به گزارش روز سه‌شنبه آستان قدس رضوی، دبیر سه‌شنبه‌های فرهنگی گنجینه رضوی در مراسم رونمایی از این اسناد گفت: بر اساس تاریخ وقف جزوه قرآنی کشواد بن املاس، این کتابخانه در سال ۳۲۷ هجری قمری برپا بوده و بر این مبنا کتابخانۀ مرکزی آستان قدس رضوی با بیش از هزار و ۱۰۰ سال قدمت، یکی از قدیمی‌ترین کتابخانه‌های جهان اسلام به شمار می‌آید.
جواد فرهمندنژاد افزود: قدیمی‌ترین اسناد مربوط به کتابداری و کتابخانه در ایران مربوط به کتابخانه آستان قدس رضوی است که در این مراسم بخشی از آنها رونمایی و معرفی شد.
مدیر مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی نیز در ادامه گفت: این مجموعه، تنها اسناد کهن کتابخانه‌ای موجود در ایران است و از این جهت از ارزش بالایی برخوردار است و این درحالی است که این مجموعه از نظر بررسی مشاغل حوزه کتابخانه نیز مورد توجه قرار دارد.
محمد هادی زاهدی افزود: طبق این اسناد، شغل کتابداری، حداقل از دوران حکومت صفویه وجود داشته و این افراد بنا بر سواد و فضیلت خود، توسط شاه انتخاب می شدند.
وی ادامه داد: از جمله خاندانی که سال‌ها شغل کتابداری کتابخانه آستان قدس رضوی را برعهده داشتند خاندان دوست محمد استرآبادی بودند.
مدیر مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی به قدیمی‌ترین سند مربوط به کتابداری و کتابخانه اشاره کرد و گفت: این سند به شماره ۵۲۷۰۲، در مرکز اسناد گنجینه رضوی نگهداری می‌شود که به دوره صفویه و به تاریخ سال یک هزار و ۹ هجری قمری بر می‌گردد و در خصوص تحویل کتاب‌ها به کتابدار است.
زاهدی افزود: تا اواسط دوره قاجاریه کتابدار به عنوان رئیس کتابخانه فعالیت می‌کرد اما پس از مدتی این دو از یکدیگر متمایز شدند.
مدیر مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی به شغل صحافی در کتابخانه اشاره کرد و گفت: صحافی از جمله مشاغلی است که پس از مدتی ایجاد شد و این افراد به اموری نظیر مرمت، وصالی و تجلید کتاب می‌پرداختند.
زاهدی افزود: سند شماره ۳/ ۵۲۷۰۵ از قدیمی‌ترین اسناد صحافی به شمار می‌رود که به دوره ۱۰۱۱ ه. ق برمی‌گردد.
وی کلیدداری را یکی دیگر از این مشاغل عنوان کرد و اظهار داشت: عَزبان و کلیدداران امور دفتری و نگهبانی کتابخانه را انجام می‌دادند که قدیمی‌ترین سند مربوط به این شغل به شماره ۵/ ۵۲۷۰۵ در گنجینه رضوی نگهداری می‌شود.
مدیر مرکز اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی با بیان این که بر اساس اسناد موجود، در دوره قاجاریه مشاغل کتابخانه‌ای تکامل و افزایش یافتند افزود: ناظم، معاون، امین، مُشرف، ضابط، مُدرس، فراش، دربان، خادم، مُذهِب، مُحرِر و طُغرانویس از دیگر مشاغل ایجاد شده در دوره قاجاریه بودند.
زاهدی افزود: وقفی بودن کتاب‌ها، حفاظت از آنها را وظیفه خطیری کرده است که این موضوع موجب تداوم و جاودانگی کتابخانه آستان قدس رضوی تا امروز شده است.
سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، با ۵۸ کتابخانه در مشهد و شهرستان‌ها، دارا بودن چندین هزار اثر موزه‌ای، ۲میلیون نشریۀ ادواری، ۱۰۶ هزار نسخه خطی، ۶۵ هزار کتاب چاپ سنگی و همچنین ۱۳ میلیون و ۵۰۰ هزار برگ سند تاریخی از بزرگترین و جامع‌ترین کتابخانه‌های جهان اسلام است.