکت مرغداران در بهسازی تاسیسات و رعایت نکات بهداشتی و قرنطینه، کنترل و مهار شده است و استان قزوین در این زمینه جزو نخستین استان ها بود.
در سال جاری و گذشته موردی از درگیری و آلودگی مرغداری های استان به این بیماری نداشتیم و این در حالی بود که سال ۹۶، ۲۷ واحد مرغداری در استان با ظرفیت پنج میلیون و ۸۷۵ هزار قطعه درگیر این بیماری بودند و دچار خسارات قابل توجهی شدند.
ایرنا: در زمینه تامین و توزیع واکسن مورد نیاز دامداری ها و مرغداری های استان قزوین چه اقداماتی انجام شده است؟
واکسیناسیون نقش ویژه و حیاتی در پیشگیری از بیماری ها و حفظ سلامت جمعیت دامی دارد.
به واسطه تحریم های ظالمانه آمریکا مشکلاتی در زمینه تهیه و تامین واکسن مورد نیاز دامداری ها و مرغداری ها ایجاد شده ولی با تلاش های مستمر و بی وقفه سازمان دامپزشکی و همچنین اتخاذ تدابیر لازم تاکنون مشکل خاصی در زمینه تامین واکسن مورد نیاز برای واحدهای تولیدی استان قزوین به وجود نیامده است.
برنامه های واکسیناسیون طیور بر علیه آنفلوانزای فوق حاد پرندگان و مایه کوبی و واکسیناسیون دام بر علیه انواع بیماری ها به ویژه بروسلوز، تب برفکی و سل در زمان مقرر انجام شده و پیش بینی می کنیم تا پایان سال جاری میزان مصرف مرغداری های استان به حدود ۲۵۰ میلیون دوز واکسن برسد.
امسال همچنین طرح رایگان واکسیناسیون طیور بومی بر علیه بیماری نیوکاسل از سوی اداره کل دامپزشکی استان قزوین اجرا شد.
ایرنا: در چند ماه اخیر با تشدید معضل قاچاق دام به کشورهای همسایه روبرو بوده ایم، چه تمهیدات و اقداماتی برای جلوگیری از خروج دام از استان و قاچاق آن در دستور کار قرار داده اید؟
در حال حاضر هرگونه نقل و انتقال دام در داخل استان و همچنین از استان به بیرون از آن ممنوع و در حکم قاچاق است مگر آنکه جابه جایی با مجوز دامپزشکی انجام شود.
در شرایط فعلی مجوزهای دامپزشکی برای نقل و انتقال و خروج دام به خارج استان تنها برای تامین نیاز دامداری های صنعتی است و هماهنگی لازم بین ادارات دامپزشکی مبداء و مقصد در این زمینه برای رصد و رهگیری دام های انتقالی از مرحله بارگیری تا حمل و تخلیه انجام می شود.
در حال حاضر ورودی های دام سنگین به قزوین بیشتر از خروجی های آن (انتقال مجاز) است و آمار دام سبک نیز در این زمینه برابر است.
با افزایش قابل توجه گشت های دامپزشکی قزوین با همراهی و کمک راهداری و نیروی انتظامی در زمینه پیشگیری از خروج غیرمجاز دام مشکل حادی در زمینه قاچاق سازمان یافته دام از استان نداریم ولی مواردی از حضور قاچاقچیان غیربومی در استان گزارش شده و در همین رابطه یک باند شناسایی و دستگیر شده اند.
افزایش گشت های دامپزشکی البته فقط برای جلوگیری از قاچاق نیست بلکه جنبه بهداشتی نیز دارد چرا که کنترل حمل و نقل و جابه جایی دام نقش مهمی در پیشگیری از ابتلای جمعیت دامی به بیماری های مختلف واگیردار دارد.
در سطح کشور نیز با اقدامات کنترلی که در دستور کار دستگاه های مسوول و کمیسیون مقابله با قاچاق قرار گرفته و همچنین با تدابیر سازمان دامپزشکی، از پدیده قاچاق دام به خارج از کشور تا حد زیادی جلوگیری شده که این مساله به تعدیل و منطقی سازی نرخ دام و گوشت کمک کرده و مشکلی در تامین تقاضای بازار وجود ندارد.
ایرنا: از طرح پلاک کوبی و هویت گذاری دام در استان قزوین چه خبر؟
در حال حاضر تمامی دام های سبک و سنگین موجود در دامداری های صنعتی استان قزوین پلاک کوبی شده اند اما در زمینه پلاک کوبی دام های روستایی هنوز با مشکلاتی روبرو هستیم و در این خصوص نیازمند همراهی دستگاه های مختلف از جمله اداره کل امور روستایی استانداری، بخشداری ها و دهیاری ها هستیم.
۳۰ هزار راس دام سنگین و ۴۵ هزار راس دام سبک در دامداری های سنتی استان قزوین در روستاها وجود دارند که پلاک کوبی آنها باید با همکاری بهره برداران انجام شود.
فایده و هدف از انجام پلاک کوبی دام شناسنامه دار کردن دام ها و هویت بخشی به آنها برای رصد و کنترل های بهداشتی و نظارت بر تولید و بازار است و با انجام این کار همچنین می توان تا حد زیادی از قاچاق دام به خارج از کشور جلوگیری کرد.
با پلاک کوبی دام ها می توان کنترل و نظارت بیشتری بر حمل و نقل و جابه جایی دام ها داشت و در زمینه پیشگیری از بیماری ها نیز می توان به شکل بهتری عمل کرد چرا که اطلاعات دقیق دام ها مشخص و قابل مشاهده و رصد و پیگیری است.
در صورتی که تمامی دام های سبک و سنگین پلاک کوبی و هویت گذاری شوند یعنی اینکه دامداری های سنتی در روستاها نیز به این طرح اضافه شوند آنوقت اتفاقات بسیار خوبی در زمینه کنترل های بهداشتی و نظارت بر بازار فراورده های خام دامی را شاهد خواهیم بود.
وقتی که دام برای ذبح به کشتارگاه ها منتقل می شود کد پلاک آن بر روی لاشه مهر می شود و در زمانی که شاهد پلاک کوبی همه دام ها از جمله در روستاها باشیم، تیم های نظارتی، واحدهای توزیع و مصرف کنندگان می توانند با ارسال کد پلاک به یک سامانه از وضعیت شناسنامه ای و سلامت گوشت از حیث اینکه بز، گوسفند یا گاو است و از چه کشتارگاهی آمده و زمان کشتار آن چه وقت بوده و همچنین از نژاد و سن دام مربوطه آشنا شوند و اطمینان کسب کنند که هنوز به دلیل عدم پلاک کوبی دام های روستایی این طرح به مرحله اجرا درنیامده است.
ایرنا: دامپزشکی قزوین تمهیدات بهداشتی در زمینه مقابله با کرونا را نیز در دستور کار داشته است؟
عوامل و کارکنان شاغل در مرغداری ها و دامداری و کشتارکاه ها و واحدهای عرضه فرآورده های خام دامی و همچنین رستوران ها موظف به رعایت کامل پروتکل های بهداشتی هستند و در صورت تخلف با آنها برخورد خواهد شد.
در حال حاضر هرگونه قطعه بندی گوشت در واحدهای عرضه ممنوع بوده و در صورت مشاهده با متخلفان برخورد می شود.
یک اقدام بهداشتی دیگر که امسال با هدف پرهیز از تجمع و پیشگیری از کرونا و همچنین تب کریمه کنگو انجام شد جلوگیری از ذبح دام در مساجد، امامزادگان و فضای عمومی از سوی هیات های عزاداری محرم بود و در قبال آن ذبح و کشتار دام مربوط به هیات ها در کشتارگاه ها به شکل رایگان انجام شد.
ایرنا: دامپزشکی قزوین در زمینه سم شناسی و باقی مانده های دارویی بر روی گوشت و سایر فرآورده های خام دامی چه اقداماتی است؟
قزوین دارای آزمایشگاه مرجع کنترل کیفی مواد غذایی با منشاء دامی است که از معدود آزمایشگاه های مرجع دامپزشکی در کشور به شمار می رود و به همین دلیل در پایش باقی مانده های دارویی و سوم در فرآورده های دامی بسیار فعال هستیم و حتی نمونه های ارسالی سایر استان ها را نیز در این آزمایشگاه مورد بررسی قرار می دهیم.
در این آزمایشگاه باقی مانده سموم و داروها از جمله آنتی بیوتیک ها بر روی محصولات و اثرگذاری آنها بر روی فرآورده های خام دامی بررسی می شود و به صورت دوره ای مورد آزمایش قرار می گیرند.
براساس آزمایشات انجام شده محصولات تولیدی در دامداری ها و مرغداری های صنعتی استان از سلامت لازم برخوردار بوده و فاقد باقی مانده های دارویی و میکروبی که مضر سلامت باشد، بوده اند.
ایرنا: مردم از چه طریق می توانند با دامپزشکی در ارتباط باشند و تخلفات این حوزه را برای رسیدگی گزارش کنند؟
شهروندان قزوینی در صورت مشاهده تخلفات در حوزه دامپزشکی از جمله عدم استفاده از لیبل در گوشت های عرضه شده و بی توجهی به رعایت بهداشت در واحدهای عرضه و نگهداری آلایش های خام دامی در شرایط نامناسب و غیربهداشتی می توانند مراتب را با شماره ۱۵۱۲ و یا سامانه پیامکی ۵۰۰۰۱۵۱۲ اطلاع بدهند.